گزارش دنیای اقتصاد از افتتاح مرکز تجاری ایران در سلیمانیه
ایران به دنبال جایگاه از دست‌رفته در عراق
نفیسه آفرین‌زاد: قفسه‌های رنگی به هم نیشخند می‌زدند و «مارک»هایشان را به رخ هم می‌کشیدند. مارک‌هایی از اروپا که تصاویر مانکن‌هایشان کاغذ دیواری شهر شده بود و آمریکا که دلارشان هم پایه دینار کشور میزبان، دست به دست شهروندان می‌شد تا ترک‌ها که هرچه جلوتر می‌رفتیم، رد پاهایشان را پررنگ‌تر می‌دیدی. چینی‌ها هم مثل همیشه، به نمایندگی از آسیا عقب نمانده بودند. جلوتر که می‌رفتیم اما، اثری از «ما» نبود.
اینجا یک «اَبَر مارکت» است در خیابانی به نام شاعر ایرانی «نی»، «مولوی».
اینجا در ۷۰ کیلومتری مرز ایران است.
«سلیمانیه»، شهری با ۸۰۰ هزار نفر جمعیت.
در راه که می‌آمدیم راننده اتوبوس گفت؛ «از این شیرها نخورید؛ فاسد است»
...سوار پله برقی فروشگاه شدم تا شاید کمی بالاتر «Made In Iran» هم باشد، اما ...
به یاد پوزخندی افتادم که یکی از همراهان در جواب راننده اتوبوس زد و گفت؛ «شاید رد پای همین شیرها است که در بازار عراق ماند و ترک‌ها را بر پارسیان جلو انداخت!»
شاید انگشت اشاره عبدا... سعید، مشاور عالی اقتصادی رییس‌جمهور عراق هم به رد پای محصولات تاریخ گذشته ایرانی توزیع شده در بازار کشورشان بود، وقتی که به عنوان میهمان مراسم افتتاحیه مرکز تجاری ایران در سلیمانیه عراق گفت: «از تجار و بازرگانان ایرانی «استدعا» داریم که کالاهای صادراتی‌شان دارای استانداردهای بین‌المللی و حتی استاندارد خود ایران باشد تا بتوانند بازار ما را حفظ کنند.»
او این را گفت تا با لحنی هشدار گونه نسبت به سختی بازگرداندن جایگاه از دست رفته ایران به عنوان اولین شریک تجاری عراق، ادامه دهد: «بازرگانان ایرانی بدانند که عراق به ویژه اقلیم کردستان، دارای بازارهای آزاد با درهای باز به روی تمامی دنیا است و ایران باید در این بازار بتواند با عرضه کالای استاندارد، با کیفیت و دارای قیمت مناسب با کشورهای اروپایی، آمریکایی و آسیایی که هم‌اکنون ۱۵۰۰ شرکت بزرگ و معتبرشان برای عرضه کالا به این منطقه رقابت تنگاتنگ دارند، رقابت کند و این مرکز هم باید گامی برای تحقق این موضوع باشد.»
به گزارش خبرنگار اعزامی «دنیای اقتصاد» به سلیمانیه عراق، مرکز تجاری ایران در سلیمانیه توسط اتاق تعاون مرکزی ایران افتتاح شد تا ۴۵ شرکت بازرگانی ایران که حوزه فعالیت‌شان از تولید و صادرات سیمان و فولاد و زیرساخت‌های عمرانی تا انواع مواد غذایی و لوازم بهداشتی گسترده بود، توانمندی‌های بازار ایران را در مساحتی ۴ هزار مترمربعی عرضه کنند و زمینه ساز توسعه مبادلات تجاری ایران و عراق به ۲۰ میلیارد تومان باشند.
مرکزی برای بازگرداندن جایگاه ایران
مرکزی که بخشی از آن به استقرار بنگاه‌های اقتصادی و بخشی دیگر به برپایی نمایشگاه‌های تخصصی اختصاص دارد و به گفته حسین رحمانی نیا، دبیر کل اتاق تعاون مرکزی ایران، قرار است چشم امید ایران برای بازگرداندن جایگاه واقعی از دست رفته ایران در بازارهای عراق از طرقی چون تسهیل صادرات انواع کالاهای مصرفی با کیفیت و مطابق استانداردهای تاییدی ایران و جهان به عراق، گسترش خدمات فنی - مهندسی در این کشور و برقراری ارتباط‌های بی‌واسطه و کم‌هزینه بین تجار ایرانی و عراقی برای توسعه حجم صادرات و واردات بین دو کشور با توجه به قرابت دیرینه فرهنگی و اقتصادی بین دو ملت باشد.
