بازار پرینترهای سه‌بعدی در ایران

لیدا ایاز: باور کردن اینکه روزی همه آنچه تصور می‌کردیم را می‌توان چاپ و واقعی کرد، پیش از این سخت بود اما حالا به کمک فناوری‌های نوین این کار شدنی است. دنیای فناوری‌های نوین این روزها موضوع دیگری برای مانور در تمامی ابعاد زندگی‌مان پیدا کرده به نام پرینترهای سه‌بعدی. درحالی‌که تصور همیشگی ما از چاپگرها، دستگاه‌هایی است که به چاپ کاغذهایی می‌پردازند که حاوی اطلاعاتمان است اما این روزها چاپگرهای هیجان‌انگیزی از نوع بعد سوم پیش روی ما قرار گرفته که قادر است هر نقشه‌ای را که در سر داریم به واقعیت تبدیل کند. این قابلیت این روزها به جزئی‌ترین بخش‌های زندگی‌مان هم رسیده و با این دستگاه مثلا می‏توانید از ساعت، عینک، کفش تا لوازم آشپزخانه و حتی لوازم خودرو را تولید کنید. هرچند این تکنولوژی در ایران هنوز شناخته شده نیست و بازارش به خوبی آنچه در دنیا می‌بینیم پرمخاطب و گرم نیست اما به‌دلیل استقبالی که مشتریان جهانی‌اش از خود نشان داده‌اند، این تکنولوژی در ایران هم کم‌کم باورپذیر شده و در حال شناخته شدن است به طوری‌که حتی در بازار داخلی شرکت‌هایی به وجود آمده‌اند که اقدام به ساخت و تولید این نوع پرینترها به جای واردات آن کرده‌اند. هرچند باید گفت هنوز همه چیز در ابعاد صنعتی است و مصارف خانگی و عادی آن نیاز به توجه بیشتری دارد.

ایده‌تان چطور پرینت می‌شود

اگر می‌خواهید آنچه در نظر دارید را به شکل یک جسم دربیاورید اول باید طرح آن را به شکل سه‌بعدی بکشید یا اگر می‏خواهید از اشیایی که وجود دارند یک نمونه دیگر بسازید باید از یک اسکنر سه‌بعدی استفاده کنید تا طرح سه‌بعدی جسم را اسکن کند. نرم‏افزار، فایل طراحی سه‌بعدی را می‏خواند و آن را به صدها یا هزاران لایه افقی تقسیم و در پرینتر بارگذاری می‏کند و پرینتر هر کدام از این لایه‏های افقی را یک به یک خوانده و براساس اطلاعات موجود در آن، لایه به لایه مواد را پرینت می‏کند. شما می‌توانید از مواد متفاوتی در پرینتر سه‌بعدی استفاده کنید مثل فلز، نایلون، پلیمر، پلاستیک، رزین و هر ماده‏ای که بتوان آن را به صورت پودر استفاده کرد.

بازار خوبی پیش رو است

اما هرآنچه از بازار ایران در این زمینه تصور می‌شود به چند شرکت سازنده این پرینترها خلاصه می‌شوند که صاحبان آن با درک این واقعیت که به‌زودی بازار پرمخاطبی در این زمینه به راه می‌افتد، در آن سرمایه‌گذاری کرده‌اند. علی شاهین‌فر، یک کارشناس در حوزه پرینترهای سه‌بعدی درباره پیش‌بینی بازار ایران به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «در حال حاضر در ایران دو شرکت به‌طور واقعی تولیدکننده این پرینترها هستند و می‌توان گفت تمامی شرکت‌های دیگر یا در حال وارد کردن هستند یا قطعاتی را که از چین وارد می‌کنند سرهم بندی کرده و به‌عنوان پرینتر سه‌بعدی عرضه می‌کنند. اما اگر بخواهیم درباره واقعیت موجود بازار پرینترهای سه‌بعدی در ایران بگوییم باید گفت که در حال حاضر شاهد بازار خوبی نیستیم اما به‌طور حتم در سال آینده و سال‌های بعد این بازار پرفروش خواهد شد چراکه همان‌طور که می‌دانید در سال ۲۰۱۴ تبلیغات گسترده‌ای درباره پرینترهای سه‌بعدی در جهان انجام شد و در ۲ یا ۳ سال اخیر دیدیم که استفاده‌کنندگان از این تکنولوژی به شدت زیاد شده‌اند و همین استقبال باعث شده تا قیمت آنها هم به شدت کاهش یابد.»

