ورود حقوقی‌ها در شرایط پر ریسک

محمدعلی احمدزاد اصل مدیرعامل هلدینگ توسعه صنایع معدنی امید بازار سرمایه به‌عنوان یکی از نماگرهای اقتصاد کشور در ماه‌های اخیر به واسطه وجود ریسک سیستماتیک ناشی از تحولات سیاسی منطقه‌ای و جهانی با فراز و فرودهای قابل توجهی همراه بوده به طوری‌که برآیند این نوسانات کاهش قابل توجه ارزش بازاربورس و فرابورس از۵۱۳ هزار به ۳۹۰ هزار میلیارد تومان و کاهش شاخص از دامنه ۸۹۵۰۰ به کانال ۷۱۷۰۰ واحد در طول کمتر از یک سال بوده است. علاوه بر روند تحولات سیاسی، سیاست‌ها و تصمیمات متخذه از طرف دولت محترم و مجلس شورای اسلامی درخصوص نرخ خوراک پتروشیمی‌ها و وضع عوارض مختلف بر صنایع معدنی و سایر موارد به بی ثباتی بازار سرمایه دامن زده و موجبات نگرانی فعالان بازار را فراهم آورده به‌طوری‌که شاهد خروج نقدینگی و فروش هیجانی سهام به ویژه از طرف سهامداران خرد بوده‌ایم. در این مدت تلاش‌های قابل توجهی از جانب نهادهای متولی بازار سرمایه در جهت انسجام بخشیدن به بازار با تاکید بر حمایت کلیه ارکان بورس و وزارت اقتصاد از کلیت بازار با توجه به سیاست‌های دولت یازدهم صورت گرفته که عمدتا در قالب ابلاغ سیاست‌های کلی و بسته‌های سیاستی و نظارتی مختلف و مصاحبه‌های مقطعی بوده که به‌واسطه ابهام موجود در روند نتیجه مذاکرات هسته‌ای، عدم ثبات در سیاست‌های اقتصادی اعلامی و عدم اعتماد فعالان و سهامداران نتوانست از روند کاهشی بورس جلوگیری کند. با این حال یکی از جدی‌ترین اقدامات صورت گرفته جلب حمایت حقوقی‌ها (شرکت‌های بزرگ) جهت بازارگردانی سهام شرکت‌های زیرمجموعه با توجه به ارزش‌های بنیادین قیمتی و مدیریتی بالای آنها و نیز در قالب کلی تامین منابع مالی مورد نیاز بازار گردانی سهام شرکت‌های هلدینگ از بانک‌ها یا سهامداران عمده آنها در قالب صندوق توسعه بازار بوده که مزایا و معایبی را داشته و طبیعتا انتقادها و بحث‌های کارشناسی را در پی داشته است که به‌طور خلاصه می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود:

- اگر چه جلسات با محوریت سازمان بورس و با حضور شرکت‌های بورس و فرابورس و نهادهای مالی و هلدینگ‌ها برای حمایت از بازار و جلوگیری از ریزش غیرواقعی قیمت‌ها شاخص‌های بازار در مقاطع مختلف زمانی برگزار شد اما فارغ از انگیزه‌های حضور مدیران در جلسات، متاسفانه همگرایی مناسب و مطلوبی بین نهادهای مالی در این رابطه به‌وجود نیامد که از دلایل آن می‌توان به عدم نقدینگی کافی، نیاز به منابع مالی نقدی پرداخت‌های تکلیفی به‌ویژه در بزرگ‌ترین‌ نهادهای مالی بورس کشور اشاره کرد.

- شرایط حاکم بر بازار و وجود ریسک‌های موجود باعث شده برخی حقوقی‌ها برای گریز از مخاطرات احتمالی توسعه سرمایه‌گذاری‌ها، تا آنجا که ممکن است از خرید و جمع‌آوری سهام خود و زیر‌مجموعه‌هایشان طفره رفته و نسبت به حفظ نقدینگی در قالب سپرده یا اوراق مشارکت اقدام کنند.