رحمانی‌نیا اگرچه اشاره‌ای به ضرورت راه‌اندازی بنگاه‌های تولیدی در این منطقه برای جلوگیری از محدود شدن نقش تجاری ایران به صادرات صرف کالاهای مصرفی نداشت و یادی از این موضوع که عامل سبقت گرفتن همسایه ترک از ما در شراکت تجاری با عراق بوده نکرد؛ اما خبر از ایجاد یک بانک دولتی ایرانی در سلیمانیه داد که به گفته او، برطرف‌کننده موانع مراودات پولی و اعتباری تجار ایرانی و عراقی و تامین‌کننده امنیت اعتبارات تجاری و بازرگانی برای تسریع در دستیابی به اهداف کلان اقتصادی مرتبط با تجارت با کشور عراق باشد.
ایجاد شرکت پایش کالاهای صادراتی
در ادامه، این بابک افقهی، رییس سازمان توسعه تجارت ایران بود که به نمایندگی از دولت در مراسم افتتاح مرکز تجاری ایران در سلیمانیه عراق شرکت جسته بود تا به صراحت نگرانی و نارضایتی ایران از دست رفتن جایگاه اولی ایران در شراکت با عراق را به مسوولان عراقی ابراز کند و از برنامه ویژه دولت ایران برای پایش و پیشگیری از صدور کالاهای بی‌کیفیت ایرانی به عراق با ایجاد یک شرکت مشترک کنترل کیفیت کالا خبر دهد.
او در سخنرانی خود در این مراسم، از عراقی‌ها خواست که با معرفی شرکت‌های توزیع‌کننده کالاهای نامرغوب و غیر استاندارد، زمینه برخورد دولت ایران با متخلفان صادراتی و تولید‌کنندگان کالاهای نامرغوب را که آبروی اقتصادی ایران را لکه دار می‌کنند، فراهم کنند.
معادله «برنده - برنده» با عراقی‌ها
او که یکی از راهبردهای اساسی اقتصادی ایران را توسعه صادرات به کشورهای همسایه به ویژه کشورهای اسلامی هم مرز خواند، «عراق» را در این بین، دارای «جایگاهی ویژه» توصیف کرد. جایگاهی که مدیون درهم‌تنیدگی قرابت‌های مذهبی، فرهنگی و قومی و اجتماعی دیرینه است.
رییس سازمان توسعه تجارت ایران البته برای اینکه سخنش حاکی از نگاه یک سویه ایران به عراق و گسترش صادرات یک طرفه نباشد، تاکید کرد: «ایران در روابط و تجارت با عراق به دنبال یک معادله «برنده - برنده» مبتنی بر صادرات و واردات و سرمایه‌گذاری‌های مشترک است.»
لغو روادید برای عراقی‌ها و راه‌اندازی خطوط تولید
معاون وزیر بازرگانی که گویا از انتقاد کارشناسان نسبت به غفلت ایران از ایجاد بنگاه‌های تولیدی در بازار عراق نیز آگاهی داشت، در ادامه خاطرنشان کرد: استانداری سلیمانیه برای استقرار واحدهای تولیدی ایرانی و انتقال خطوط تولیدی و مونتاژ کالاهای ایرانی به این منطقه اعلام آمادگی کرده و ما هم از این موضوع به شدت استقبال می‌کنیم؛ زیرا این امر در کنار ایجاد مرکز تجاری در سلیمانیه که چندی پس از راه‌اندازی یک مرکز تجاری ایرانی در اربیل کردستان عراق صورت می‌گیرد، سرعت «چرخه اقتصادی ایران و عراق» و تبدیل عراق از یک کشور مصرفی به یک کشور تولید‌کننده کالاهای تجاری را بیشتر می‌کند.
او که بیش از ۶۰ درصد مبادلات تجاری ایران و عراق را از درگاه سلیمانیه خواند، یکی از دلایل عمده رسیدن حجم مبادلات تجاری ایران و کردستان عراق را «لغو روادید» برای تجار ذکر و تصریح کرد: «در صورتی که دولت عراق این امر را برای تمام عراق پیاده کند، ما هم آماده لغو روادید برای تجار عراقی که مورد تایید دو کشور هستند، هستیم.»
