لایحه مالیات، میوه مجلس است!

گروه تاریخ و اقتصاد: بخش پنجم از گفت وگوی نمایندگان مجلس شورای ملی در روز شنبه، پنجم اردیبهشت ۱۲۸۷ شمسی را می‌خوانید. در بخش‌های پیشین لوایح مالی توسط وزیر مالیه قرائت شد، ادامه مذاکره در نقد و بررسی آن است: آقا میرزا ابوالحسن خان: این لایحه که در مجلس قرائت شد و آن چیزى که جناب وزیر مالیه به مجلس پیشنهاد کرده‌اند در حقیقت معلوم کرد که کار کمیسیون مالیه چیست و باید دو کمیسیون باشد. یکى براى بودجه و یکى هم براى همین‌گونه مطالب که پیشنهاد می‌شود و این مطلب که پیشنهاد کرده‌اند بسیار خوب است، اما ما حالا نمی‌توانیم راى بدهیم که صحیح است یا رد کنیم. بلکه باید راجع به کمیسیونى که معین می‌شود بشود و آنها نظریات و دقت خود را نموده و ببینند صلاح است امروزه اقدام به این کار بشود یا نه و با دلایل آن را به مجلس ارائه دهند.

حاج معین‌التجار: می‌خواستم از جناب وزیر مالیه سوالى کنم و یقین است مدتی است در این خیال بوده با سفرا هم لابد مذاکره نموده‌اید خواستم بدانم آیا سفرا مساعدت فعلى در این باب خواهند نمود یا نه؟

وزیر مالیه: بلى همان طور که گفتید مدتی است در این خیال هستم و با سفرا مذاکره کرده و امیدوارى هم حاصل گردیده. این بود که این لایحه را پیشنهاد کرده‌ام ولى امروز ما ناگزیریم از اینکه این راه را بپیماییم و چاره امروز جز تحصیل پول نداریم، پس باید مالیه را اصلاح نماییم لاعلاج باید این راه را پیش بگیریم. مسلم است که راه حصول افزونى عایدات طرق زیاد دارد، ولى به درد امروزه نمی‌خورد و راه‌هایى هست که تا پنج سال دیگر ده کرور بر عایدى مملکت بیفزاید و یقینا مملکت ما تا پنج سال دیگر به این وضع نخواهد ماند، ولى امروزه باید راهى را پیش گرفت که پول نقدى عاید شود که رفع احتیاجات فورى ما را بنماید.

آقا سید حسن تقى‌زاده: از این پیشنهاد وزیر مالیه باید تشکر نمود، زیرا که این لایحه اول لایحه مفیدى است که به مجلس آمده و در اینکه مالیات اصلاح شود و چیزى از ملت براى اصلاح این مملکت باید گرفت شبهه نیست و در اینکه کمیسیون هم باید دو شعبه باشد حرفى نیست و اما باید ما در حفظ مملکت قبل از اینکه این لایحه به مجلس بیاید فکر صحیحى بکنیم و باید براى بقا و استقلال مملکت از مردم به هر عنوان هست مالیات مستقیم یا غیر مستقیم گرفته شود و ما باید اول ملاحظه این را بنماییم که بقاى این مملکت منوط به مالیه است و باید قبل از وقت ملاحظه خفت و ثقل این بار را بر موکلان خودمان بنماییم، چون مسوولیت آن را به عهده ما گذاشته‌اند، پس باید از روى دقت براى حفظ و بقاى مملکت راهى را پیش گرفته و بر موکلان خودمان تحمیلى بنماییم که به واسطه آن سعادت آتیه و ملیت ما محفوظ بماند.

وکیل‌الرعایا: بنده می‌خواستم بپرسم که در خصوص ممیزى علمى با آن ترتیباتى که مجلس لزوم آن را تصویب می‌کرد و خود جناب وزیر مالیه تاکید زیاد داشتند آیا در این لایحه اسم برده شده یا خیر؟

وزیر مالیه: مختصرا اسمى برده شده.

وکیل‌الرعایا: گمان می‌کنم فایده این ممیزى کمتر از چهار کرور نباشد و به اندازه راه آهن هم مخارج مقدماتى لازم ندارد.

وزیر مالیه: یک ترتیبى بنده قرار داده‌ام و در سابق هم به جناب ناصرالملک عرض کردم که قبل از این نقشه‌کشى یک ورقه ترتیب بدهند که سوال می‌شود از صاحبان املاک مقدار مالیات و محصول و غیره و بعد نقشه کشیده می‌شود و حالا بنده آن ورقه را ترتیب داده‌ام، اما امروز نیاورده‌ام و خیال دارم که امسال در اطراف طهران سمنان و دامغان و دارالمرز قم و کاشان بفرستم و امیدوارم که تا دو ماه دیگر نتیجه به دست بیاید.

وکیل‌التجار: نظر به این لایحه بنده امروز یقین کردم که مملکت ما وزیر مالیه دارد و همه قسم اطراف مالیه مملکت را ملاحظه نموده‌اند و این لایحه قبل از اینکه به کمیسیون مالیه برود و عودت به مجلس نماید در تصویب یا رد آن نمی‌شود اظهارى کرد، ولى همین قدر من باب یادآورى عرض می‌کنم که یک چیزى هم براى تنباکو معین شود خیلى خوب است، زیرا که آن هم جزو قند و چاى است و در باب ممیزى هم بنده همین قدر عرض می‌کنم که اگر یک قانون در باب مالیات گذاشته شود که رعیت بداند چه می‌دهد آن وقت گمان می‌کنم که هر کس از روى مآخذ معینى با میل و رغبت مالیات خود را بدهد و گمان می‌کنم تفاوت مالیات بیش از اینها بشود و اقلا تفاوت مالیات به چهار کرور خواهد رسید.

امان‌الله میرزا: معلوم می‌شود مجلس ما ترتیب صحیحى پیدا کرده که این‌گونه لوایح صحیح قرائت می‌شود و در حقیقت میوه مجلس همین لوایح است و این لایحه جناب وزیر مالیه در کمال صحت است و به اعتقاد بنده نباید رجوع به کمیسیون مالیه شود و از روز سه‌شنبه شروع به قرائت آن شده و راى گرفته شود که زحمت جناب وزیر مالیه به هدر نرود.

آقا میرزا ابوالحسن خان: بنده گمان می‌کنم که این لایحه بسیار لایحه خوبى است و خیلى هم لازم است و اما اینکه گفته شد لازم نیست به کمیسیون برود. بنده صحیح نمی‌دانم این قانون است و در او نوشته شده که از فلان‌چیز فلان مبلغ باید مالیات گرفت و از براى اجراى قانون خیلى چیزها لازم است و از براى مخالفین قانون شمشیر لازم است، پس باید به کمیسیون برود و ملاحظه و دقت شود که امروز صلاح مملکت هست یا نه! بنده می‌ترسم از همین امروز انتشار بدهند که مجلس می‌خواهد بر مبلغ مالیات بیفزاید و از اشجار مالیات بگیرد و اذهان مردم را مغشوش نمایند، پس باید به کمیسیون برود دقت و تاملى در او بشود و بعد البته به مجلس علنى آمده و مطرح مذاکره شود. نمی‌دانم این حرف که می‌گویند از روى چه مآخذ است؟ اگر چه آنچه جناب وزیر مالیه نوشته‌اند در کمال صحت است معهذا نمی‌شود بدون دقت و تامل او را مطرح مذاکره قرار داد و علاوه خلاف قانون است اگر بدوا رجوع به کمیسیون نشود.