رشد تقاضای محصولات اپل در ایران
مریم عسگری
اپل از برندهایی است که محصولات آن در بازار داخلی طی یکی دوسال اخیر، با وجود بحث تحریم اقتصادی ایران و سخت‌گیری‌های شرکت تولید‌کننده در مورد عرضه محصولات این برند به ایران، مخاطبان زیادی یافته است و می‌توان ادعا کرد محصولات این برند طی این مدت توانسته است توجه تعداد بیشتری از کاربران کالاهای حوزه دیجیتال، کامپیوتر و موبایل را به خود جلب کند.

کارشناسان بر این باورند این موضوع با توجه به قیمت بالای محصولات اپل نشان دهنده این امر است که عرضه برخی از محصولات توسط این برند (آی‌فون وآی پد) توانسته است توجه عامه را به خود جلب کند. به عبارتی دیگر گذشت آن زمان که تنها قشر مرفه و یا حرفه‌ای جامعه مخاطب محصولات این برند گران قیمت بوده‌اند و اکنون شاهد هستیم عامه مردم به سمت این برند گرایش پیدا کرده‌اند.
در مورد دلایل این اتفاق و همچنین بررسی وضعیت محصولات این برند در بازار داخلی با مهدی بکایی، رییس هیات‌مدیره شرکت همراه پردازان جهان که با نام مستعار (اپل‌ایران) شناخته می‌شود گفت‌وگویی داشتیم که می‌خوانید:
خوب است از وضعیت بازار شروع کنیم. فعالان بازار می‌گویند بازار روزهای سختی را سپری می‌کند.در مورد برند اپل هم همین گونه است؟
به طور کلی این برند طی سال‌های اخیر رشد خوبی داشته.وضعیت بازار هم بد نیست. تقاضا خوب است.
اپل از ابتدای کار با کاربران حرفه‌ای مواجه بوده و می‌توان گفت، قشر حرفه‌ای جامعه از کاربران محصولات این برند بوده‌اند. علت هم این است که اپل از جهاتی با سایر محصولات متفاوت است. اپل تنها برندی است که بر خلاف سایر برندها نرم‌افزار و سخت افزار را خود تولید می‌کند.طی سال‌های قبل کاربران محصولات این برند ناچار بودند از نرم‌افزار‌های همین برند استفاده کنند، ولی طی پنج سال اخیر شرایط تغییر کرده است و امکان نصب سیستم عامل ویندوز،در کنار سیستم عامل مکینتاش روی محصولات کامپیوتری اپل فراهم شد.به همین دلیل بازار این کالا مخاطبان بیشتری یافته است. اگر شما سهام اپل را پیگیری کنید متوجه رشد این برند می‌شوید.چرا که سهام این شرکت طی دو سال اخیر از 83 دلار به 362 دلار رسیده است.این نشان‌دهنده این است که رشد تقاضا برای محصولات اپل تنها مربوط به ایران نیست و در همه جای دنیا شاهد رشد تقاضا برای محصولات این برند هستیم.
یعنی تحریم‌ها تاثیری در روند عرضه و تقاضا برای محصولات این برند نداشته است؟
بله، ما تحریم هستیم و نمی‌توانیم دارای نمایندگی فروش باشیم. آمریکا به شدت روی عرضه محصولاتش به ایران سخت‌گیر است؛ ولی به هر حال این محصولات وارد بازار می‌شوند و برخی از شرکت‌ها خدمات پس از فروش نیز برای محصولاتشان ارائه می‌دهند.
با توجه به قیمت بالای محصولات اپل و همچنین سخت‌گیری‌های شرکت تولید‌کننده برای جلوگیری از عرضه محصولات این برند در بازار ایران چطور اپل آنقدر در ایران رشد کرده است؟
طی پنج سال گذشته این امکان فراهم شد تا روی دستگاه‌های اپل سیستم عامل ویندوز نیز نصب شود. این اتفاق در سطح دنیا افتاد و ترس از محدودیت ساب‌ووفر از بین رفت.در نتیجه ترس خرید دستگاه‌های مبتنی بر سیستم مکینتاش از بین رفت.از سوی دیگر درخواست مشتری برای محصولات اپل زیاد شده است و همین موضوع باعث شده است که طی یکی دوسال اخیر تعداد وارد‌کنندگان و عرضه‌کنندگان محصولات اپل هم زیاد شود.شرکت اپل به فروشندگان ایرانی اعتباری نمی‌دهد. حتی اگر تماس بگیرید و بگویید از ایران تماس می‌گیرید پاسخگوی شما نیستند. پس تنها این افزایش تقاضا است که باعث شده است حجم واردات افزایش یابد.از طرفی این برند مد شده است و بسیاری از افرادی که روی این برند کار می‌کنند تنها به علت اینکه برند مد است روی آن کار می‌کنند.همچنین یکی از دلایل رشد اپل در بازار، معرفی یک سری محصولات استراتژیک مثل iphone بود.می‌توان ادعا کرد بسیاری از کاربران جهان سوم این برند، اپل را با آی‌فون شناختند.آی‌فون تاثیر زیادی در معرفی سایر محصولات اپل داشت، به طوری که طی سال‌های 2007 تا 2008 بالاترین میزان جست‌وجو در گوگل مربوط به آی‌فون بوده و این طبیعی است. وقتی مردم درباره آی‌فون اطلاعات می‌گیرند، در مورد محصولات دیگر خانواده اپل هم جست‌وجو می‌کنند.