- عده‌ای از حقوقی‌ها ترجیح می‌دهند سهام‌شان در بازار به جهت معاملاتی به اصطلاح فریز شود تا از کاهش قیمت سهام به لحاظ کم حجم بودن معاملات جلوگیری شود لیکن در این بین به نقد شوندگی سهام خود توجهی ندارند.

- اقدام نهاد ناظر به عدم بازگشایی برخی نمادهای مطرح بازار در پاره‌ای از مواقع استقبال حقوقی‌ها را به‌دنبال داشته که مدیرانشان از حاشیه امنیت مناسبی به لحاظ پاسخگویی در قبال سهامداران عمده و خرد برخوردار می‌شوند. هرچند این اقدام نهاد ناظر در جهت شفاف‌سازی اطلاعات شرکت‌ها برای فعالان بازار سرمایه و الزام شرکت‌ها برای ارسال اطلاعات دقیق و رعایت ضوابط و آیین نامه‌ها و قوانین و مقررات و رویه‌های حرفه‌ای است، ولی بعضا از طرف حقوقی‌ها مصادره به مطلوب می‌شود!

- یکی از مهم‌ترین‌ عوامل رونق در هر بخشی از فعالیت در حوزه‌های مختلف، اعتقاد و عزم راسخ متولیان، دست‌اندرکاران و فعالان به کلیت وجودی و چشم‌انداز و استمرار و تداوم موفقیت آن بخش در افق بلندمدت است. متاسفانه ابهامات موجود در شرایط کنونی بازار سرمایه و تصمیمات و سیاست‌های ابلاغی و چالش‌های پیش روی بازار سرمایه با توجه به چشم‌اندازهای موجود چندان تضمین‌کننده تداوم فعالیت موفقیت‌آمیز نبوده و در مصاحبه‌ها و متون انتقادی و هیجانی شاهد ابراز این نگرانی هستیم که این موضوع در عزم راسخ و اراده جدی حقوقی‌ها به حضور موثر در بازار خدشه وارد می‌سازد.

- با قدردانی از تلاش دست اندرکاران صندوق توسعه بازار و احترام به عزم و اراده آنان در راه‌اندازی این صندوق، متاسفانه تاسیس چنین صندوقی نه به لحاظ ضرورت و اقتضای شرایط بازار و نه الزامات قانونی، بلکه به واسطه عدم اهتمام جدی حقوقی‌های مطرح به تاثیر‌گذاری مستقیم در جلوگیری از ریزش غیرواقعی قیمت سهام شرکت‌های حاضر در بورس شکل گرفته که جای تامل دارد در حالی‌که هر یک از نهادهای مالی بزرگ می‌توانست با استفاده از ابزارهای متنوعی که در اختیار دارد با هماهنگی و اقتدار و نظارت قابل توجه سازمان بورس نسبت به انجام اقداماتی که صندوق در حال انجام آن است اقدام نماید که منافع آن بی‌شک در بلندمدت نصیب آنان و سهامدارانشان خواهد گردید.

- در نهایت به نظر نگارنده بازار سرمایه نسبت به وقایع پیرامون خود و تحولات پیش رو بسیار هوشمند است و اگر این هوشمندی در چارچوب سیاست‌ها و اقدامات خرد‌مندانه مسوولان، ناظران، فعالان و حقوقی‌های تاثیرگذار به‌کار گرفته شود و سهامداران به عزم و اراده جدی حقوقی‌های تاثیر‌گذار به کار گرفته شود سهامداران به عزم و اراده جدی حقوقی‌ها و نگاه مثبت آنها به چشم‌انداز فعالیت شرکت‌ها وارزش دارایی‌های خود پی برده و درکنار حقوقی‌های معتبر که مدیران لایق و شایسته‌ای را در خدمت خود دارند، قرار گرفته و علاوه بر پرهیز از هرگونه اقدام هیجانی، بازدارنده و غیرمنطقی در شرایط کنونی بازار سرمایه، نسبت به سرمایه‌گذاری مجدد اقدام خواهند کرد که رونق مجدد بورس و جذب نقدینگی سرگردان در مقیاس بالا را به‌دنبال خواهد داشت.