افقهی به نمایندگی از وزارت بازرگانی، آماری هم از اقتصاد ایران ارائه کرد و با اعلام اینکه ایران با ۱۲۰ هزار واحد تولیدی، بیش از ۸۷۰ میلیارد دلار تولید ناخالص ملی (براساس شاخص قدرت برابری خرید) و با بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار حجم مبادلات خارجی با اکثر کشورهای اقتصادی پیشرفته جهان در حال مراوده تجاری است، یادآوری کرد که «تنوع کالاهای ایرانی و ظرفیت‌های بالای ایران در تولید، این امکان را به کشورهای منطقه می‌دهد که با بهره‌گیری از حداقل هزینه‌های نقل و انتقالی، کالاهای مصرفی با کیفیت مورد نیاز خود را تامین کنند»
رییس سازمان توسعه تجارت در پایان افتتاح مرکز تجاری ایران در سلیمانیه را نشانی از اهتمام دولت به توسعه روابط با عراق به ویژه صادرات ایران به آنجا و فراهم‌کننده زمینه پاسخگویی تجار ایرانی در قبال کالاهایی که به عراق صادر می‌کنند، دانست.
دریغ از یک ریال حمایت دولتی
البته این گفته معاون وزیر بازرگانی در حالی بود که دبیرکل اتاق تعاون ایران با لحنی انتقادی نسبت به محقق نشدن تعهدات دولتی، در گفت و گویی با خبرنگار «دنیای اقتصاد» گفت: «قیمت تمام شده ما برای راه‌اندازی این مرکز بسیار بالا بود، زیرا تاکنون دولت حتی یک ریال کمک مالی به ما نداشته است؛ بنابراین همه منابع مورد نیاز از منابع داخلی اتاق تعاون مرکزی ایران برداشت شد.»
او حداقل مبلغ هزینه شده توسط اتاق تعاون مرکزی برای راه‌اندازی مرکز تجاری ایران در سلیمانیه را بیش از ۹۰۰ میلیون تومان ذکر و اذعان کرد: این هزینه بالا در حالی به ما تحمیل شد که دولت، به ویژه شخص رییس‌جمهور نسبت به حمایت مالی از راه‌اندازی این مرکز وعده داده بودند، اما تاکنون هیچ حمایتی صورت نگرفته است. البته در این شرایط ما «ساختارشکنی» کردیم و نشان دادیم که حتی به‌رغم فراهم نبودن شرایط، می‌توان به توسعه و تسهیل روابط تجاری و ضابطه‌مند کردن صدور کالا از ایران دست زد.
رحمانی نیا همچنین در پاسخ به این پرسش که چرا تسهیلاتی که به دیگر کشورها چون ترکیه و چین برای راه‌اندازی مرکز تجاری در اقلیم کردستان ارائه شده، در اختیار ایران قرار نگرفته است، عنوان کرد: ایران در زمینه فعالیت تجاری در بازارهای عراق تاکنون چندان فعال نبود، اما با شروع این فعالیت در اقلیم کردستان، دولت عراق نسبت به اهدای قطعه زمینی به مساحت ۱۰ هزار متر برای توسعه فعالیت‌های تجاری ایران در این منطقه وعده داده که در آینده نزدیک محقق می‌شود.
دبیرکل اتاق تعاون ایران در عین حال سخنانش را با اذعان به این مطلب که «اگر حمایت دولت نباشد، سخت است که تجار ایرانی بتوانند در شرایط کنونی فعالیت خوبی داشته باشند»، پایان داد.
مراسم افتتاح یا ...؟!
اما گویا می‌شد سختی فعالیت تجار ایرانی در شرایط فقدان حمایت مالی دولت از آنها که در گفتار دبیرکل اتاق تعاون ایران مورد تایید قرار گرفت را می‌توان از شرایط پذیرایی از میهمانان در سالن دراز و مستطیل شکل بخش نمایشگاهی این مرکز تجاری که قرار است حافظ آبروی ایران باشد، اندکی برداشت کرد. مرکزی که «لق زدن» پله‌های چوبی ورودی آن هنگام بالارفتن و «رنگ نخورده بودن» بخشی از فضای آن، از فراهم نبودن زیرساخت‌های عمرانی در زمان افتتاح حکایت می‌کرد.