یعنی شما معتقدید عاملی که باعث شد اپل مطرح شود، تولید یک گوشی (آی‌فون) بوده؟
نه صرفا به دلیل اینکه کالا گوشی بود.
تصور ما از گفته‌های شما این‌است که به دلیل تعداد زیاد کاربران گوشی موبایل، اپل با تولید یک گوشی توانست توجه‌ها را به سمت خود جلب کند.
خیر .آی‌فون نسبت به محصولات قبلی اپل معرفی بهتر و بیشتری در سطح دنیا شد. می‌توان گفت، آی‌فون یک کالای خاص بود در آن زمان. به طور کلی وقتی آی‌فون وارد بازار شد،نسل گوشی موبایل عوض شد.آی‌پاد هم محصول خاصی بود که انقلابی در عرصه کالاهای دیجیتالی ایجاد کرد. در حال حاضر این محصول 80 درصد بازار دنیا را در اختیار دارد.نکته دیگر در مورد دستگاه‌های اپل این است که دستگاه‌های این برند USER FRENDLY هستند. این دستگاه‌ها مشکل ویروسی شدن ندارند. هنگ نمی‌کند و میزان خرابی آنها بسیار کم است.به هر حال همه این عوامل در کنار هم باعث شده است میزان تقاضا نه تنها در ایران، بلکه در تمام دنیا برای محصولات اپل افزایش یابد.ولی متاسفانه این تغییر و تحول در ایران رو به سمت بازاری شدن دارد.
منظورتان از بازاری شدن چیست؟
یعنی مثل سایر برندها شاهد عرضه نمونه‌های مرجوعی با برند اپل در بازار هستیم. دستکاری در قابلیت‌های دستگاه هم مانند سایر برندها در مورد اپل رواج یافته است.به عنوان مثال در بازار محصولاتی از اپل مشاهده می‌شوند که اصلا شرکت مادر خبری از وجود آنها ندارد. نمونه اش مدل 511+ از نوت بوک‌های اپل است که اصلا کالایی با چنین مشخصاتی در کمپانی اپل تولید نشده است.بی اطلاعی فروشندگان از خصوصیات کالایی که می‌فروشند معضل دیگری است که خیلی‌ها نمی‌دانند چرا کالایی که به فروش می‌رسانند آنقدر گران است.تنها به صرف اینکه دستگاه فروش خوبی دارد روی آن کار می‌کنند.
از نظر سوددهی چطور؟ آیا سود حاصل از فروش محصولات این برند فعالان بازار را برای عرضه محصولات این برند وسوسه نمی‌کند؟
شاید بتوان گفت حاشیه سود برای محصولات اپل بد نیست. ولی نه به صورت اصولی. به عبارتی می‌توان گفت،وقتی محصول اپل را می‌فروشند، در فروش ساب‌ووفرهای آن دخل و تصرف می‌شود. به عنوان مثال ساب‌ووفر‌های تونز یا ... را با فلان قیمت می‌فروشند و روی فروش آنها سود می‌کنند. در موردآی پد هم به همین صورت است.از طرفی سود روی فروش محصولات اپل خوب بود. ولی طی مدت اخیر به دلیل افزایش تعداد عرضه‌کنندگان محصولات این برند حاشیه سود کاهش یافته است.
فکر می‌کنید چند درصد از کاربران اپل در ایران به خاطر مد بودن این برند به سمت آن رفته‌اند؟
حدود 50 درصد از کاربران عادی برند اپل به دلیل مد بودن و لوکس بودن محصولات این برند به سمت آنها می‌روند. 50 درصد دیگر با تحقیق و بررسی دست به انتخاب می‌زنند و جزو کاربران حرفه‌ای هستند. برخی از کاربران پول جمع می‌کنند و به سراغ این برند می‌آیند.در حالی که می‌توانند با نصف مبلغی که صرف خرید برند اپل می‌کنند یک کالا با برند دیگر و قابلیت‌های بالاتر بخرند. ولی یا می‌دانند دارند بابت کالایی که ویروسی نمی‌شود، هنگ نمی‌کند و ... پول بیشتری می‌دهند یا اینکه از لحاظ روانی خود را ارضا می‌کنند و پول بیشتری بابت محصول اپل می‌دهند.
آیا هر آنچه در سبد محصولات اپل وجود دارد در ایران هم وجود دارد؟
بله.همه محصولات از گوشی موبایل وmp3 player گرفته تا سرور و imac و... همه در ایران عرضه می‌شوند.
