م.ر.بهنام رئوف تا همین چند روز پیش و به‌خصوص بعد از روی کار آمدن دولت جدید واژه «ملی» که در هشت سال گذشته سعی شده بود تقریبا به هر کلمه‌ای بچسبد و کلی بودجه و طرح برای آن تصویب شود داشت به فراموشی سپرده می‌شد که بازهم اظهار نظر یکی از وزیران دولت یازدهم یکی از این طرح‌ها را زنده کرد.
آن هم وزیری که به نظر می‌رسد به جز سابقه مدیریتی او در گذشته حیطه وظایف کنونی‌اش هیچ ارتباطی با این موضوع نداشته باشد. به این خبر توجه کنید. وزیر کشور گفت: صداوسیما متولی راه‌اندازی اینترانت ملی است و امکانات و بسترهای خوبی نیز برای راه‌اندازی آن فراهم شده است.
بازگشت صدا و سیما

به حوزه آی‌تی
عبدالرضا رحمانی فضلی در حاشیه جلسه شورای اجتماعی کشور در جمع خبرنگاران اظهار کرد: یکی از دستورهای ما مبنی بر شبکه‌های مجازی بود که صداوسیما این موضوع را مطرح کرد که براساس آن حدود ۱۰ هزار محله که روستاها نیز جزئی از آن محلات در نظر گرفته می‌شود که تحت پوشش شبکه‌های مجازی قرار می‌گیرند. وزیر کشور گفت: با این طرح در فضای مجازی شرایطی ایجاد می‌شود که همه مردم در هرکجا و هر محله‌ای که هستند از طریق فضای مجازی با هم ارتباط داشته باشند.
به گزارش خبرگزاری فارس، رحمانی فضلی بیان کرد: شهرداری تهران نیز در این خصوص اقداماتی انجام داده بود و دیگر استان‌ها نیز عملکردی در این باره داشته‌اند که قرار شد کمیته‌ای تشکیل شود و شهرداری‌ها در این خصوص اقدام کنند. وی درباره تشکیل یک شبکه اجتماعی ملی نیز بیان کرد: ما اینترانت داخلی هنوز نداریم و قرار شده که صداوسیما چون متولی این کار از قبل بوده اینترانت ملی را راه‌اندازی کند و در این‌باره بسترها و امکانات خوبی نیز برای این طرح فراهم شده است.
شاید این‌طور به نظر رسد که این‌گونه اظهارنظرهای وزیر کشور و متولی دانستن صدا و سیما صرفا به سابقه وی در سازمان صدا و سیما باز گردد. یعنی زمانی که با همه گیر شدن استفاده از اینترنت و تعریف این شبکه به عنوان یک بستر ارائه‌دهنده محتوا و اطلاعات صدا و سیما مدعی شد که مطابق قانون باید متولی انحصاری این حوزه در کشور باشد. اتفاقی که تا به امروز و به‌دلیل تفسیر اشتباه مسوولان این نهاد عملی نشده است.
باز هم صدای پای اینترنت ملی
واژه اینترنت ملی در نخستین روزهای تصدی‌گری عبدالمجید ریاضی بر شورای‌عالی فناوری اطلاعات شکل گرفت. او اما در همان زمان نتوانست تعریفی کامل و جامعی از طرح خود ارائه دهد و همین مساله باعث شد تا این طرح در هشت سال گذشته همواره دستخوش تغییرات و برداشت‌های متفاوت شود. البته در این راه وزرای گذشته آی‌سی‌تی نیز بی‌تقصیر نبودند. زمانی این شایعه به وجود آمد که اینترنت ملی ارتباط با شبکه جهانی اینترنت را قطع می‌کند مسوولان امر نه تنها آن را تکذیب نکردند، بلکه از طرح جدیدی با نام‌های «اینترنت پاک» یا «اینترنت حلال» نام بردند. اما با این حال و با گذشت سال‌ها از آغاز به‌کار این طرح عنوان شد که اینترنت ملی هیچ ارتباطی با شبکه اینترنت جهانی ندارد و به هیچ وجه قرار نیست ارتباط کاربران ایرانی نیز با این شبکه قطع شود. از جمله اهداف اصلی این شبکه بحث‌های امنیتی در حفظ اطلاعات سازمان‌ها و نهادهای دولتی بود. اطلاعاتی که قرار بود در قالب دولت الکترونیکی در اختیار کاربران ایرانی قرار بگیرد لزومی نداشت که در سرورها و مراکز داده خارج از کشور میزبانی شود. همچنین دسترسی به این مراکز برای کاربران ایرانی پهنای باند را کاهش می‌داد. در نتیجه در اولین گام دولت نهادها و سازمان‌های دولتی را موظف کرد تا تمام اطلاعات خود را روی مراکز میزبانی داده ایرانی قرار دهند.
