نشان دادن یک نقطه سیاه در میان یک مجموعه عظیم اقتصادی شایسته نیست

مشاور رئیس جمهوری و رئیس دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد کشور، هفته گذشته مهمان ویژه برنامه پایش بود تا با گزارش عملکرد، پتانسیل و چالش‌های بزرگترین واحد اقتصادی کشور پاسخگوی مردم باشد. در این برنامه مجری در اولین پرسش خود گفت: براساس نظرسنجی و ذهنیت روزنامه‌نگاران و تحلیگران اقتصادی، مناطق آزاد کشور بیش ازآنکه به مقوله صادرات بپردازد به توسعه واردات کمک کرده است. حال اگر این هزینه‌ها واقعیت داشته باشند چه اصراری است که بر توسعه مناطق آزاد اصرار بورزیم.

مشاور رئیس‌جمهوری و رئیس دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد کشور ابتدا با اشاره به اینکه در مناطق آزاد چهار پروسه واردات را تعریف کرده ایم افزود: اولین دسته از گروه واردات به مناطق آزاد کالاهای مصرفی هستند که به سرزمین اصلی وارد می‌شوند، دسته دوم به واردات کالاهایی ارتباط دارند که مواد اولیه کارخانجات و واحدهای تولیدی را تأمین می‌کنند، دسته سوم کالاهای وارداتی، مربوط به کالاهایی هستند که پس از بازپروری دوباره صادر می‌شوند. مثل برنج و شکر که پس از بسته‌بندی مجددا ً صادر می‌شوند و یا روغن‌نباتی که پس از پالایش و بسته‌بندی مجدداً صادر می‌شود.

اما دسته چهارم کالاهای وارداتی، کالای همراه مسافر و گردشگرانی هستند که به منطقه آزاد و سرزمین اصلی وارد می‌شوند که بنگاه‌های تجاری و صنعتگران از آن بهره‌مند می‌شوند. رئیس دبیرخانه شورای‌عالی مناطق آزاد کشور با اشاره به اینکه مسافران و گردشگران طبق قوانین موجود می‌توانند بیش از ۸۰ دلار به‌عنوان سوغات همراه خود وارد کنند گفت: مجموعه کالاهایی که به سرزمین اصلی وارد می‌شوند سه میلیارد دلار است که البته باید گفت این مبلغ مربوط به ارزش کالای همراه مسافری که وارد کشور می شود و یا به‌عنوان کالای مصرفی در کشور مصرف می‌شوند نیست، بلکه این رقم ارزش کل کالای است که به سرزمین اصلی وارد می‌شود و صنعتگران و بنگاه‌های تجاری از آن استفاده می‌کنند. و باید اضافه کنم در این پروسه مبلغی که در سال گذشته به‌عنوان کالای همراه مسافر وارد شده ۳۷۰ میلیون دلار بوده است. بنابراین، این مبلغ در برابر گردش مالی و تجاری که نزدیک به ۴ میلیارد دلار بسیار ناچیز است.

در بخش دیگری مجری برنامه پایش به طرح این سئوال پرداخت که میزان صادرات مناطق آزاد چقدر بوده است؟ به‌گونه ای که برخی بر این باورند که حجم صادرات مناطق آزاد به قدری پایین بوده که اصلاً در آمار گمرک کشور منعکس نمی‌شود. ترکان در پاسخ گفت: این فرضیه کاملاً رد می‌شود. زیرا آمار گمرک فرآیندی نیست که بتوان آن را تحریف یا تعدیل کرد. همچنین آمار صادراتی ما نیز گویای رد این اظهارات است.

برای مثال طبق گزارش گمرکات کشوردر شش ماه نخست سال جاری در منطقه آزاد انزلی بیش از۳۴۵ میلیارد تومان ارزش تولید داشته که ۵۱ میلیون دلار صادرات داشته است. یعنی به عبارت دیگر حدود نیمی از تولیدات منطقه آزاد انزلی صادر شده است. مجری برنامه در سوالی دیگر علت تمرکز بر توسعه مناطق آزاد کشور را پرسید، که رئیس دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد در پاسخ گفت: برای نشاط و رونق اقتصادی نیازمندیم که گزاره‌های تأمل و همزیستی اقتصادی با همسایگان خود در بخش کسب و کار و تجارت توسعه بدهیم.