دروازه ورودی محصولات اپل با توجه به بحث تحریم کجاست؟آیا این محصولات مانند سایر برندها از امارات وارد کشور می‌شوند؟
قیمت محصولات برند اپل در امارات گران تر از سایر نقاط و حتی ایران است. در امارات یک فروشنده ایرانی نمی‌تواند مک بوک اپل بخرد و برای فروش به ایران بیاورد. به علت اینکه قیمت این کالا در امارات حدود 100 تا 200 هزار تومان از تهران بالاتر است.علت هم این است، فروشنده اماراتی یک تعرفه شش درصدی باید برای واردات این کالا بدهد و در ضمن کالا را با سود بالا به فروش می‌رساند. ولی قیمت‌ها در ایران تقریبا با آمریکا همطراز، حداقل در زمینه نوت بوک‌ها اینطور است.حتی می‌توان ادعا کرد که خرید نوت بوک‌های اپل در ایران برای مصرف‌کننده به صرفه‌تر است.
در مورد اپل هم شاهد عرضه محصولاتی هستیم که به صورت مسافری وارد بازار شده باشند؟
بله.مشکل بزرگی که ما داریم این است که چرا باید وارد‌کنندگان کالا را با پرداخت حقوق گمرکی و ... وارد کند و در کنار آن یک مسافر هم به راحتی بدون پرداخت عوارض گمرکی کالا را وارد کند.
چرا اصلا مسافر اجازه دارد دستگاه آکبند وارد بازار کشور کند؟ مشکل دیگر اینجا است که چرا مشتری دستگاه غیر آکبند از بازار می‌خرد. اینها مسائلی هستند که باعث اعتراض وارد‌کنندگان شده‌اند.خرید و فروش کالای مسافری به بازار ما صدمه می‌زند. در حال حاضر ورود مسافری محصولات اپل در حال رشد است و دلیل هم این است که این برند بازار بکرتری در ایران دارد.
در مورد گارانتی محصولات اپل در ایران توضیح دهید.با توجه به بحث تحریم آیا فروشندگان باید خود خدمات پس از فروش ارائه دهند؟ آیا از عهده ارائه این خدمات بر می‌آیند؟
فروشنده نمی‌تواند خدمات پس از فروش ارائه دهد. در صورت خرابی دستگاه هم نمی‌تواند قطعه را تعمیر یا به کمپانی ارجاع دهد.کلا ما نمی‌توانیم کالا وارد کنیم چه برسد به قطعه برای تعمیر. ولی به هر حال برخی از شرکت‌ها می‌توانند حداقل مشکلات کاربر را حل کنند. دانش حل مشکل را دارند. ولی برخی از فروشندگان اصلا نمی دانند چه می‌فروشند. از طرفی ما با معضل کارت‌های گارانتی بی‌نام و نشان و ... هم مواجهیم.
در رابطه با بررسی کالاهایتان با اداره استاندارد تاکنون مشکلی نداشتید؟
ما با این موضوع مشکلی نداریم. اداره استاندارد هم یک درگاه ورودی است. چون گاهی یک دستگاه وارد بازار می‌شود که از تاریخ تولید آن سه سال گذشته است؛ ولی به اسم کالای جدید وارد کشورشده است.وقتی کالا سه سال در انبار مانده است باتری آن از بین رفته است و خریدار باید باتری جدید بخرد. به همین دلیل اداره استاندارد باید روی این کالاها نظارت کند.این موضوع به نفع مشتری است ولی باید این کار به طور صحیح انجام شود.
من نسبت به مسائل دیگری اعتراض دارم.من به شیوه باز شدن دستگاه اعتراض دارم. چرا باید جای پا روی جعبه دستگاه بماند؟چرا باید دستگاه مخدوش شود؟
خیلی‌ها معتقدند کارشناسان اداره استاندارد از دانش کافی برای بررسی محصولات برخوردار نیستند یا فضای آزمایشگاه استاندارد نیست. نظر شما چیست؟
من فضای آزمایشگاه را به شخصه ندیده‌ام ولی تصور نمی‌کنم چندان استاندارد باشد.ضمن اینکه برای بررسی برخی از محصولات باید یک نمونه یا الگو داشته باشیم. برای‌آی پد چه الگو یا نمونه‌ای وجود دارد در بازار داخلی که بتوانند استاندارد بودن یا نبودن آن را تایید کنند. برخی از محصولات خاص هستند و ملاکی هم برای سنجش استاندارد بودن یا نبودن آنها وجود ندارد.
در خاتمه فکر می‌کنید اپل چند درصد بازار را در اختیار دارد؟
طی پنج سال اخیر میزان تقاضا برای محصولات اپل 20 برابر شده است؛ ولی حاشیه سود هم کاهش یافته است. فکر می‌کنم از روی کل محصولات اپل 40 درصد بازار در اختیار برند اپل است.