قدیر قیافه* چند سالی است موافقان و مخالفان وضع عوارض صادراتی سنگ‌آهن هر ساله در ۶ ماهه دوم به طرح نظرات خود در رسانه‌های جمعی مبادرت ورزیده و هر یک از دو گروه به بیان دیدگاه‌ها ودلایل خود مبنی بر مخالفت یا موافقت با اخذ عوارض پرداخته و برمواضع خود پای می‌فشارند. گروه موافق وضع عوارض صادراتی مبحث جلو گیری از خام فروشی و حفظ ارزش افزوده بیشتر در کشور را به‌عنوان دو دلیل اصلی مطرح می‌کنند و گروه مخالفان نیز از سهم کم بخش خصوصی از معادن سنگ‌آهن کشور، به خطر افتادن حیات معادن کوچک سنگ‌آهن و بسته شدن آنها، از دست رفتن حداقل بیش از ده هزار شغل مستقیم و ده‌ها هزار شغل غیر مستقیم، غیراقتصادی شدن فعالیت معادن کوچک و غیر مولد شدن سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در معادن سنگ‌آهن به عنوان دلایل خود نام می‌برند.

مسوولان محترم وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز از ضرورت وضع عوارض و بی تاثیر بودن عوارض برروند فعلی تولید سنگ‌آهن دانه بندی و صادرات آن می‌گویند. واقعیت قضیه این است که پیش از هر گونه اتخاذ تصمیمی پاسخ به پرسش‌های زیر شاید بتواند همه صاحب نظران را به یک جمع‌بندی مشترک برساند:

۱-آیا در شرایط حال حاضر اخذ عوارض کمکی به تولید فولاد کشور و تنظیم بازار خواهد کرد؟

۲- آیا هم‌اکنون واحدهای تولید کنسانتره و گندله و همچنین تولید‌کنندگان فولاد توان جذب همه سنگ‌آهن تولیدی را دارند؟

۳-چنانچه دولت محترم از مقوله اخذ عوارض بدنبال کسب در آمد باشد، آیا درآمد مورد نظر ایشان محقق خواهد شد؟

۴-خسارات و زیان‌های آتی که با بسته شدن تعدادی از معادن کوچک به لحاظ غیر‌اقتصادی شدن فعالیت و قیمت تمام شده بالا وارد خواهد شد، قابل جبران خواهد بود ؟

۵- بر‌اساس اظهار نظرهای کارشناسی برای ایجاد یک شغل مستقیم هم اکنون کشور نیازمند یک میلیارد و هشتصد میلیون ریال سرمایه‌گذاری است، آیا در صورت بسته شدن معادن کوچک و بیکاری مستقیم بیش از ده هزار نفر از شاغلین این بخش، قادر به ایجاد جایگاه شغلی برای بیکاران اضافه شده خواهیم بود؟

آیا درآمد احتمالی جذب شده از محل اخذ عوارض صادراتی سنگ‌آهن کفاف ایجاد جایگاه شغلی جدید با صرف هیجده هزار میلیارد ریال برای تعداد شاغلین بیکار شده را می‌دهد؟

۶- در سال آتی میلادی استرالیا و برزیل به ترتیب ۱۲۸ و ۳۰میلیون تن بیش از سال ۲۰۱۳ سنگ‌آهن جهت صادرات تولید کرده و چین نیز ۵۱ میلیون تن بیشتر سنگ‌آهن مصرف خواهد کرد، شفاف تر بگوییم تقریبا دو کشور عمده تولید‌کننده و صادر‌کننده سنگ‌آهن جهان هشت برابر حجم صادرات سنگ‌آهن ایران افزایش تولید خواهند داشت، به‌طور قطع با وضع عوارض، کاهش نرخ‌های جهانی و قیمت تمام شده بالا، سنگ‌آهن ایران قادر به رقابت نبوده و از دور حذف شده و بخشی از درآمد ارزی کشور نیز محقق نمی‌شود. در این صورت چه سازمان مسوولی می‌تواند تضمین کند که بار دیگر قادر خواهیم بود سهم اندک خود را به‌دست آوریم؟

۷- معدنکاران و تولیدکنندگان سنگ‌آهن در صورت خروج از بازار صادرات، محصول خود را به کدام‌یک از مصرف‌کنندگان داخلی باید عرضه کنند؟ با چه قیمتی؟ و آیا مصرف داخلی کل تولید سنگ‌آهن را پوشش می‌دهند؟

بهتر است هر دو دیدگاه کنار یکدیگر نشسته و در یک محیط آرام و به‌دور از تبلیغات و هجمه رسانه‌ای به بررسی و نقد دیدگاه‌های هم پرداخته و به راه‌حلی منطقی و مفید و موثر هم از نقطه نظر حفظ منافع ملی و هم منافع بنگاهی کار آفرینان دست یابند؟

*کارشناس حوزه معدن