پرهام پهلوان:
رابطه بین بخش مالی و رشد اقتصادی، رابطه مستقیمی است که کمتر کسی به آن شک دارد. بازارهای سهام، دسترسی سرمایهگذاران به سرمایهگذاریهای بلندمدت را تسهیل کرده و ریسک را کاهش میدهند. از طرف دیگر، بازار سهام، نقدینگی لازم برای تامین مالی و سرمایه شرکتها را فراهم میآورد و از این راه به رشد اقتصادی کمک میکند. بازارهای مشتقه، در سراسر جهان، بهسرعت در حال رشد هستند. ابزارها و قراردادهای مشتقه از راه بهاشتراکگذاری ریسک، بازده بالقوه بالاتری، از آنچه در بازار سهام وجود دارد، برای سرمایهگذاری فراهم کردهاند. به طور کلی ابزارهای مشتقه سه ویژگی اساسی دارند: ارزش آنها براساس ارزش زمانی پول است، نیازمند سرمایه اولی کمی هستند و در یک تاریخ در آینده تسویه میشوند. با توجه به اهمیت ابزارهای مشتقه «باشگاه اقتصاددانان» این پرونده را به این موضوع اختصاص داده است. در این پرونده با کمک کارشناسان و فعالان بازار مشتقه، به تاریخچه بازار مشتقه در بخش مالی، چشمانداز بازار مشتقه در سال پیشرو، انتظارات فعالان بازار از سیاستگذاران و نیز پاسخهای بازار مشتقه برای دستیابی به آزادی اقتصادی پرداختهایم.
بازار مشتقه ایران پس از معرفی، مشابه بازارهای نظیر خود در کشورهای دیگر دنیا به طرز خیرهکنندهای مورد استقبال قرار گرفته و رشد کرده است. البته همپای این استقبال، مخالفان قدرتمندی نیز برای خود دست و پا کرده است که رشد این ابزار را همچون رفقایش، انواع صندوقها و الگوریتمها موجب از بین رفتن نقش افراد حقیقی در بازار مالی میدانند و در نهایت از مقایسه پرطرفدار «اینجا با بقیه عالم متفاوت است» بر طبل دفاع از نظریه «محدودیت و ممنوعیت استفاده از هر آنچه تازه است» میکوبند.
حمید میرمعینی/تحلیلگر ارشد بازار سرمایه و مدرس دانشگاه
یکی از جنبههای مهم توسعه بازارهای مالی، استفاده از ابزارهای پوشش ریسک تحت عنوان مشتقههای بر پایه انواع داراییهاست. ابزارهای مشتقه در واکنش به نیازهای پیچیده زندگی اقتصادی امروزی ایجاد شدهاند. مادامیکه محیط کسبوکار پیچیده میشود، محصولات مالی جدیدی برای مقابله با این پیچیدگیها موردنیاز است که مبادلات مشتقهها بخش مهمی از راهحل مکمل است؛ چه به عنوان راهکاری برای نقدشوندگی بیشتر، چه به عنوان کمککننده به شفافیت بیشتر اطلاعات و چه به عنوان پوششدهنده ریسکهای احتمالی. اوراق مشتقه شامل قراردادهای آتی (استاندارد)، پیمانهای آتی (شخصیسازیشده)، اختیار معاملهها، فروش استقراضی و سوآپ، داراییهای مالی هستند که ارزش آنها، برگرفته از ارزش دارایی یا مجموعهای از داراییهای پایه خواهند بود.
بازار مشتقه یکی از بخشهای حیاتی بازارهای مالی است که در آن تجارت ابزارهای مالی مشتقه مانند آپشنها، فیوچرها و سوآپها انجام میشود. این ابزارها از ارزش داراییهای اصلی مانند سهام، ارز و کالاها مشتق شدهاند و به سرمایهگذاران امکان میدهند تا براساس تغییرات قیمتها در آینده سود کسب کرده یا ریسکهای مالی خود را مدیریت کنند. اهمیت بازار مشتقه در ایران نیز بسیار چشمگیر است. با توجه به اینکه بازار مشتقه به عنوان یک ابزار مالی پیشرفته و حساس شناخته میشود، درک و استفاده صحیح از آن در ایران از اهمیت ویژهای برخوردار است. به کمک بازار مشتقه، سرمایهگذاران و شرکتها میتوانند به بهبود عملکرد مالی، کاهش ریسکهای مالی و بهبود استراتژیهای سرمایهگذاری خود بپردازند.