رسوایی‌های زنجیره‌ای در شرکت‌ها
پیروزی حزب حاکم سبب می‌شود این حزب برای چهار سال دیگر اکثریت کرسی‌ها را در مجلس نمایندگان ژاپن در اختیار داشته باشد. اگر چه تهدید حاصل از اقدامات کره شمالی همچنان وجود دارد اما تداوم دوران دولت شینزو آبه خبری مثبت است، زیرا در دوره او وضعیت شاخص‌های اقتصادی بهتر شده و شاخص بورس توکیو افزایش یافته است اما این همه ماجرا نیست.
رسوایی‌های متعدد از عملکرد شرکت‌های بزرگ و کوچک ژاپن سبب نگرانی سرمایه‌گذاران و شرکت‌های تجاری ژاپن شده است. سه‌شنبه هفته قبل شرکت کوب استیل که سومین شرکت بزرگ تولیدکننده فولاد در ژاپن است اعلام کرد داده‌های غلط درباره کیفیت محصولات خود به مشتریان ارائه کرده است.
با انتشار این خبر موجی از شوک در زنجیره جهانی عرضه محصولات فولادی به وجود آمده است. محصولات فولادی، مسی و آلومینیومی تقریباً در تمام بخش‌های اقتصاد از قطار‌های سریع شرکت هیتاچی گرفته تا هواپیمای بوئینگ و حتی نیروگاه‌های اتمی و اتومبیل‌های تویوتا استفاده می‌شود و طبیعی است خبر ارائه اطلاعات غلط درباره کیفیت این مواد خام، شوکی بزرگ به شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران در سهام آنها وارد می‌کند.
به نظر می‌رسد رویه ارائه اطلاعات غلط با اطلاع مدیران بخش کنترل کیفیت شرکت کوب استیل و برای چند دهه ادامه داشته است. شرکت کوب استیل پذیرفته است که ارائه این اطلاعات غلط برای ۱۰ سال انجام شده است. با آنکه ابعاد و تاثیر این فریبکاری هنوز مشخص نیست اما برخی نهادهای نظارتی در اروپا از شرکت‌ها خواسته‌اند تا مشخص شدن ابعاد این پرونده، از خرید محصولات فولادی شرکت کوب استیل اجتناب کنند. همچنین وزارت دادگستری آمریکا از واحد شرکت کوب استیل در این کشور خواسته است اسناد مربوط به محصولاتی که به آمریکا فروخته را ارائه دهد.
روز جمعه شرکت کوب استیل اعلام کرد یکی از کارخانه‌های تولیدکننده مس این شرکت به اتهام نقض استانداردهای صنعتی ژاپن تحت بازرسی قرار دارد. از زمان افشا شدن این فریبکاری‌ها، قیمت سهام شرکت کوب استیل ۳۶ درصد کاهش یافته است. رسوایی‌هایی که در شرکت‌های ژاپنی رخ می‌دهد عاملی خطرناک است که می‌تواند اقتصاد این کشور را بار دیگر وارد رکود کند.
«آبه» تلاش کرده شرکت‌های ژاپنی را به پایبندی به مقررات جدید حاکمیت شرکتی متقاعد کند تا سرمایه‌گذاران خارجی به حضور گسترده‌تر در این کشور تشویق شوند. این واقعیت که خود آبه قبل از ورود به دنیای سیاست در شرکت کوب استیل کار می‌کرده، پیوندهای نزدیک صنعت و دولت را نشان می‌دهد و اجرای اصلاحات را بسیار دشوارتر می‌کند. اصلاحات در بخش مدیریت کلان با هدف افزایش شفافیت در تصمیم‌گیری و نظارت انجام می‌شود.
اگر آبه بتوانند در این حوزه موفق شود افق اقتصاد ژاپن امیدبخش خواهد بود. مورد شرکت کوب استیل تازه‌ترین نمونه از رسوایی‌های شرکت‌هاست که سبب کاهش اعتماد به نام تجاری ژاپن شده است. اگر رسوایی در شرکتی از یک کشور دیگر رخ می‌داد شوک حاصل از آن تا این حد بزرگ و مایوس‌کننده نبود. در دهه‌های اخیر نام ژاپن مترادف کیفیت بالا بوده و اکنون ثابت شده در برخی حوزه‌ها، این اطمینان بی‌جا بوده است. شرکت نیسان موتور اخیراً تولید داخلی خودرو را برای بازار ژاپن به حالت تعلیق درآورده و ۱.۲ میلیون دستگاه خودرو را فراخوان کرده است زیرا مشخص شده بازرسان بدون مجوز و غیرقانونی، کیفیت خودروها را تایید کرده‌اند. خبرگزاری ان‌اچ‌کی ژاپن در گزارش خود اعلام کرده این رویه غیرقانونی حداقل در ۲۰ سال اخیر ادامه داشته است.
