بازار سرمایه ایران باید همگام با سایر کشورها، نسبت به ارتقا و توسعه سیستم‌های اطلاعاتی بر اساس الگوهای جهانی اقدام کند. به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل بورس کالای ایران، دکتر حامد سلطانی‌نژاد، مدیرعامل بورس کالای ایران در دومین کنفرانس ملی سیستم‌های اطلاعاتی که صبح روز سه‌شنبه در دانشکده مدیریت تهران برگزار شد، با بیان مطلب فوق گفت: پیشرفت در حوزه فناوری اطلاعات و تجارت الکترونیکی به‌عنوان یکی از مباحث مهم ارتباطات، همواره مورد تاکید کارشناسان بوده و با سرعت در حال جایگزین شدن تجارت سنتی است، به‌طوری‌که بسیاری از کشورها بهره‌مندی از آن را سرلوحه استراتژی‌های بازرگانی خود قرار داده‌اند.

مدیرعامل بورس کالای ایران در ادامه به بحث مهاجرت سیستم‌های اطلاعاتی مالی در حوزه بازار سرمایه اشاره کرد و افزود: بهبود و توسعه سیستم‌های اطلاعاتی به‌خصوص در بورس‌ها و بازار سرمایه بحث مهمی است که این امر در حوزه بازار سرمایه با جدیت دنبال می‌شود. سلطانی‌نژاد بر به‌روز‌‌رسانی سیستم‌های معاملاتی در بازارهای مالی جهانی تاکید کرد و افزود: به‌طور کلی در بازارهای سرمایه و بازارهای مالی دنیا نگرشی که به سیستم‌های اطلاعاتی وجود دارد، کمک گرفتن از سیستم‌های اطلاعاتی جدید است. وی افزود: نمونه قابل‌بحث در این زمینه سیستم‌های حسابداری هستند که کار حساب و کتاب را از سیستم‌های کاغذی تبدیل به سیستم‌های غیر‌کاغذی کرده است. نسل بعدی سیستم‌های اطلاعاتی یا نگرشی که روی سیستم‌های اطلاعاتی وجود دارد، نگرش زیر‌ساختی است که مثال بارز این نگرش، بازار سرمایه است.

سلطانی‌نژاد اظهار کرد: در سال‌های گذشته بورس‌ها شاهد معاملات به شکلی سنتی یا حراج حضوری بوده‌اند اما امروزه وضعیتی را شاهد هستیم که عموما معامله‌گران دیگر همدیگر را ملاقات نمی‌کنند، بلکه سیستم‌های IT به نحوی واسطه شده‌اند که معامله‌گران بر اساس یک زیر‌ساخت مبتنی بر سیستم‌های اطلاعاتی معاملاتشان را انجام می‌دهند و حتی ممکن است معامله‌گران در اقصی‌نقاط دنیا باشند. به گفته مدیر‌عامل بورس کالای ایران، آنلاین تریدینگ یا انجام معاملات به‌صورت برخط در ایران از سال ۸۹ شروع شد و در حوزه بورس اوراق بهادار حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد معاملات به‌صورت آنلاین یا بر‌خط انجام می‌شود. وی افزود: در بورس کالا نیز همین اتفاق را شاهد هستیم، به‌طوری‌که در معاملات آتی سکه که نوعی از بازارهای مالی است، روزانه بالغ بر ۲۰ هزار تراکنش صورت می‌گیرد که این حجم حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد معاملات آتی را در برمی گیرد.

این نگرش زیر‌ساختی مبتنی بر سیستم‌های فناوری اطلاعات و همچنان در حال تکامل است و اکنون به سمتی در حرکت هستیم که نگرش ما به سیستم‌های اطلاعاتی در واقع سیستم ارزش افزوده است. وی افزود: ارزش افزوده در این قالب که خود شرکت‌ها اطلاعات را به مشتریان ارائه می‌کنند در قالب سیستم‌های اطلاعاتی صورت می‌گیرد، به نحوی که در بازارهای مالی دنیا سیستم‌های معاملاتی به سمتی پیش رفتند که بیزنس مدل ( Business Model) و بر اساس سیستم اطلاعاتی تعریف می‌شوند.

