ضرورت نگاه جامع به تحلیل‌های اشتغال

رئیس مرکز آمار ایران با تاکید بر دید همه جانبه در تحلیل آمارها گفت: تنها به صرف افزایش نرخ بیکاری نمی‌توان تحلیل دقیقی از عملکرد یک دوره داشت و باید در کنار این موضوع نرخ مشارکت، میزان اشتغال‌زایی و میزان افراد بیکار را نیز در نظر گرفت. به گفته او، میانگین اشتغال‌زایی سالانه در دولت نهم معادل ۱۲۰ هزار نفر و در دولت دهم معادل ۳۲ هزار نفر بوده که این رقم برای دولت یازدهم به حدود ۴۸۹ هزار نفر در سال رسیده است. امیدعلی پارسا در نشست خبری با خبرنگاران به تشریح آمارهای اشتغال و کار پرداخت. از نگاه او وظیفه اصلی مراکز آماردهی، تفسیر درست ارقام و جلوگیری از آمار نادرست است. او با انتقاد از برخی رسانه‌ها در به‌کارگیری آمارها به نفع مقاصد خود، تاکید کرد: برخی گزارش‌ها به نقل از مرکز آمار ارائه می‌شود، اما اطلاعات نادرستی را به منظور بهره‌برداری سیاسی از آمار ارائه می‌کند، این در حالی است که رویکرد مرکز آمار ایران، اندازه‌گیری‌ صحیح اطلاعات آماری است.

پارسا در ابتدای صحبت‌های خود اعلام کرد که آمار در مباحث اقتصادی یک کالای عمومی به حساب می‌آید که هزینه آن از طریق بودجه کشور تامین می‌شود و این آمار بر اساس بررسی‌های دقیق افراد با تخصص جمع‌آوری و بررسی می‌شود. به گفته او، هر گونه شائبه سیاسی بودن یا خدشه آماری از سوی مرکز آمار ایران امکان‌ناپذیر است و هیچ دولتی نمی‌تواند آمارهای اقتصادی این مرکز را تحت تاثیر خود قرار دهد. پارسا تاکید کرد که هر حرکتی درخصوص بهبود آمار باعث پیشرفت این سرمایه عظیم خواهد شد و اطلاع‌ دقیق از آمار، حق هر شهروند است. وی درخصوص دستکاری در آمار تصریح کرد: دستکاری در آمار که در معرض قضاوت مردم قرار دارد، گناه کبیره است، ضمن اینکه ما بعد از انتخابات ریاست جمهوری، در شورای عالی آمار درخصوص ارائه آمار از سوی دستگاه‌هایی همچون مرکز آمار و بانک مرکزی، کار را تعیین تکلیف خواهیم کرد. او درخصوص استخراج گزارش آماری گفت: این آمار بر اساس پرسشنامه از ۶۰ هزار خانوار صورت می‌گیرد و در مرحله بعد مورد تحلیل و تجزیه کارشناسان صورت می‌گیرد تا خطا بررسی شود. همچنین این پرسشنامه مورد ارزیابی واحدهای بررسی نیروهای کار در هر استان قرار می‌گیرد و نظارت لازم درون‌سازمانی و برون‌سازمانی وجود دارد.

پارسا با انتقاد از گزارش‌های یک طرفه از آمارهای مرکز آمار ایران، به نمونه‌هایی از این گزارش‌ها اشاره کرد. او افزود: برخی از گزارش‌های خبری، برای تحلیل یک طرفه آمار یک فصل مشخص (به‌طور معمول زمستان که نرخ بیکاری بیشتری دارد) را با یک فصل دیگر مقایسه می‌کنند. یا به‌عنوان نمونه دیگر، یک خبرگزاری آمار اشتغال سالانه را با آمار اشتغال یک دوره چهارساله مقایسه کرده است. این موارد باعث می‌شود که مرکز آمار ایران نیاز ببیند که درخصوص آمارها ایجاد شفافیت کند. پس از صحبت‌های پارسا، علیرضا زاهدیان، معاون مرکز آمار ایران با ارائه آمارهایی به بحث اشتغال طی دوره ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۵ پرداخت. به گفته او، جمعیت غیرفعال شامل محصلان، بازنشستگان و زنان غیرشاغل هستند، در این میان جمعیت شاغل در سال ۹۵ معادل ۲۲ میلیون و ۵۸۸ هزار نفر و جمعیت بیکار ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر بوده که نرخ بیکاری از تقسیم جمعیت بیکار به جمعیت فعال به دست می‌آید و حکایت از این دارد که باید جمعیت فعال را هم در نظر گرفت.

به گفته او، طی سال افرادی از سمت بیکاری به سمت اشتغال می‌روند و برخی از سمت اشتغال به جمعیت غیرفعال می‌روند و این تغییرات در ایران نسبت به سایر کشورها از سرعت بیشتری برخوردار است. به همین دلیل، این تغییرات در هر فصل محاسبه می‌شود و میانگین این ۴ فصل در نرخ بیکاری و اشتغال محاسبه می‌شود. او اعلام کرد که در شرایط کنونی ساختار سنی کشور در حال تغییر است، به‌طور مثال گروه سنی ۲۵ تا ۲۹ ساله تا سال ۱۳۹۲ در حال افزایش بوده و پس از آن روند کاهشی پیدا کرده است. زاهدیان تاکید کرد: تغییرات ساختار سنی باعث نوسان در شاخص‌های بازار کار می‌شود. او در ادامه به نرخ مشارکت اقتصادی اشاره کرد که در سال ۱۳۹۵ به ۴/ ۳۹ درصد رسیده است. این کارشناس آماری گفت: نرخ مشارکت اقتصادی برای مردان در این سال معادل ۱/ ۶۴ و برای زنان ۹/ ۱۴ درصد بوده است. به گفته او، نرخ بیکاری در سال ۱۳۹۵ به ۴/ ۱۲ درصد رسیده است، اما رکورد بیشترین نرخ بیکاری در سال ۱۳۸۹ (قبل از تشدید تحریم‌ها) و معادل ۵/ ۱۳ درصد بوده است.

پارسا در بخش دیگری از صحبت‌های خود تاکید کرد که جمعیت شاغل ما از ۲۰ میلیون و ۲۸ هزار نفر در سال ۸۳ به ۲۰ میلیون و ۱۵ هزار نفر در سال ۹۱ رسیده است و این رقم در سال ۱۳۹۵ معادل ۲۲ میلیون و ۵۸۸ هزار نفر بوده است.پارسا اعلام کرد: میانگین اشتغال‌زایی سالانه در دولت نهم معادل ۱۲۰ هزار نفر و در دولت دهم معادل ۳۲ هزار نفر بوده است که این رقم برای دولت یازدهم به حدود ۴۸۹ هزار نفر در سال رسیده است. به گفته او، رقم اشتغال‌زایی در سال‌های اخیر نسبت به سال‌های قبل افزایش قابل توجهی داشته است، اما در مقابل با توجه به افزایش تقاضا برای افراد جویای کار این رقم، کمتر از نیاز کشور است. او درخصوص انتقادهایی که درخصوص تعریف کار اشاره می‌شود، تاکید کرد: این تعریف در ۴ دولت گذشته، تغییری نکرده و بر اساس معیارهای بین‌المللی صورت گرفته است. از سوی دیگر، تغییر تعریف بیکاری باعث می‌شود سهم افرادی که در تولید ناخالص داخلی تاثیر بگذارند، نادیده گرفته شود.