ما نمی‌توانیم تنها بر صادرات سنتی خود مثل کالاهای پتروشیمی و سیمان به اروپا محدود شویم در حالی که بازارهای بکری برای صادرات کالاهای به همسایگان وجود دارد و ما استراتژی خود را در مناطق آزاد بر مبنای همزیستی اقتصادی با کشورهای همسایه نظیر افغانستان، پاکستان، ترکمنستان، عراق و کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس داریم در این فرآیند براساس نیازهای و سیاست‌های کلان کشور پایگاه‌های صادراتی ویژه‌ای تشکیل می‌دهیم به عنوان مثال منطقه آزاد اروند به دنبال بازار انحصاری عراق است. منطقه آزاد اروند در حال حاضر بزرگترین مرکز صنایع فراساحلی کشور است مجری برنامه تلویزیونی پایش یک کلیپ از ورود خودروهای لوکس وخارجی وبالا رفتن ملک در شهرهای آبادان و خرمشهر، عدم مشارکت سرمایه‌گذاران در منطقه آزاد و تغییر چهره جنگ‌زده شهر به نمایش گذاشت و پرسید آیا پاسخی به این سئوالات دارید؟

در این قسمت مهندس ترکان از مجری برنامه درخواست کرد که اجازه دهد در این مورد برای رفع ابهامات شرح کاملی را گزارش دهد. وی گفت: در مورد ورود خودروهای خارجی در همه مناطق آزاد به علت فعالیت‌های سرمایه‌گذاران خارجی و داخلی به‌عنوان یک کالا منافاتی ندارد حتی اگر یک سرمایه‌گذار سوار بر یک خودرو خارجی شود مزیت جلب سرمایه‌گذار است ولی اینکه شما در منطقه آزاد یک خودرو ۵۰۰ میلیونی را نشان می‌دهید باید ذکر شوند خودروهای پلاک منطقه آزاد اروند محدودیت تردد در منطقه دارند و اجازه تردد در استان‌های دیگر را ندارند وطبق قوانین منطقه آزاد تردد آنها به سرزمین اصلی یعنی منطقه آزاد محدود می‌شود.

ترکان افزود: با توجه به اینکه کلیپ بخش شده مربوط به منطقه آزاد اروند بود باید اشاره کنم که سال گذشته یک میلیارد و دویست میلیون دلار کالا از مرز شلمچه صادر شد که طبق هدف‌گذاری در برنامه سال جاری انتظار داریم میزان ارزش صادرات از این نقطه به یک میلیارد و پانصد میلیون دلار افزایش یابد.

ترکان در پاسخ به قسمت پایانی سئوال در خصوص مشارکت منطقه آزاد در توسعه شهرهای آبادان و خرمشهر گفت: ما در نهضت آسفالت در شهرهای آبادان و خرمشهر یک اعتبار ۵ میلیارد تومانی را پیش‌بینی کرده بودیم که گذشته از آسفالت خیابانها و پیاده‌روها و پارکها ۱۰۱ روستای آبادان وخرمشهر در یک پروسه دو ساله بهسازی وآسفالت کنیم که تاکنون ۲۷ روستا وبخش عمده‌ای از دو شهر را انجام داده‌ایم و در این راستا به ۳۰ درصد از چشم‌انداز خود رسیدیم اما در بخش مبلمان شهری وساخت ۱۷ پارک و بیش از ۱۰ زمین چمن فوتبال چند منظوره با کمک شهردار تهران و شهرداری‌های آبادان و خرمشهر توانستیم شرایط غیرمتعارف را اصلاح کنیم.

در بخش اجرایی فناوری‌های مربوط به توسعه‌های پایدار منطقه با همکاری ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) و با حمایت دکتر علیرضا مخبر دزفولی یک مجتمع فولاد با ظرفیت ۵ میلیون و سیصدهزار تن را آغاز کردیم که پروژه‌ها با سرعت بالایی درحال انجام است. افتتاح کارخانه عظیم لوله نورد یکی از پروژه‌های موثر در منطقه است که با راه‌اندازی آن بخش‌های قابل توجه‌ای از نرخ بیکاری در منطقه را کاهش می‌دهد. وحجم تولید وصادرات در منطقه را متحول می‌کند. که در این ارتباط همکاری بنیاد مستضعفان و پی‌گیری مهندس محمد فروزنده قابل تقدیر است.

احداث ۷ پالایشگاه کوچک در منطقه آزاد اروند اتفاق صنعتی تأثیرگذاری است که اکنون دو واحد پالایشگاه آن مورد بهره‌برداری قرار گرفته است. در ادامه این برنامه دکتر سید حسین دهدشتی، نماینده مردم آبادان در مجلس شورای اسلامی مهمان ویژه تلفنی بود. وی با مخاطب قراردادن مهندس ترکان گفت: با توجه به درآمدهای کلان منطقه آزاد اروند، شما چه کارهای زیرساختی در منطقه آزاد اروند انجام داده‌اید؟ و تا چه حد سازمان منطقه آزاد اروند به مأموریت اصلی خود پرداخته است؟

