معاون امور اعضا و ناشران شرکت بورس اعلام کرد:
آسیب پذیری بورس ایران از بحران‌های جهانی
گروه بورس - مجید اسکندری: بحران مالی اخیر در بازارهای آمریکا و اروپا و پیامدهای آن، این روزها موضوع بحث بسیاری از محافل اقتصادی دنیا است. بحرانی که به اعتقاد بسیاری از صاحب‌نظران، محصول «مهندسی مالی» به واسطه طراحی برخی ابزارهای مالی نوین است که موجب شد برخی از بازارهای مالی دنیا به تعطیلی موقت کشیده شوند. بدون شک، این بحران، بخش‌های مختلف اقتصاد کشورهای دنیا را تحت تاثیر خود قرارداده و در آینده نیز مشکلات متعددی از جمله بیکاری نیروی انسانی را در کشورهای اروپایی درپی خواهد داشت.
شبکه رادیویی گفت‌و‌گو در یک برنامه با حضور دکتر امیر پوریانسب معاونت امور اعضا و ناشران بورسی شرکت بورس اوراق بهادار تهران، دکتر طاهری‌کیا مدرس دانشگاه و خبرنگاران دنیای اقتصاد و ایسنا، ابعاد مختلف تاثیر بحران مالی دنیا بر بورس تهران را مورد بررسی قرار دادند. مشروح این گفت‌و‌گو از نظرتان می‌گذرد.
دنیای اقتصاد: برخلاف گفته‌های مسوولان سازمان بورس که معتقدند بحران اخیر، تاثیری بر بورس ایران ندارد، شاخص بورس تهران طی دو ماه و نیم اخیر با افتی بیش از ۲۲درصد همراه شده که این میزان حتی از افت بورس‌‌های آمریکا و اروپا نیز بالاتر بوده است. از سوی دیگر این بحران، تقاضا را برای کالاها کاهش داده، بنابراین آیا بورس ما که یک بازار مبتنی بر کالا است، از این بحران تاثیر نمی‌پذیرد؟
نمی‌توان گفت بورس ما بیمه شده، آسیب نمی‌پذیرد و ما در جزیره‌ای زندگی می‌کنیم که از اقتصاد دنیا منفک است، بنابراین اثری که بر تقاضای کالا در بازارهای جهانی گذاشته به اقتصاد ما نیز سرایت می‌کند و شرکت‌هایی که در زمینه عرضه کالاهای مصرفی و استراتژی فعالیت می‌کنند، از این وضعیت متاثر خواهند شد و شاید هم بیشتر از بقیه دنیا از سوی دیگر بحران بی‌اعتمادی که نسبت به بازارهای مالی دنیا پیدا شده به بورس تهران هم سرایت کرده، زیرا سرعت شکل‌گیری بی‌اعتمادی به بازارها بسیار زیاد است.
ما می‌توانیم بگوییم بخشی از کاهش قیمت‌ها به ساختار بورس و شرکت‌های بورسی بر می‌گردد، اما باید دانست که بخشی از آن نیز به اثر بحران جهانی بر بورس ما مربوط بوده و این موضوع، انکار‌ناپذیر است.
واقعیت این است که بورس ما به خاطر ساختاری که دارد آسیب‌پذیرتر از بقیه بورس‌ها است و ما باید به سمتی برویم که آسیب‌پذیری این بازار، متناسب با بقیه بازارهای دنیا باشد که البته تمهیداتی نیز به این منظور اندیشیده شده است.
ایسنا: برای جلوگیری از بروز بحران در بورس تهران، چه راه حل‌ها و ابزارهایی پیش‌بینی شده است؟
ما نمی‌توانیم در مقابل کل اقتصاد دنیا بایستیم، چون مدیرکل اقتصاد دنیا نیستیم، اگر رفتار بازار ما غیرعادی باشد ما می‌توانیم با ابزارهایی مانند بستن بازار برای یک دوره کوتاه جلوی ریزش شاخص‌ها را بگیریم. البته جای امیدواری هست که نگاه سرمایه‌گذارانی که از بازارهای غرب برگشته، متوجه بازارهای خاورمیانه شود پس بهتر است که به اقدامات کنترلی دست نزنیم، ما مدیر بازار هستیم و نمی‌توانیم برای کل اقتصاد تصمیم بگیریم، بلکه اگر یک شرکت، رفتار عصبی داشته باشد موظفیم این رفتار را با تعلیق کنترل کنیم و نظارت خود را بر آن افزایش دهیم.
