مصر مستعد «انقلاب گرسنگان»

راجیا عبدالخیر منبع: العربیه نیوز مصر تحت ‌ریاست‌جمهوری عبدالفتاح السیسی بدترین بحران اقتصادی خود را از دهه ۱۹۳۰ تاکنون پشت سر گذاشته و اکنون اصلاحات و احیای اقتصادی ضروری در آن توجه محافل بین‌المللی را به خود جلب کرده است. در ماه سپتامبر، فعالیت‌های اقتصادی در مصر با سرعتی نزدیک به بالاترین رکورد، گسترش یافتند و این موضوع باعث شد که تولید ناخالص داخلی این کشور از ۸۳/۲۶۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۳ به ۹۷/۲۷۱ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۴ افزایش یابد. طی همین ماه، این پرجمعیت ترین کشور جهان عرب، پایین ترین نرخ بیکاری را بعداز کمترین رکورد خود یعنی ۹/۱۱ درصد در فصل چهارم سال ۲۰۱۱ تجربه کرد و شاهد نرخ بیکاری ۳/۱۲ درصدی بود.

تحلیلگران می‌گویند که این بهبود‌ها حاصل اصلاحاتی است که از زمان انتخاب السیسی به اجرا درآمده‌اند.

سلوا الانتاری، تحلیلگر اقتصادی و رئیس پیشین اداره تحقیقات بانک ملی مصر می‌گوید: «السیسی توانسته است با ایجاد ثبات سیاسی و امنیتی در مصر معجزات اقتصادی بی نظیری را در کشور به نمایش گذارد. او اصلاحاتی را به اجرا گذاشته است که به بهبود ارقام اقتصادی کمک کرده است، ارقامی که از آغاز بحران سیاسی در سال ۲۰۱۱ تا‌کنون بی‌سابقه بوده‌اند.»

وی بر این باور است که السیسی با تعیین ضرب‌الاجل برای پروژه‌های مختلف به پیشرفت‌های اقتصادی واقعی کمک کرده است. در بخشی از اصلاحات اقتصادی که السیسی به اجرا گذارده است، تعرفه‌هایی موقت در بخش فولاد در نظرگرفته شده است تا از تولیدکنندگان داخلی فولاد در برابر واردات ارزان حمایت شود. علاوه بر این در مصر مالیات‌ها افزایش و یارانه بخش انرژی که مدت‌ها بود وزن خود را بر بودجه دولت تحمیل می‌کرد، کاهش یافته است.

برخی از مخالفان السیسی این نگرانی را مطرح کرده‌اند که راهکارهای ریاضتی، اوضاع اقتصادی مردم را وخیم تر می‌کند و پیش بینی کردند که «انقلاب گرسنگان» به راه خواهد افتاد.

اما الانتاری در واکنش به نگرانی‌های این عده می‌گوید که تا کنون مردم «خوش بینی و همکاری» نشان داده‌اند و اغلب آنان شکایتی نمی‌کنند. آنها فهمیده‌اند که این مرحله‌ای است که لازم است کشور از آن عبور کند.»

پروژه‌های بلندپروازانه‌ای هم مطرح شده‌اند که از جمله آنها می‌توان به طرح ۵/۸ میلیارد دلاری برای بازسازی کانال سوئز، نماد غرور ملی این کشور، اشاره کرد.

تحلیلگران می‌گویند همکاری مهره‌های بانفوذ تجاری نقش مهمی را در احیای اقتصادی مصر ایفا کرده‌اند. گفته می‌شود ناصف ساویریس، ثروتمندترین مرد مصر، یک شرکت جدید سرمایه‌گذاری تاسیس کرده است که هدف آن ایجاد فرصت‌های رشد اقتصادی در کشور است.

کمک‌های خارجی

عالیا المهدی، رئیس دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی دانشگاه قاهره گفته است که کشورهای حوزه خلیج فارس «نقشی حیاتی در احیای دوباره اقتصاد مصر ایفا می‌کنند و کمک می‌کنند که این اقتصاد از بحران خارج شود. با پولی که از کشورهای حوزه خلیج فارس به مصر می‌آید، السیسی توانسته است بر سایر بخش‌های اقتصاد تمرکز کند.»

المهدی می‌گوید رئیس‌جمهوری مصر سرمایه کافی برای پرداخت بخش اعظم بدهی‌های کشور را در اختیار داشته است. امارات متحده عربی، عربستان سعودی و کویت از زمان برکناری محمد مرسی در ژوئیه سال ۲۰۱۳ تاکنون، ۱۲ میلیارد دلار به این کشور کمک کرده‌اند. کشورهای اروپایی و آمریکا هم کمک‌هایی را برای رونق اقتصادی مصر به این کشور ارائه کرده‌اند.

موانع اقتصادی

ورود گردشگر به مصر در سال جاری بسیار کمتر از سال گذشته بوده است. این آمار در مقایسه با دوران پیش از انقلاب سال ۲۰۱۱ که به براندازی حکومت حسنی مبارک انجامید، بسیار پایین تر است. در سال ۲۰۱۰ بیش از ۷/۱۴ میلیون گردشگر از مصر بازدید کردند. این رقم در سال ۲۰۱۱ به ۸/۹ میلیون نفر رسید. در سال ۲۰۱۲ این رقم به ۵/۱۱ میلیون نفر افزایش یافت، اما سال گذشته میلادی دوباره به ۵/۹ میلیون نفر افت کرد.

در ۶ ماه نخست سال ۲۰۱۴، نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۱۳، ۲۵ درصد کاهش در درآمدهای بخش گردشگری مصر ایجاد شد. علاوه بر این، زیرساخت‌های بخش انرژی مصر نتوانسته است مطابق با افزایش مصرف رشد کند و در نتیجه مردم مصر معمولا با قطع برق مواجه می‌شوند.

اما بزرگ‌ترین‌ چالش پیش روی السیسی پس از سه سال ناآرامی، بازگرداندن سرمایه‌گذاران خارجی به مصر است.

پیش از ناآرامی‌های سال ۲۰۱۱، سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در مصر سالانه بالغ بر ۸ میلیارد دلار بود، اما این رقم در سال مالی منتهی به ژوئن گذشته به فقط ۱/۴ میلیارد دلار رسید.