روسیه پیشاهنگ تولید نفت جهان
لئونید برشیدسکی
ستون نویس بلومبرگ ویو

سازمان کشورهای صادرکننده نفت چنان که انتظار می‌رفت روز جمعه میزان تولید نفت خود را روی 30 میلیون بشکه در روز نگه داشت. این در عمل به آن معنا است که هم کشورهای عضو اوپک و هم کشورهای دیگر هر طور که بخواهند تولید خود را افزایش خواهند داد. همزمان عربستان سعودی در نظر دارد جنگ خود با نفت شیل آمریکا را ادامه دهد، جنگی که با رشد نفت خام از کف قیمتی تا حدی به تعویق افتاده بود.

سال گذشته، پس از اینکه اوپک تحت نفوذسعودی‌ها از کاهش تولید خود در واکنش به عرضه بیش از حد جهانی امتناع کرد، قیمت‌های نفت سقوط کرد. این وضعیت تا همین حالا باعث از دست رفتن 100 هزار شغل و یک تریلیون دلار در صنعت نفت شده است، با این حال بازیگران اصلی تنها در مسیر افزایش تولید حرکت کرده‌اند. بر اساس گزارش‌های سازمان بین‌المللی انرژی، عرضه اوپک در ماه آوریل 2/ 31 میلیون بشکه در روز بوده که بالاترین میزان از سپتامبر 2012 است. این دوازدهمین ماه پیاپی بود که تولید اوپک بالای 30 میلیون بشکه در روز بود. عربستان سعودی با تمام توان نفت تولید می‌کند تا تولید خود را بالای 10 میلیون بشکه در روز نگه دارد.

با وجود این، اشتیاق عربستان از بزرگ‌ترین قدرت غیراوپکی نفت یعنی روسیه کمتر بوده است. روسیه در ماه مه 7/ 10 میلیون بشکه نفت در روز تولید کرده، در حالی که سعودی‌ها در این مدت روزانه 2/ 10‌میلیون بشکه نفت تولید کرده‌اند. این برای نخستین بار از سال 2010 است که روسیه پیشاهنگ تولید جهان می‌شود.

صنعت نفت ایالات متحده نیز هر آنچه می‌تواند می‌کند تا نشان دهد که نترسیده است. آمریکا در ماه مه به طور متوسط روزی 4/ 9 میلیون بشکه نفت تولید کرده که 7/ 2 درصد بیشتر از ماه ژانویه و بیشترین میزان از سال 1972 است. رایان لنس، مدیر اجرایی «کونوکو فیلیپس» درنشست هفته گذشته اوپک گفت:«این کسب‌و‌کار از پس قیمت 100 دلاری برنت برمی‌آید و از پس قیمت 60 تا 70 دلاری هم برمی‌آید. افت 15 تا 30 درصدی هزینه‌های تولید در ماه‌های گذشته اجازه می‌دهد که تولیدکنندگان خوب نفت در آمریکا با نفت برنت 40 دلاری نیز سودده باشند.»

این امر برای تولیدکنندگان سنتی که تلاش می‌کنند نفت شیل آمریکا را تحت فشار قرار دهند نامربوط است. اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده انتظار دارد تولید نفت خام ایالات متحده در ماه ژوئن شروع به افت کند و تا ماه سپتامبر در همین وضعیت بماند. بر اساس تحلیل‌های «اطلاعات بلومبرگ» قیمت‌های پیش‌بینی شده توسط فعالان بازار آتی آنقدر بالا نخواهد بود که به شرکت‌های آمریکایی کمک کند چاه‌های در دست تکمیل را کامل کند.

با این حال این امر به سختی نتیجه‌ای است که مورد پسند سعودی‌ها باشد. علی النعیمی، وزیر نفت عربستان وانمود می‌کند که اوضاع «در مسیر درست» است و استراتژی سعودی‌ها برای کاهش عرضه جواب داده است. اما او نمی‌تواند واقعا راضی باشد.

بزرگ‌ترین مانع عقب کشیدن آمریکا قیمت نفت است. قیمت نفت بالاتر از آن است که تولیدکنندگان نفت آمریکا را به دردسر بیندازد. تمام واقعیت‌های موجود و نبود سقفی واقعی برای تولید اوپک نتوانسته قیمت نفت را تا حدی پایین بیاورد که نفت شیل از رده خارج شود.

یافتن توضیحی منطقی برای انتظارات موجود دشوار است. با ادامه رشد سریع‌تر عرضه نفت، نفت نمی‌تواند پایدار باشد و کاهش تولید آمریکا نیز نمی‌تواند کمک بزرگی به آن بکند. تصمیم اخیر اوپک قیمت‌های نفت را پایین‌تر برده، گرچه تغییر بزرگی نیز در این بازار به وجود نیاورده است.

شاید ایران هم دور بعدی افت را در بازار باعث شود، اگر با کشورهای طرف مذاکره‌اش، به توافق اتمی دست پیدا کند. اگر تحریم‌های صنعت نفت ایران برداشته شود، ایران صادرات نفت خود را به یک میلیون بشکه در روز افزایش خواهد داد. واضح است که این امر دستور کار اوپک را تحت تاثیر قرار نخواهد داد.

علی النعیمی، وزیر نفت عربستان روز جمعه گفت که «تولید نفت حقی حاکمیتی است.» به عبارت دیگر، با آنکه سقف تولید اوپک 30 میلیون بشکه در روز است، سعودی‌ها از هر میزان تولیدی که حملات به شیل را تشدید کند استقبال می‌کنند.

هم عربستان سعودی و هم روسیه اکنون برای قیمت‌های پایین تر آمادگی دارند. بودجه عربستان در ماه دسامبر در حال تهیه بود، زمانی که بهای نفت خام 60 دلار بود، اما این کشور به لطف صندوق ذخیره ارزی 731 میلیارد دلاری خود می‌تواند درد بیشتری را تحمل کند. بودجه روسیه نیز بر پایه نفت 50 دلاری بسته شده و حالا که قیمت نفت بالاتر است و روبل نیز قوی‌تر از آنی است که مقامات می‌خواهند، این کشور نیز ادامه افت قیمت‌ها را تحمل خواهد کرد.

فعلا این سفته بازان هستند که نقش بزرگی در ابقای تعادل موجود قیمت‌ها بازی می‌کنند. وقتی آنها کنار زده شوند، نیاز به شوک درمانی جدید خواهد بود.

روسیه پیشاهنگ تولید نفت جهان