اوایل سال جاری میلادی، شرکت تاکاتا که کیسه هوا برای خودرو تولید می‌کند اعلام ورشکستگی کرد. این اقدام پس از بزرگترین فراخوان خودرو در تاریخ خودروسازی جهان شامل فراخوان میلیون‌ها خودروی تویوتا و ۱۷ مورد تصادف منجر به مرگ در اثر کیفیت پایین کیسه‌های هوای شرکت تاکاتا در سراسر جهان داد. در سال‌های اخیر چند شرکت بزرگ و کوچک دیگر ژاپن نیز به دلیل اقدامات غیرقانونی و کیفیت پایین محصولات خود سرمایه‌گذاران را دچار شوک کرده‌اند.
واقعیت این است که اطاعت بی‌چون و چرا از رئیس، هنوز هم در بخش صنعت ژاپن یک فرهنگ غالب است. همین فرهنگ سبب شده مدیران ارشد نسبت به اقدامات خود پاسخگو نباشد. در واقع مدیران بلندپایه و متوسطه تجربه‌ای در حوزه مورد انتقاد قرار گرفتن از سوی زیردستان ندارند و این شرایط را برای بروز فساد فراهم می‌کند. پاسخگو بودن و شفافیت باید به بخشی از فرهنگ حاکم بر صنعت ژاپن تبدیل شود اما بدون تردید تغییر دشوار است. البته این امیدواری وجود دارد که شینزو آبه با تکیه بر رای بالایی که در انتخابات کسب کرده است بتوانند حرکت به سمت اصلاح ساختارهای پرنقص را سرعت بخشد.
یکی از روش‌هایی که می‌تواند موثر واقع شود استفاده از مدیران و موسسات خارجی برای نظارت بر کیفیت فعالیت شرکت‌هاست. در حال حاضر میزان حضور این‌گونه مدیران و موسسات در بخش صنعت ژاپن بسیار کم است. تحقیقات نشان داده فسادها بیشتر در شرکت‌هایی رخ می‌دهد که فرهنگ بسته دارند و در درون شرکت انتقاد و سوال از مدیران به رسمیت شناخته نمی‌شود. به همین دلیل برنامه آبه در حوزه اصلاح فرهنگ حاکمیت شرکتی اهمیت بالایی دارد و او می‌تواند این برنامه را با تمام قدرت پیش برد. بخشی از این برنامه شامل افزایش قدرت عمل و احترام برای هیات مدیره‌های خارج شرکت و احترام به فرهنگ پاسخگویی همه مدیران در سطوح مختلف است.
از دید بسیاری از کارشناسان فریبکاری جزو فرهنگ صنعت ژاپن نیست، بلکه مدیران به دلیل ساختارهای پرنقص دچار آن می‌شوند. اگر زمینه‌های بروز فساد از میان برود شرایط به سرعت بهتر خواهد شد. نکته مهمی که آبه متوجه آن است این است که چاره‌ای جز حرکت در مسیر اصلاح ساختارهای فاسد و از میان بردن زمینه‌های فریبکاری وجود ندارد. اعتماد و اطمینان سرمایه‌گذاران، کالایی ارزشمند است که لطماتی به آن وارد شده اما این اطمینان از بین نرفته است. حال وقت آن است که اصلاحات در تمامی سطوح مورد نیاز اجرا شود در غیر این صورت اقتصاد ژاپن لطمات جبران‌ناپذیر خواهد دید. فرض کنید سرمایه‌گذاران به این نتیجه برسند که حضور در بخش صنعت ژاپن به معنای به خطر انداختن سرمایه‌هاست. چه روی خواهد داد؟ سرمایه‌گذاران هوشمند به جای آنکه صرفا به ژاپنی بودن یک شرکت اکتفا کنند، به بررسی مدیران شرکت و روندهای مدیریتی و نظارتی آن دقت می‌کنند. موارد فساد نظیر آنچه در شرکت کوب استیل رخ داد اعتماد سرمایه‌گذاران از میان می‌برد. اکنون که آبه توانسته در انتخابات به پیروزی برسد باید برای رفع مشکلات اقدامات لازم را انجام دهد.
ارسال نظر