آغاز و پایان سکه دوکات

سکه موسوم به «دوکا» اولین بار در ونیز به نام سکه زرین ونیزی ضرب شد و از آنجا به سرتاسر قاره اروپا راه یافت؛ به‌طوری که بسیاری از کشورهای اروپایی اقدام به ضرب دوکات کردند. این سکه درمیان مسکوکات طلای دول، به پاکی طلا معروف و ممتاز بود. همین مشخصه آن را به مسکوکی قابل اطمینان برای تجارت بین‌المللی مبدل کرد. باجغلی نام ترکی سکه دوکات اروپایی است. از قرن شانزدهم نسخه دوکات هلندی (فلمنگ) با تصویر یک پیکره بلند قد ضرب شد. با گسترش نفوذ تاجران هلندی، این سکه‌های دوکات هلندی نقش مسکوک بین‌المللی به خود گرفتند و برای نخستین بار در دوران دولت آق‌قویونلو ازطریق عثمانی به ایران راه یافتند. از آنجا که «باجاقلی» به ترکی به معنی پادار، دارای پا یا قد بلند است این سکه‌ها به نام سکه «باجاقلی» یا «باجاقلو» شهرت پیدا کردند و تا قرن نوزدهم میلادی در قلمرو عثمانی، ایران، قفقاز و آذربایجان رواج داشتند.

حدود سال ۱۸۲۷ سکه‌های طلای دوکا از روسیه به ایران وارد شد. در سفرنامه عباس میرزا ولیعهد به سال ۱۸۲۹ از «باجقلو» به‌عنوان واحد پرداخت اجرت نام برده می‌شود. جیمز موریه مامور سیاسی دولت انگلستان در دوران سلطنت فتحعلی‌شاه نیز نام این سکه را در کتاب خود سرگذشت حاجی بابای اصفهانی آورده ‌است.

در زمان ناصرالدین شاه در متن امتیازنامه ژنرال فالکن هاگن برای ساخت راه آهن جلفا به تبریز (۱۸۷۴) صراحتاً «باجاقلوی روسی» جهت مشخص کردن سرمایه اسمی شرکت و مبلغ پرداخت‌ها عنوان شده اما به نظر می‌رسد در انتهای حکومت ۵۰ ساله ناصرالدین شاه این مسکوکات از جمله مضروبات «کهنه» به حساب می‌آمدند. امین‌الدوله در خاطرات خود اشاره می‌کند که به فرمان ناصرالدین شاه تمامی باجاقلوها از خزانه بیرون آورده شده و در ضرابخانه به تومان ایرانی تبدیل شده است.