شرایطی که در توصیف آن، همین بس که رییس فراکسیون تعاون مجلس در مراسم افتتاحیه این مرکز تجاری، خطاب به مسوولان اتاق تعاون ایران که میزبان جمع کثیری از مقامات و تجار و بازرگانان عراقی بودند، گفت: «بهتر بود جای دیگری را برای پذیرایی از میهمانان انتخاب می‌کردید، زیرا اندکی دیگر اینجا تبدیل به «حمام» خواهد شد!»
کاظم دلخوش که به نمایندگی از مرجع قانون‌گذاری ایران در مراسم افتتاحیه این مرکز شرکت کرده بود، تاکید کرد که در قوانین مصوب مجلس از جمله قانون اصل ۴۴، حمایت از سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی در بخش‌های مالکیت، مدیریت و بهره‌برداری در راستای تقویت مناسبات اقتصادی ایران و سایر کشورها مورد تاکید قرار گرفته است.
او در عین حال از تهیه مقدمات حضور فعالان اقتصادی شاغل در بخش‌های غیردولتی تعاون و خصوصی نیز سخن گفت که در صورت تحقق آن، ۸۰ درصد اقتصاد ملی ایران به بخش‌های تعاون و خصوصی واگذار خواهد شد.
رییس فراکسیون تعاون مجلس این وعده را نیز داد که مجلس از توسعه فعالیت تجار ایران در سایر کشورها به ویژه کشورهای همسایه و مسلمان هم حمایت خواهد کرد.
ضرورت تبدیل مبادلات سنتی به الکترونیکی
به گزارش خبرنگار «دنیای اقتصاد»، رییس اتاق بازرگانی، صنایع و معادن سلیمانیه عراق هم در این مراسم به نمایندگی از بازرگانان عراق از ضرورت ایجاد زیرساخت‌های تجارت الکترونیک میان ایران و عراق سخن گفت و یادآور شد: تحقق تجارت الکترونیکی به عنوان پیش‌نیاز فعالیت‌های اقتصادی فرامرزی برای فعالان اقتصادی ایران و عراق در حالی مطرح است که متاسفانه به‌رغم گستردگی ظرفیت‌های اقتصادی بالا در بازارهای عراق، مبادلات تجاری دو کشور هنوز به شکل سنتی انجام می‌شود.
حسن اوغلی در ادامه، انتخاب شهر «سلیمانیه» برای ایجاد مرکز تجاری از سوی ایران را «برگ برنده» ایرانی‌ها توصیف کرد؛ چرا که به اعتقاد او، مردم ساکن در این شهر مرزی عراق، بیشترین قرابت را با ایرانی‌ها به لحاظ فرهنگی و قومی دارند و این مزیت‌های اجتماعی است که در بروز تحولات اقتصادی موثر واقع می‌شود.
او مجموعه اتاق بازرگانی، صنایع و معادن عراق را نیز حامی سرمایه‌گذاران، بازرگانان و تجار ایرانی دانست که «روابط حسنه» دو کشور ایران و عراق در حوزه‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی را در آتیه حسنه‌تر می‌کند.
رتبه‌ای که متعلق به ایران بود؛ اما ترک‌ها ربودند
او البته در این بین، ضرورت استاندارد بودن کالاهای ایرانی به عراق که صدور کالاهای فاقد استانداردی چون لبنیات تاریخ گذشته، سابقه آن را به شدت مخدوش کرده است را نیز یادآور شد و گویی به کنایه گفت: هم‌اکنون حدود نیمی از کمپانی‌های فعال در این منطقه را کمپانی‌های ترکیه‌ای تشکیل می‌دهند و به عبارتی امروز ترکیه در قیاس با ایران و دیگر کشورهای طرف تجاری با عراق، رتبه نخست را از آن خود کرده است. رتبه‌ای که پیش از این به ایران اختصاص داشت.
رییس اتاق بازرگانی، صنایع و معادن سلیمانیه عراق همچنین با یادآوری اینکه ایجاد و استقرار شعب مختلف بانک‌های ایرانی در عراق زمینه‌ساز توسعه روابط اقتصادی و تامین‌کننده امنیت اعتباری برای تجار و بازرگانان دو کشور خواهد بود، این پیشنهاد را نیز خطاب به مسوولان ایرانی مطرح کرد که بازرگانان ایرانی اقدام به برپایی بازارهای محلی هفتگی برای عرضه کالاهای خود در این منطقه کنند تا نیازهای اقشار کم‌درآمد و فقیر عراق را تامین کنند.
ارسال نظر