ضرورت «نگاه خاص» سیستم مالیاتی

حمیدرضا طاهری‌زاده

رئیس هیات‌مدیره صبافولاد زاگرس

با توجه به تاثیرگذاری صنعت فولاد در توسعه اقتصادی و پتانسیل بالای این صنعت برای رشد اقتصاد غیرنفتی کشور لازم است حمایت بهتری از این صنعت صورت پذیرد؛ اما متاسفانه در حال حاضر حمایت لازم از این صنعت استراتژیک و پرمزیت صورت نمی‌گیرد و تولیدکنندگان فولاد به غیر از رکود طولانی بازار، گرفتار یک مجموعه مشکلات اساسی هستند که لازم است دستگاه‌های دولتی با همراهی تشکل‌های صنفی همانند انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران مشکلاتی را که سد راه تولید فولاد کشور است، بشنوند و برای آن راهکاری عملیاتی بیندیشند.

اگرچه ما در انجمن با مشورت و همیاری همکاران پرتلاش‌مان در تک‌تک واحدهای فولادی به راه‌حل‌هایی برای هر یک از گره‌های موجود بر پیگیره تولید فولاد کشور دست یافته‌ایم، اما همچنان مشکلاتی که در ادامه به آن اشاره می‌شود جزو مشکلات اولویت‌دار فولادی‌ها به شمار می‌آید.

دو اصل که به مشکلات رکود بازار فولاد دامن می‌زند، رویه‌های جاری در نظام بانکی و نظام مالیاتی کشوراست.

مباحث مالیاتی هم‌اکنون به مشکل اصلی بیشتر تولیدکنندگان و بازرگانان و صنوف تبدیل شده است که چندین اشکال بر آن وارد است. الان اداره دارایی از شرکت‌هایی به اصطلاح «کدی» نام می‌برد که صلاحیت آن شرکت در زمان تاسیس و توان پرداخت مالیات و ارزش افزوده توسط آن شرکت، دقت کافی به عمل نیامده است.

این نوع شرکت‌ها به ثبت رسیده‌اند و فاکتور و کارت بازرگانی و مجوز فعالیت دارند. وقتی این‌گونه شرکت‌های به اصطلاح «کدی» از فولادسازان خرید انجام می‌دهند تولید‌کننده صلاحیت بررسی و استعلام کدی بودن یا نبودن این نوع شرکت‌ها را ندارند. صلاحیت این شرکت‌ها در حوزه اختیارات اداره ثبت است و وظیفه ما چیزی غیر از این نیست که اسم شرکت، شناسه کد اقتصادی و شماره ثبت را از آنها بگیریم ولی می‌بینیم که بعد از دو سال که به اداره دارایی مراجعه می‌کنیم به دلیل مشکلات این شرکت‌های خریدار، تولیدکننده که محصولاتش را به آنها فروخته علی‌الراس می‌کنند! این یک نمونه از چالش‌هایی است که فولادی‌ها با اداره دارایی دارند و این مشکلات حتی به صنف آهن فروشان هم رسیده است و شما می‌دانید که به دلیل همین مشکلات که برای صنف تولیدکنندگان و آهن فروشان ایجاد شده، بالای ۹۰درصد بازار آهن پامنار تعطیل شده است و برخی از آنها به سمت فعالیت‌های به اصطلاح زیرپله‌ای کشیده شده‌اند و سوق دادن فعالان بازار به سمت فعالیت‌های غیرشفاف یا متوقف کردن آنها هم به جایگاه تولید ملی و هم به بخش مالیات لطمه وارد می‌کند.

الان تجاری که نقدینگی ارزان تولیدکنندگان را تامین می‌کردند از میدان خارج شده‌اند و تولیدکننده باید برای تامین نقدینگی به بانک‌ها مراجعه کند که مشکلات تامین نقدینگی از طریق سیستم بانکی هم که خدمت‌تان عرض کردم. در حالی که هم صنوف و هم تولیدکنندگان طبق پروانه فعالیت و گزارش عملکردشان به پرداخت مالیات راضی هستند، اما رفتارهای مالیاتی غیرمتعارف را نه تولیدکننده و نه فروشنده و بازرگان نمی‌پسندد. ما در انجمن بارها درخواست جلسات مشترک حتی کارگاه‌های آموزشی داشته‌ایم که تولیدکنندگان را آموزش‌های مالیاتی بدهند اما متاسفانه تاکنون هیچ پاسخی از طرف دارایی دریافت نکرده‌ایم. خیلی از تولیدکنندگان الان حق و حقوق خود را در مباحث مالیاتی نمی‌دانند.

چرا وقتی به دنبال این هستیم که مالیات خود را بپردازیم جلسات کارشناسی نمی‌گذارند که تفاهم و تعامل بهتری در این میان ایجاد شود؟ چرا ابهامات و سوالات مالیاتی تولیدکننده را پاسخ نمی‌دهند؟ چرا صنعتگر در میان مشکلات زیادی که با آن دست و پنجه نرم می‌کند باید وقت زیادی بابت رفع موانع مالیاتی اختصاص دهد، کدهای اقتصادی غیرمعتبر خریداران که در حوزه اختیارات تولیدکننده نیست و تولید‌کننده مسوول نقد کردن مطالبات اداره دارایی نیستند.

چرا وقتی بخشودگی مالیاتی جزو طرح توجیهی طرح‌های فولادی بوده است ما همچنان با مشکل عدم اجرای معافیت‌های مالیاتی روبه‌رو هستیم؟ وقتی برخی کارخانه‌های فولادی در مناطق محروم تاسیس شده‌اند تازه سرمایه‌گذار با این مشکل روبه‌رو می‌شود که به اثبات محرومیت و بخشودگی مالیاتی بپردازد که آن هم معمولا به اثبات نمی‌رسد!