دکتر طاهری‌کیا: هنگامی که قیمت نفت افزایش یافت، با توجه به اینکه تعدادی از شرکت‌های نفتی در بورس ما حضور دارند، شاخص بورس رشد چندانی نکرد حال اگر قیمت نفت مثلا به ۳۰دلار برسد، وضعیت شاخص چگونه خواهد بود؟
وقتی انرژی گران شود، در کوتاه‌مدت اثر منفی بر بورس خواهد گذاشت و مدتی زمان لازم است تا شرکت‌ها محصولات خود را با تغییر قیمت، مطابقت دهند.
در سال‌های گذشته، انرژی با یارانه به صنایع فروخته شده پس تاثیر چندانی نخواهد داشت، مگر صنایعی که مواد اولیه را خریداری می‌کنند.
دنیای‌اقتصاد: بورس ایران برخلاف آنچه که عنوان می‌شود: «بازاری متنوع است»، از تنوع لازم برخوردار نیست و صنایع موجود در آن به درستی توزیع نشده‌اند و ما شاهدیم در حال حاضر تنها صنعت فلزات اساسی از رونق نسبی در بازار برخوردارند. این موضوع موجب می‌شود که در شرایط بحرانی، ریسک‌پذیری این بازار افزایش یابد. مدیران بورس برای کاهش این ریسک چه تدابیری اتخاذ کرده‌اند؟
تنها محصول بازار ما، سهام و حق‌تقدم است، بنابراین بورس ما در مقایسه با کشورهای توسعه یافته، تنوع محصولات ندارد، اما دولت در سال گذشته و سال جاری، با وارد کردن برخی صنایع به بورس، تا حدودی به این بازار تنوع بخشیده است. ما مخابرات را در بورس نداشتیم، اما قرار است «ایرانسل» را نیز در بورس بپذیریم. بیمه‌ها نیز به زودی به بورس وارد می‌شوند و می‌توانند به عنوان یک صنعت جدید در جبهه خرید بازار حضور پیدا کنند و از محل دریافت حق بیمه‌ها، در بورس سرمایه‌گذاری کنند. همچنین نیروگاه‌ها، صنعت آب و دیگر صنایعی که در شرکت‌های مشمول اصل ۴۴ متمرکز شده‌اند می‌توانند با ورود به بورس، تنوع صنایع را در این بازار افزایش دهند.
بورس ما به دلیل تک‌محصولی بودن در شرایط بحران آسیب‌پذیر است، بنابراین با تنوع بخشی به آن، ریسک درآمد را کاهش و جذابیت آن را افزایش خواهیم داد.
دنیای‌اقتصاد: آیا زمینه ورود ابزارهای معاملاتی جدید نیز در بورس ما وجود دارد؟
عرضه اوراق مشارکت دولتی به عنوان ابزاری که بدون ریسک است، می‌تواند جذابیت و اعتماد را در بازار افزایش دهد و از سوی دیگر سرمایه‌گذاران خارجی نیز به دلیل اینکه دولت فروشنده است، وارد بازار خواهند شد و دولت نیز می‌تواند منابع مالی خود را از این طریق تامین کند.
در سیستم بانکی، امکان جمع‌آوری پول به اندازه بورس موجود نیست، بنابراین مردم، هنگامی که ببینند به راحتی می‌توانند اوراق را در بورس معامله کنند، به خرید آنها روی می‌آورند.
همچنین دولت می‌تواند صندوق ذخیره ارزی را با بهره کم سپرده کرده و فاندهای حکومتی تشکیل بدهد و بخشی از وجوه آن را در بورس سرمایه‌گذاری کند.
ایسنا: آیا اقدامی برای جذب سرمایه‌هایی که از بازارهای غرب خارج شده، صورت گرفته است؟
بروز بحران در آمریکا که یکی از مطمئن‌ترین اقتصادهای دنیا را داشت، به سلب اعتماد منتهی شد. بازارهای آمریکا کاملا بین‌المللی هستند و وجوه زیادی را از سایر بازارها جذب کرده‌اند که این سرمایه‌ها به دنبال مفری برای سرمایه‌گذاری هستند. ما می‌توانیم برای این سرمایه‌ها جذابیت ایجاد کنیم، اما تنها قانون‌گذاری به ما کمک نمی‌کند، بلکه باید ریسک سیاسی بالای خود را کاهش دهیم.
اگر بخواهیم اقتصادمان رشد کند، با توجه به ریسک قیمت نفت، باید همه ریسک‌های سیاسی و اجتماعی را کاهش دهیم، زیرا جایگاه ما در ریسک سیاسی رتبه خوبی نیست.
بهترین مفر سرمایه‌های خارج شده، خاورمیانه است و با توجه به ارائه طرح «خاورمیانه بزرگ» و قرار داشتن ایران در قلب خاورمیانه، بازار ما از جذابیت برخوردار است، اما سرمایه‌گذار نیاز به تضمین و اطمینان دارد و بنابراین باید رویکردهای ما نسبت به کشورهای دنیا تغییر یابد.