ترکان در پاسخ به این نماینده آبادان گفت: آقای دکتر دهدشتی شما الان به آبادان و خرمشهر آمده‌اید؟ یا سال‌های قبل هم بوده‌اید؟ شما خود آبادان و خرمشهر را در۲ سال اخیر با ۴ سال قبل منطقه مقایسه کنید مطمئنا می‌بینید که این دوره‌ای که شما نماینده هستید و در دوره‌ای که براین منطقه مدیریت داشته‌اید چه کردید؟ تا چه حد به مسائل مردم رسیده‌اید؟ اگر الان اسماعیل زمانی مدیر‌عامل منطقه آزاد اروند، منطقه را به این نقطه رسانده به دلیل این است که یک انقلابی ناب است. که هیأت‌مدیره آن از سردار علی شمخانی، مهندس محمد فروزنده و دکتر مخبر دزفولی تشکیل شده است که افراد انقلابی و تأثیرگذار در کشورند به نظر من از شما بعید است که در حوزه انتخابی خود زشت‌نمایی کنید. در فرازی دیگر به شما یادآوری می‌کنم آیا تجهیز و تعمیر تمام مدارس آبادان و خرمشهر و تجهیز، تعمیر و بازسازی تمام بیمارستانهای آبادان و خرمشهر قابل انکار است اگر باز قبول نمی‌فرمایید تشریف ببرید به همراه مدیرعامل منطقه آزاد از این موارد بازدید بفرمایید.

ترکان در ادامه به نماینده آبادان در مجلس شورای اسلامی گفت: باید اجازه بدهیم مردم حقیقت را ببینند. البته من تصدیق می‌کنم که الان صدها مشکل در منطقه داریم اما آنچه را که انجام شده نباید دست کم بگیریم. این فرآیند نه برای شما محبوبیت می‌آورد و نه اجر و منزلت همکاران مارا کم خواهد کرد البته من انتقادات شمارا به عنوان وکیل مردم روی چشم می‌گذارم و از آن برای اصلاح امور استفاده خواهم کرد. اما اگر شما منکر هرگونه تلاش دو ساله همکاران مجموعه در منطقه آزاد شوید، نمی‌پسندم.

مهندس ترکان به لزوم احیای بندر خرمشهر اشاره کرد و افزود. احیای بندر خرمشهر مستلزم لایروبی اروند رود است. که پروسه اجرایی آن نیازمند همکاری عراق است که با رایزنی‌های صورت گرفته در حال انجام است اما ما منتظر این پروسه فرسایشی شده‌ایم و با آزادسازی کشتی‌ها وشناور‌های مغروقه در این آبراه هستیم و در این رابطه اعتباری به مبلغ ۵۰ میلیارد تومان اختصاص داده ایم که به همین میزان سازمان بنادر و کشتیرانی اختصاص داده است که با اجرا این طرح لایروبی سه کیلومتر از دهانه اروندرود امکان تردد کشتی‌های با تناژ۲۰ هزار تن فراهم می‌شود. وی یکی از مناطق کور برای توسعه پایدار در کشاورزی و صیادی منطقه را وجود چند دژ نظامی در جزیره مینو عنوان کرد و افزود: با کمک جناب آقای دکتر علی شمخانی دژهای انتظامی و نظامی را برداشته و کانال‌های آبی را جاری ساختیم و با احداث یک لاگن (سد قابل حرکت) برای جلوگیری و مهار ورود آب شور به نخلستان را در برنامه مطالعاتی داریم.

مهندس ترکان در پاسخ به سئوال مجری برنامه در خصوص وضعیت اقتصادی مناطق آزاد کشور گفت: اقتصاد ایران دچار مشکلات بزرگی است. بخشی از این مشکلات مربوط به نوع مدیریت است. اما نباید یادمان برود که ما حدود ده سال درگیر مسائل جنگ بوده‌ایم و یازده سال است که دچار تحریم‌های ظالمانه بین‌المللی هستیم.

این مسائل آثار مستقیمی بر اقتصاد ما تحمیل کرده است که برون رفت از آن یک تلاش همه‌جانبه را می‌طلبد لذا سعی داریم جهت‌گیری خود را در راستای بند ۱۱ اقتصاد مقاومتی که از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی ترسیم و تصویب شده را مبنای کار قرار دهیم.

لذا با حمایت از کارکرد منطقه آزاد ارس دربخش صنعتی- منطقه آزاد قشم در بخش صنایع و انرژی، در منطقه آزاد کیش در صعنت حفاری متمرکز شده‌ایم اما اشکالاتی نیز هست مثلاً در منطقه آزاد چابهار مشکل داریم که با فعال‌سازی پتروشیمی، صنایع فولاد، بهره‌برداری از خط ریلی مشهد چابهار و..... منطقه چابهار نیز در آینده نزدیک متحول می‌شود.