سلطانی‌نژاد در ادامه به سیستم بلاک چین (Blockchain) اشاره کرد و افزود: بلاک‌چین یک نوع سیستم پولی است که مرجع آن لزوما بانک مرکزی نیست. به عبارت دیگر اعتبار پول به تدریج از حوزه بانک مرکزی خارج شده و به سمت سیستم‌های اطلاعاتی حرکت می‌کند، تا‌جایی که خود سیستم‌های اطلاعاتی تولید پول می‌کند. مدیرعامل بورس کالای ایران توضیح داد: البته در این صورت دیگر مباحث پولشویی مفاهیم و کاربرد خود را از دست می‌دهد. شما زمانی می‌توانید با پولشویی مبارزه کنید که این پول در سیستم بانکی در حال گردش باشد اما وقتی حجم پول در سیستم اطلاعاتی گردش دارد، دیگر ما کنترل و احاطه‌ای بر آن نداریم.

وی اظهار کرد: ما در حال حاضر در ایران و بازار سرمایه نیز شاهد استفاده از الگوهای جهانی هستیم، ما زمانی می‌توانیم بگوییم که یک سیستم‌ آی‌تی بالغ و کاملی در اختیار داریم که چند فاکتور مهم را برای آن در نظر بگیریم؛ یعنی در حقیقت کل سرویس و ابزاری که مورد نیاز ما است را از آن دریافت کنیم. به گفته سلطانی‌نژاد، در کشور ما بخش‌هایی از سرویس‌های مالی، توسط سیستم‌های اطلاعاتی پوشش داده می‌شود، اما در بعضی از بخش‌های دیگر با نقاط ضعفی روبه‌رو هستیم که انتظار می‌رود این ضعف‌ها اصلاح و پوشش داده شوند، بنابراین نیازهای روز بازارها بعضا به‌طور کامل توسط سرویس‌های‌ آی‌تی پیش‌بینی نمی‌شوند، در‌صورتی‌که سیستم‌های اطلاعاتی باید به گونه‌ای طراحی و راه‌اندازی شوند که قابل توسعه و ارائه‌دهنده خدمات بیشتر از ظرفیت فعلی باشند.

مدیرعامل بورس کالای ایران به‌روز‌رسانی ابزارهای مالی و سیستم‌های اطلاعاتی در بورس کالا را مورد اشاره قرارداد و افزود: طی سال‌های اخیر در بورس کالا سیستم مبادلات آتی سکه طلا طراحی و راه‌اندازی شد، اما پس از اجرای برجام این نیاز ایجاد شده است که بر روی این سیستم امکان مبادلات قراردادهای مشتقه ارز نیز طراحی شود. به این ترتیب این سیستم از ابتدا به گونه‌ای طراحی شده است که ما بتوانیم آن را به راحتی توسعه دهیم و برای ارز هم از آن استفاده کنیم. با این تفاسیر اگر این سیستم با برنامه‌‌ریزی و اصول طراحی نشده بود، نمی‌توانستیم آن را توسعه دهیم و به نیاز‌های روز پاسخ دهیم.

سلطانی‌نژاد در پایان افزود: در کشورهای در حال توسعه، ابزارهای حوزه تجارت به شیوه کاملی نیستند و معمولا نیازمند به ابزارها و نرم‌افزارهای متناسب با نیازهای جدید هستند. در این بین عدم پیشرفت و به‌روز رسانی نرم‌افزارها می‌تواند زیان‌های مالی بسیار شدیدی را به وجود آورد، بنابراین بهتر است با مدیریت صحیح در بخش فناوری اطلاعات و استفاده از دانش‌های به‌روز و سیستم‌های ارتباط جهانی راه را برای دستیابی به ابزارهای جدید مالی فراهم کنیم.