روزی که یک نوبلیست اقتصاد به دنیا آمد

گروه ترجمه- شادی آذری: روز دوم شهریور، ۲۴ آگوست سال ۱۹۲۷ زادروز هری مکس مارکوویتز، ‌اقتصاددان برجسته آمریکایی و برنده جایزه نوبل اقتصاد سال ۱۹۹۰ است. مارکوویتز تنها فرزند موریس و میلدرد مارکوویتز است که یک مغازه کوچک خواربارفروشی در شیکاگو داشتند.

مارکوویتز در بیوگرافی خود نوشته است: «ما در یک آپارتمان مناسب زندگی می‌کردیم و همیشه آنقدر داشتیم که غذای کافی بخوریم. من هم اتاق شخصی خودم را داشتم. آن زمان هیچ چیزی در مورد رکود بزرگ نمی‌دانستم.» وی در دوران دبیرستان به کتاب‌های فلسفی علاقه‌مند شد و به شدت تحت‌تاثیر بحث معروف دیوید هیوم قرار گرفت که می‌گفت اگر هزاربار یک توپ را به زمین بیندازیم و هر بار بر روی زمین بیفتد، ادله کافی برای این ادعا نداریم که برای بار هزار و یکم هم توپ بر زمین بیفتد. علاقه مارکوویتز به فیزیک و فلسفه تا دوره کارشناسی نیز ادامه یافت. از آن پس اما علاقه وی به اقتصاد موجب شد تا در دانشگاه شیکاگو در رشته اقتصاد ادامه تحصیل دهد.

او این شانس را داشت که اقتصاددانانی همچون میلتون فریدمن، جاکوب مارشال و لئونارد سوج از استادان وی باشند. وقتی که او هنوز یک دانشجو بود، از وی برای عضویت در کمیسیون تحقیقات اقتصادی کولز دعوت به‌عمل آمد. کاربرد ریاضیات در تحلیل بازار سهام موضوعی است که او برای پایان‌نامه خود انتخاب کرد. اما این موضوع فقط در حد یک پایان‌نامه باقی نماند و او تحقیقات گسترده‌ای را در این زمینه انجام داد. مارکوویتز که در شرکت «راند» مشغول به کار شده بود، در آنجا با جورج دانتزیگ آشنا شد و با کمک او پژوهش‌هایی را به منظور شناسایی میانگین واریانس بهینه سبدهای سهام انجام داد که حاصل آن توسعه الگوریتم خط بحرانی بود که بعدها با نام مرز مارکوویتز خوانده شد.

در سال ۱۹۵۵ سرانجام مارکوویتز از رساله دکترای خود در دانشگاه شیکاگو و از تز خود در زمینه تئوری پورتفولیو دفاع کرد. این سوژه چنان بدیع بود که وقتی مارکوویتز از رساله خود دفاع می‌کرد، میلتون فریدمن می‌گفت که این تلاش‌های او در زمینه اقتصاد نبوده است. طی سال‌های ۱۹۵۵ تا ۱۹۵۶ مارکوویتز به دعوت جیمز توبین، یک سال را در موسسه کولز که به دانشگاه ییل منتقل شده بود، گذراند. مارکوویتز نتایج این پژوهش‌های خود را در سال ۱۹۵۶ در یک مقاله و در سال ۱۹۵۹ در کتابی با موضوع چگونگی اختصاص سبد سهام به چاپ رساند. الگوی مارکوویتز در تعیین سهم هر یک از سهام در سبد دارایی، بر مبنای انتخاب بهینه سهام جهت حداکثر نمودن درآمد انتظاری سبد استوار است؛ به همین دلیل است که به مارکوویتز لقب مصحح تشکیل سبد سهام داده‌اند. سبد سهام (پرتفوی): به مجموعه‌ای از اوراق بهادار که توسط یک سرمایه‌گذار نگهداری می‌شود اطلاق می‌شود. یک سبد سهام متشکل از انواع اوراق بهادار و دارایی‌های متفاوت است.

مارکوویتز در سال ۱۹۹۰ وقتی که استاد اقتصاد کالج باروک دانشگاه نیویورک بود،‌ برنده جایزه نوبل اقتصاد شد. او این جایزه را به‌خاطر پژوهش‌هایش در تئوری مدرن سهام، بررسی تاثیرات ریسک سرمایه و مطالعات در زمینه بازگشت‌های پیش‌بینی شده سهام دریافت کرد. در روز ۱۷ ژوئیه سال ۱۹۶۲ مارکوویتز و هرب کار شرکت سی‌ای‌سی‌آی را که یک شرکت فناوری اطلاعات آمریکایی است در سانتا مونیکای کالیفرنیا تاسیس کردند. این شرکت درخصوص ارائه خدمات برون‌سپاری،‌ مدیریت دانش‌، مشاوره فناوری اطلاعات و نیروهای نظامی خصوصی فعالیت می‌کند. این شرکت هم‌اکنون یکی از بزرگ‌ترین پیمانکاران طرف قرارداد وزارت دفاع آمریکا به شمار می‌رود.

دفتر مرکزی این شرکت در شهر آرلینگتون، ویرجینیا قرار دارد و سهام آن در بازار بورس نیویورک معامله می‌شود. در سال ۱۹۶۸ مارکوویتز همچنین به شرکت مدیریت آربیتراژ پیوست که توسط مایکل گودکین تاسیس شده بود. مارکوویتز در آنجا با همکاری رابرت مرتون و پاول ساموئلسون یک صندوق مالی را شکل دادند که به عنوان نخستین تلاش برای معاملات کامپیوتری پرسود شناخته می‌شود. او در سال ۱۹۷۰ مدیر عاملی این شرکت را بر عهده گرفت. پس از یک دوره عملکرد موفق به عنوان یک صندوق مالی بخش خصوصی، این شرکت در سال ۱۹۷۱ به شرکت استوارت اندکو واگذار شد. مارکوویتز در حال حاضر وقت خود را به تدریس، سخنرانی‌های ویدئویی و مشاوره اختصاص داده است.

او استاد دانشکده مدیریت رادی در دانشگاه کالیفرنیا است. مشاوره‌های او هم به‌وسیله دفاترشرکت مارکوویتز ارائه می‌شود. علاوه بر این وی به عنوان یکی از اعضای هیات مشاوران مرکز مدیریت سرمایه بی‌پی‌وی مشغول به کار است که یک شرکت مشاوره سرمایه‌گذاری و صندوق بزرگ مالی محسوب می‌شود. او همچنین عضو کمیته سرمایه‌گذاری مرکز مالی ال دبلیو آی و مشاور کمیته سرمایه‌گذاری مرکز مدیریت سرمایه فرست گلوبال است. از جمله آثار به چاپ رسیده از وی می‌توان به این موارد اشاره کرد: «کارآیی بازار» که توسط ژورنال تحلیلی مالی در اکتبر سال ۲۰۰۵ به چاپ رسیده است، «انتخاب پورتفولیو» که در سال ۱۹۵۲ منتشر شد، «گوناگونی بهینه سرمایه‌ها» چاپ ۱۹۹۱، «هری مارکوویتز: آثار منتخب» چاپ سال ۲۰۰۹.