طاهری‌کیا: اگر بحران ادامه یابد، با توجه به تغییر ریاست‌جمهوری آمریکا، آیا شاخص بورس باز هم کاهش خواهد یافت؟
پیش‌بینی آن خیلی دشوار است، اما بعید است که بحران پایدار باشد.
ممکن است در بخش کالایی، بحران داشته باشیم؛ البته اگر قیمت نفت آسیب ببیند، کل کشور ما با رکود مواجه خواهد شد، آمار ورشکستگی شرکت‌ها بالا رفته و این شرکت‌ها شرایط حضور در بورس را نخواهند داشت، در نتیجه سرمایه‌گذاری کاهش می‌یابد، این نگرانی وجود دارد که غرب چگونه این بحران را پشت سرخواهد گذاشت، طبیعتا با راه‌حل‌های غیرنظامی مانند تزریق ۷۰۰میلیارد دلار به سیستم مالی، بخشی از آن را حل کرده است. این بحران با مقررات‌زدایی از سیستم مالی ایجاد شد، پس باید راه حل‌های بهتری اندیشید.
دنیای اقتصاد: شرکت‌های بورسی در سال‌جاری، در اعلام پیش‌بینی سود خود با محافظه‌کاری عمل کردند و با توجه به اینکه در اوایل سال محصولات خود را با قیمت بالایی فروختند، به بودجه ۸۷ خود دست می‌یابند، اما سرمایه‌گذاران همواره نگران سودآوری شرکت‌ها در آینده نیز هستند، آیا سودآوری این شرکت‌ها در سال آینده با افت مواجه خواهد بود؟
بورس مکان مبادله است و ما کاری با شرکت‌ها، عملکردشان و تصمیم‌های آنها نداریم، ما نظارت می‌کنیم که شرکت‌ها اطلاعات خود را به موقع منتشر کنند تا عدالت و انصاف در بازار برقرار شود.
سرمایه‌گذاران، آینده را می‌خرند و هر قدر ابهام و غیرقطعیت جریان‌های نقدی افزایش پیدا کند، نگران‌تر می‌شوند.
در شرایط بحرانی به نگرانی‌ها دامن زده می‌شود، پس ما توصیه می‌کنیم شرکت‌ها در پیش‌بینی‌های خود محافظه‌کار باشند تا به قیمت‌های منصفانه‌تری دست پیدا کنند.
نقش بورس زمانی برجسته می‌شود که نگذارد شرکت‌ها مدیریت سود بکنند و مدیران نتوانند سودسازی بی‌کیفیت بکنند.
دنیای اقتصاد: میانگین P/E در بورس‌ها ۵رتبه است و از سوی دیگر تورم نیز در کشور ما نرخ بالایی دارد، آیا در شرایط فعلی، بورس گزینه مناسبی برای سرمایه‌گذاری است؟
ما قرار نیست تورم خود را با آمریکا و P/E بورس‌مان را با P/E بورس نیویورک و لندن مقایسه کنیم. در شرایط بحرانی P/E کم می‌شود و ریسک افزایش می‌یابد و نمی‌توان به سرمایه‌گذار اطمینان زیادی داد، اما سرمایه‌گذار باید به بورس به عنوان یکی از گزینه‌های سرمایه‌گذاری نگاه کند و بداند که در همه بازارها کاهش وجود دارد.
در کشور ما در سال جاری بازار طلا و مسکن از افت بیشتری نسبت به بورس برخوردار بوده‌اند.
دنیای‌اقتصاد: در حال حاضر سهام مخابرات با کمترین اطلاعات و شفافیت در بازار مورد مبادله قرار می‌گیرد و با شایعات زیادی همراه است، آیا این عرضه بحران‌آفرین نخواهد بود؟
الزامات پذیرش شرکت‌ها در بورس، کاملا روشن است و اگر شرکتی این الزامات را برآورده نکند، مشمول جرائم خواهد شد تا با منافع و اطمینان عمومی بازی نکند اما شرکت مخابرات در شرایطی عرضه شد که کاملا آماده نبود و نتوانست خود را با الزامات گزارشگری تطبیق بدهد و اطلاعات را به سرعت منتقل کند.
یک شرکت دولتی با بیش از ۳۰ شرکت تابعه، دشواری‌های زیادی دارد و هزینه‌های بالایی را برای گزارشگری پرداخته است، اما به کمی فرصت نیز نیاز است. با تصمیم اخیر وزارت اقتصاد، این شرکت ملزم شده تا برای دادن اطلاعات سریع، تجهیز شود.
اگر نیازهای اطلاعاتی سهامداران سریع‌تر برآورده شود، مخابرات شرکت خوبی خواهد بود و این صنعت از بحران، کمترین آسیب را خواهد دید.
ارسال نظر