پس از آن و با گسترش محتوای فارسی از یک طرف و فعالیت و سرمایه‌گذاری شرکت‌های داخلی در خدمات میزبانی وب در کشور، سیاست‌های تشویقی برای انتقال سرورهای سایت‌های پرطرفدار ایرانی به انتقال اطلاعات خود به داخل کشور شکل گرفت. سیاست‌هایی که همچنان ادامه‌دار بوده و به‌تازگی نیز گویا ۲۰۰ سایت پربازدید ایران سرورهای خود را به داخل کشور انتقال داده‌اند. طبیعتا این اقدامات سرعت دسترسی کاربران ایرانی را به این محتواهای فارسی افزایش می‌دهد و از سوی دیگر نیز جلوی اتلاف پهنای باند کشور را می‌گیرد. در نتیجه همین فرآیند است که عنوان می‌شود سرعت دسترسی به اینترنت به‌زودی افزایش خواهد یافت، چرا که دیگر کاربران ایرانی برای محتواهای فارسی داخلی نیاز ندارند از سرورهای خارجی استفاده کنند که در حقیقت بار زیادی را روی شبکه‌های داخلی ایجاد می‌کرده است.
یک طرح و چند مدعی
هرچند که به نظر می‌رسید صحبت‌های اخیر وزیر کشور شاید در طرفداری از سازمانی باشد که روزی او یکی از مدیران ارشد آن بود، اما نگاهی به اظهار نظر چندی پیش وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات این موضوع را وارد فاز جدیدی می‌کند.
چند هفته پیش وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات از تصویب راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات به‌عنوان طرحی مهم در دومین جلسه شورای‌عالی فضای مجازی خبر داد و تاکید کرد: بهره‌برداری از این شبکه داخلی به معنای محرومیت از شبکه بین‌المللی اینترنت نیست. محمود واعظی با ابراز امیدواری نسبت به اینکه شبکه ملی اطلاعات با محوریت وزارت ارتباطات راه‌اندازی شود(!)در سومین همایش سالانه بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت، افزود: شبکه ملی اطلاعات برای مسائل و فعالیت‌های مربوط به امنیت کشور مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد، ضمن اینکه در اختیار مردم و دستگاه‌های مختلف قرار خواهد گرفت.
به گفته وی، شبکه ملی اطلاعات اولویت خود را در شبکه الکترونیک قرار خواهد داد. وی تاکید کرد: وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به دنبال تصدی‌گری نیست و سیاست این وزارتخانه ایجاد زیرساخت و واگذاری مابقی امور به بخش خصوصی است.
IP مدیا از بهمن‌ماه می‌آید
ابراز امیدواری محمود واعظی مبنی بر راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات با محوریت وزارت ارتباطات شاید نشان‌دهنده اقدامات پشت پرده‌ای باشد که در دست اجرا است، به‌خصوص آنکه قرار است به‌زودی از سوی سازمان صدا و سیما سرویس تلویزیون تعاملی نیز ارائه شود.