از این رو علاوه بر نرخ بالای سود تسهیلات بانکی و مشکل نقدینگی واحدها، مسائلی همانند سلیقه‌ای عمل شدن درخصوص ارزش افزوده‌ها مشکلاتی را برای زندگی شغلی تولیدکنندگان فولاد ایجاد کرده است و باید این روند اصلاح شود تا ممیزی‌ها سلیقه‌ای نباشد و سرممیزها بدون محاسبات منطقی با کارخانه‌های فولادی برخورد نکنند.

اگر بخواهیم به‌صورت شفاف دغدغه بانکی و دارایی تولیدکنندگان را مطرح کنیم بیشتر به این مسائل و موضوعاتی از این قبیل برمی‌خوریم که به‌صورت خلاصه از نظر می‌گذرد:

- برخورد سلیقه‌ای برخی از ممیز‌های مالیاتی: سلیقه‌ای عمل کردن ممیز‌ها و سرممیزها که به بررسی گزارش عملکرد شرکت‌های می‌پردازند. در حالی که مؤدیان خواستار انعطاف و رفتار منطقی در این خصوص هستند.

- ضعف قوانین مالیاتی و عدم اجرای معافیت‌های مالیاتی: برای نمونه گاه اعلام شده است که برخی مناطق محروم معاف از مالیات است اما در عمل این معافیت‌های مالیاتی اعمال نمی‌شود و الان می‌بینیم واحدهایی که در آن مناطق و برای محرومیت‌زدایی و اشتغال‌زایی احداث شده‌اند، دچار مشکلاتی از سوی اداره دارایی هستند.

- مسائل مربوط به مالیات بر ارزش افزوده: مشکلات مربوط به مالیات بر ارزش افزوده در برخی از زنجیره‌های فولاد مثل قراضه برای همکاران ما پیش آمده است و از آنجا که به تعبیری گاهی کامیونی جمع‌آوری می‌شود و نمی‌توانند فاکتوری ارائه دهند، همین نداشتن فاکتور و کد اقتصادی در برخی حلقه‌ها مشکلاتی برای آنها ایجاد کرده است.

- کدهای اقتصادی غیرمعتبر خریداران: بعضا مشاهده شده که برخی از خریداران محصولات فولادی کدهای اقتصادی غیرمعتبر ارائه می‌دهند و جالب است که در این مواقع شرکت فولادی فروشنده مقصر شناخته می‌شود؛ در حالی که اینجا اداره ثبت باید پاسخگو باشد وگرنه فروشنده در مقامی نیست که بخواهد اعتبار کد اقتصادی را تایید و مورد بررسی قرار دهد.

- نبش قبر پرونده‌های ماضی: باوجود اینکه برخی از پرونده‌های مالیاتی شرکت‌های فولادی بسته شده و برگ تشخیص قطعی صادر شده است، دوباره متمم روی آن پرونده‌ها می‌گذارند و به‌نوعی پرونده بسته شده دوباره به جریان می‌افتد.

- بالا بودن ضرایب مالیاتی و رقم بالای جرایم مالیاتی: جرایم عملکرد و جرایم ارزش افزوده بسیار برای تولیدکنندگان مشکل‌ساز و وقت‌گیر است. بالاخره وقتی یک سرممیز جرایمی ‌برای یک شرکت فولادی در نظر می‌گیرد، هزینه‌های مالی و زمانی زیادی از شرکت صرف می‌شود تا ثابت شود جرایم ناصواب اعمال شده است.

- انعطاف‌ناپذیری و سختگیری امور مالیاتی و تعطیلی بازار آهن: الان با سختگیری‌های غیرضروری و رفتار سلیقه‌ای، هزینه‌های زیادی به کارخانه‌های فولاد بابت گرفتن وکیل و هزینه‌هایی اینچنینی صرف می‌شود و در کنار آن بازارهای آهن مثل بازار آهن پامنار دچار وضعیت نیمه تعطیل شده است و این وضعیت در شرایط افت تقاضا باعث شده که نقدینگی از کارخانه‌ها گرفته شود و دوباره این واحدها مجبور شوند برای احیای خود به بانک‌ها متوسل شوند که داستان تسهیلات هم سر دراز دارد!

- درخصوص مسائل بانکی هم مشکل ما این است که بانک‌ها به مصوبات بانک مرکزی هم پایبند نیستند؛ الان مصوبات بسیار خوبی توسط بانک مرکزی ابلاغ می‌شود اما بانک‌ها آن را اجرایی نمی‌کنند.

در پایان اینکه اگرچه وجود نواقصی در رد دفاتر، نحوه اخذ مالیات بر ارزش افزوده و سایر مواردی که ذکر شد جزو چالش‌های تولیدکنندگان با سازمان مالیاتی است، معتقدیم مالیات یک تکلیف قانونی است که تولیدکنندگان خود را مکلف به پرداخت آن می‌دانند اما قوانین دست و پاگیر مالیاتی نباید انگیزه سرمایه‌گذاری را کاهش دهد و چالشی برای صنعت فولاد کشور ایجاد و حیات آن را با خطر روبه‌رو کند. بنابراین لازم است راهکارهای عملیاتی همانند قائل شدن تفاوت بین فعالیت‌های صنعتی و بازرگانی و رفع موانع فوق مورد بررسی سازمان امور مالیاتی قرار گیرد.