او می‌گوید: «مثلا تا پیش از سال ۲۰۱۱ تنها چند کشور مثل آمریکا و ژاپن به صورت انحصاری و عمده تولیدکننده و مصرف‌کننده این فناوری بودند اما از سال ۲۰۱۱ به این سو شرکت‌های معتبری که در این زمینه فعال بودند شروع به شناساندن آن به مردم کردند و حتی یکی از شرکت‌های سازنده پرینترهای دسک تاپ که اصطلاحا شرکت‌های سازنده پرینترهای مصارف خانگی است اقدام به توزیع نرم‌افزار رایگان در بین مردم کرد با این هدف که مشتریان این محصول با آشنایی بیشتر در این زمینه خود می‌توانند از خریداران اصلی آن شوند. از زمانی که نرم‌افزارهای ساخت پرینتر سه‌بعدی وارد بازار شدند و باعث شدند تا مراحل ساخت این تکنولوژی راحت‌تر شود قیمت آنها هم کاهش یافت به‌طوری‌که قیمت پایه از هزار یورو به ۲۰۰ دلار رسید.» به گفته او، در ایران هم به‌دلیل افزایش محصولات چینی در این زمینه شاهد همین اتفاق خواهیم بود و به‌دلیل اینکه در سال ۹۳ شرکت‌های زیادی تبلیغ این محصولات را انجام دادند شناخت بیشتری ایجاد شده است. برآوردهای او از آمار فروش این محصولات در یک ماه گذشته بازار ایران نشان می‌دهد که استقبال از پرینترهای سه‌بعدی رو به افزایش گذاشته که بیشتر در دسته قالب‌سازه‌های صنعتی یا طراحان هستند یا شرکت‌هایی که خدمات پرینتری ارائه می‌دهند.

به اعتقاد شاهین فر، آینده این بازار در ایران نشان می‌دهد که به‌زودی استقبال خوبی از سوی جراحان و پزشکان فک و صورت، قالب‌سازه‌ها و به‌خصوص دانشگاهیان در این زمینه صورت می‌گیرد چراکه در حال حاضر دانشگاه‌های زیادی خواستار ارائه واحدهای درسی در این زمینه هستند و با این چشم‌انداز می‌توان امیدوار بود چند برابر آنچه در سال ۹۳ این دستگاه‌ها فروش داشته‌اند، بازار ایجاد شود. به گفته این کارشناس، آنچه در ایران به‌عنوان پرینترهای سه‌بعدی ساخته می‌شود قابل رقابت با کشورهای دیگر است و اگر آن چند کشور سازنده بزرگ را در نظر نگیریم همین حالا ایران به کیفیت خوب و مناسبی در منطقه رسیده که قابل رقابت با کشورهای اروپایی است.

او درباره اوضاع و احوال فروش پرینترهای دسک‌تاپ یا پرینترهای خانگی در ایران می‌گوید که روی نرم‌افزارهای متن باز این محصولات درایران هنوز نمی‌توان حساب ویژه‌ای باز کرد اما قیمت این نوع دستگاه‌ها در خارج از ایران از ۵۰۰ هزار تومان شروع می‌شود و به مرز ۱۵ تا ۲۰میلیون تومان می‌رسد و در داخل ایران از پایه ۷ تا ۸میلیون تومان قیمت‌گذاری می‌شوند. پرینترهای صنعتی اما میزان قیمتی بین ۴۰، ۵۰ میلیون تا چند میلیارد تومان دارند که از لحاظ کاربردی و حساسیت در اندازه، بسیار بیشتر از آنچه در مصارف خانگی شاهد هستیم، رعایت می‌شود اما به‌دلیل گران بودن قیمت و اینکه توجیه اقتصادی برای بازرگانان داخل ندارد، چندان بازاری هم ندارند. این دستگاه‌ها همه بدون خدمات پس از فروش ارائه می‌شوند بنابراین کسی که اقدام به خرید این دستگاه می‌کند باید دانش کافی درباره کارکرد، تعمیر و تکنولوژی آن را داشته باشد.

او می‌گوید، در حال حاضر یک نمونه از دستگاه‌های پرینتر سه‌بعدی در ایران بازار خوبی دارد که با نام دی ال پی شناخته می‌شود و کارکرد اصلی آن در صنعت طلا و جواهر و قطعاتی است که ابعاد ریز و ظریف دارند و نیاز به دستگاه‌های دقیق و حساس دارند. قیمت این نوع دستگاه‌ها در ایران از ۴۰ تا ۵۰ میلیون آغاز می‌شود و به بیش از ۱۰۰ میلیون می‌رسد.

شاهین‌فر با نگاهی به آخرین آمار قیمت فروش پرینترهای سه‌بعدی در جهان می‌گوید، در حال حاضر کمترین قیمت به ۲۴۹ دلار رسیده و بالاترین قیمت به ۸۴۶ هزار دلار می‌رسد.

خطراتش را هم بپذیرید

سپر ایمنی‌تان را در برابرهرآنچه به‌عنوان فناوری‌های جدید پیش روی ما قرار می‌گیرد، سفت بچسبید چراکه از قدیم گفته‌اند هر چیز خوب و ارزانی بی‌علت نیست. تحقیقات دانشمندان موسسه فناوری ایلینویز نشان می‏دهد چاپگرهای سه‏بعدی در صورتی که در محیط مناسب قرار نگیرند، می‏توانند برای سلامتی انسان مضر باشند. اگر چه پرینترهای سه‌بعدی جدید تقریبا به همه افراد اجازه می‏دهند به خلق اشیای سه بعدی بپردازند اما نباید از این حقیقت غافل شد که فرآیندهای صورت گرفته برای رسیدن به هدف ذوب مواد اولیه بوده است که منجر به پراکنده شدن ذرات فوق‏العاده ریز در هوا می‏شود و از آنجا که این پرینترها برای کاربردهای خانگی فاقد هرگونه تهویه یا فیلتر هستند، این ذرات می‏توانند مستقیما وارد ریه‏ها یا حتی جریان خون شده و نهایتا باعث بروز مشکلات قلبی - تنفسی شوند. همچنین غلظت بالای این ذرات می‏تواند، منجر به سرطان ریه یا آسم شود.