لغو امتیاز خوشتاریا

آکاکی خوشتاریا سرمایه‌دار گرجی تبعه روسیه بود که به دلیل اقدامات خیریه‌ای که انجام می‌داد، در آن کشور شناخته شده بود اما شهرت خوشتاریا در ایران بیشتر مرهون یک قرارداد ناموفق است. خوشتاریا به علت ماهیت تجارتش همواره به شمال ایران و منابع این منطقه به‌ویژه نفت شمال توجه داشت و بالاخره موفق شد در ۱۹۱۶م قراردادی به منظور استخراج معادن و بهره‌برداری از اشجار شمال از جمله نفت با دولت ایران منعقد کند. این قرارداد در زمان وثوق‌الدوله بسته شد و مدت آن هفتاد سال تعیین شده بود. خوشتاریا برای به‌دست آوردن این امتیاز مبالغ زیادی رشوه به وزرا و کارگزاران دولت پرداخته بود. با افشای این امر که در نتیجه اقدام وزیر فرهنگ وقت در انتقال مبلغ رشوه به وزارتخانه به‌عنوان کمک به فرهنگ روی داد، فشارهایی برای لغو این امتیاز آغاز شد. این امتیاز در ژانویه ۱۹۱۸م (۱۲۹۶ش) از سوی تروتسکی، کمیسر دولت شوروی در زمره سایر امتیازات و معاهداتی که در زمان روسیه تزاری واگذار شده بود، رسما ملغی شد. فشارهای داخلی نیز سبب شد که وزارت فوایدعامه در دورانی که مجلس شورای‌ملی چندان قادر به نقش‌آفرینی نبود، در چند نوبت لغو این امتیاز را اعلام کرده و هرگونه نقل‌وانتقال و مشارکت در امتیاز «خوشتاریا» یا سایر امتیازاتی که حکومت تزاری روسیه در غیاب مجلس شورای‌ملی کسب کرده بود را غیرقانونی و فاقد اعتبار دانست تا اینکه در نهایت در ۱۲ مرداد ۱۳۰۰ه.ش این امتیاز به‌طور رسمی لغو شد.