مجری پروژه تلویزیون تعاملی از ارائه این سرویس در فروردین‌ماه سال آینده خبر داد و گفت: ثبت‌نام برای دریافت تلویزیون اینترنتی و تعاملی (IP مدیا) در نیمه اول بهمن‌ماه در ۶ شهر آغاز می‌شود.
به گزارش خبرگزاری مهر، حسین عبدالله‌زاده با بیان اینکه آمادگی ارائه این سرویس وجود دارد، افزود: از اواخر دی‌ماه تیزرهای تبلیغاتی ارائه این سرویس آماده شده و سازمان صدا و سیما و معاونت رسانه مجازی این سازمان در خصوص سرویس تلویزیون تعاملی و نحوه ثبت‌نام و مزایای آن به مردم اطلاع‌رسانی عمومی خواهند کرد.
وی افزود: پس از انجام اطلاع‌رسانی و توجیه مردم در استفاده از این سرویس در نیمه اول بهمن ماه ثبت نام برای دریافت این سرویس آغاز خواهد شد و مردم در شهرهای تهران، تبریز، اصفهان، مشهد، یزد و قزوین می‌توانند در این زمینه ثبت‌نام کنند.
عبدالله‌زاده ارائه این سرویس را سه ماه بعد از ثبت نام اولیه اعلام کرد و گفت: برای شروع ارائه این سرویس به ۲۰هزار کاربر در ۲۲ بهمن‌ماه تلویزیون تعاملی می‌دهیم، اما برای پوشش ۱۰۰هزار کاربر پیش‌بینی می‌شود ارائه سرویس تا پایان فروردین‌ماه به طول انجامد. مجری پروژه IP مدیا در مورد نحوه دریافت این سرویس نیز گفت: تلویزیون اینترنتی نیازمند یک ست آپ باکس و یک مودم ADSL بوده که تمام تلاشمان این است که ست آپ باکس‌ها را در داخل تولید کنیم، اما در شرایط فعلی با توجه به قیمت ارز ست آپ باکس‌ها حدود
۳۰۰ هزار تومان قیمت داده می‌شود. همچنین این سرویس ماهانه ۱۵ هزار تومان به عنوان حق اشتراک برای مشترکان هزینه دارد. وی با بیان اینکه سرویس‌های جدید به مرور روی تلویزیون اینترنتی آماده می‌شود، افزود: قرار است هفته‌ای یک سریال و یک فیلم جدید روی این سرویس گذاشته شود و ارائه‌دهنده سرویس‌های این سیستم متفاوت از آنچه خواهد بود که در آرشیو صدا و سیما موجود است. عبدالله‌زاده با تاکید بر اینکه هم‌اکنون حدود چهار میلیون نفر با استفاده از ست آپ باکس‌ها، کانال‌های تلویزیونی صدا و سیما را مشاهده می‌کنند، تصریح کرد: به‌طور قطع سیستم IP مدیا با توجه به ویژگی‌های خاص خود، جذابیت زیادی برای خانواده‌ها دارد و مخاطبان را جذب می‌کند. به گفته مجری پروژه IPمدیا برای استفاده از این سرویس نیازی به اینترنت نبوده و تنها مشترک باید دارای مودم ADSL از یکی از شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات اینترنت باشد. وی خاطرنشان کرد: این سرویس در عرض ۳۰ ماه به ۵/۱ میلیون مشترک قابل ارائه خواهد بود. هم‌اکنون سازمان صدا و سیما دارای چندین شبکه ملی، استانی و موضوعی است، اما با این حال از سوی کارشناسان عنوان می‌شود که محتوای ارائه شده در این شبکه‌ها نتوانسته است بیننده ایرانی را جذب و از شبکه‌های ماهواره‌ای جدا کند.
به هر حال از قرار دادن صحبت‌های مسوولان در کنار طرح‌های در دست اجرا به نظر می‌رسد که شاید در آینده‌ای نزدیک قرار است شاهد تغییراتی در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات باشیم.