زمستان سرد بازار فولاد
گروه بورس کالا- سارا مالکی: بازار فولاد روزهای خوبی را سپری نمی‌کند؛ با این وجود به نظر می‌رسد بعد از پشت سر گذاشتن دو هفته با روزهای تعطیل زیاد، تقاضاهای تجمیع شده در کنار قیمت‌های بسیار پایین بازار به مرور خود را نشان دهد. این پیش‌بینی در حالی در رابطه با تحریک تقاضا در بازار وجود دارد که قرار گرفتن در فصل سرما و ماه‌های عزاداری، به‌صورت سنتی بازار فولاد را با رکود و ریزش قیمت‌ها همراه کرده بود. حال اما معاملات به قدری در رکود فرو رفته‌اند که کارخانه‌های تولیدکننده نیز اقدام به کاهش قیمت کرده‌اند.


برای مثال روز گذشته کارخانه نورد میلگرد قزوین، قیمت میلگردهای سایز 10 و 12 تولیدی خود را به 1160 تومان رساند که از نظر کارشناسان این قیمت بعد از چند روز ثبات عجیب به نظر می‌رسد. کاهش چشمگیر قیمت‌ها اگرچه از نظر برخی کارشناسان تاثیری بر بهبود معاملات نخواهد داشت، اما از سویی به نظر می‌رسد قیمت‌ها در بازار به قدری کاهش پیدا کرده‌اند که برای خرید وسوسه‌انگیز شده‌اند.


حرکت معاملات نقدی به سمت صفر؟

بازار فولاد شرایط شکننده‌ای دارد، از یکسو قیمت‌ها به امید بهبود معاملات مدام در حال ریزش هستند، از سوی دیگر هیچ عاملی برای تقویت تقاضا وجود ندارد. ریزش قیمت نفت در بازارهای جهانی که افت درآمدهای دولت را به همراه دارد در حالی می‌تواند بودجه‌های عمرانی را تحت تاثیر خود قرار دهد که چشم امید فولادسازان و فعالان بازار به تزریق نقدینگی دولت به طرح‌های عمرانی است. اما در حالی که سرنوشت طرح‌های عمرانی کشور در هاله‌ای از ابهام قرار دارد، روند کاهشی قیمت‌ها نیز ریسک معاملات را بالا برده و باعث خروج سرمایه‌گذاران از بازار فلزات شده است. معاون مدیرعامل ذوب آهن اصفهان در این زمینه به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: درست است که بازار به دلیل سرد بودن هوا و ایام محرم با افت قیمت‌ها همراه بوده است اما از طرفی معاملات نقدی در بازار با کاهش چشمگیری همراه هستند، زیرا نه پولی وارد پروژه‌ها می‌شود و نه تقاضایی برای خرید در بازار وجود دارد.


نعمت‌الله محسنی با اشاره به این نکته که معمولا دو نوع نقدینگی در بازار وجود دارد، می‌گوید: یک نقدینگی در بازار وجود دارد که روی پروژه‌های عمرانی سرمایه‌گذاری می‌شود که در حال حاضر به علت توقف پروژه‌های عمرانی شاهد توقف چنین سرمایه‌گذاری‌هایی هستیم، مدل دیگر این است که افرادی با هدف کسب سود به بازاری وارد می‌شوند و با به جریان انداختن نقدینگی خود برای خرید به نوعی هم بازار را به حرکت می‌اندازند و هم خودشان سودی به دست می‌آورند. محسنی در ادامه می‌گوید: اما در حال حاضر با توجه به اینکه بازار ریسک بالایی دارد و قیمت فولاد در بازارهای جهانی و داخلی مدام در حال کاهش است، نه تنها انگیزه‌ای برای ورود سرمایه‌گذاران به این بازار وجود ندارد، بلکه بسیاری از فعالان این بازار نیز از چرخه بازار فلزات خارج شدند. از دیگر سو به نظر می‌رسد با افزایش موجودی انبارهای فولادسازان، ریسک خرید در بازار بیشتر هم شده است زیرا تصور این است که با ورود این اجناس به بازار قیمت‌ها با کاهش بیشتری نیز همراه شوند. به این ترتیب به نظر می‌رسد ریسک سرمایه‌گذاری به این زودی‌ها با کاهش همراه نشود. به عقیده کارشناسان بازار فولاد تحت فشار بسیاری قرار دارد، فشاری که مدام تشدید شده و خود را به شکل ریزش مداوم و روزانه قیمت‌ها نشان می‌دهد. کاهش روزانه قیمت‌ها در بازار فولاد در حالی ادامه دارد که به عقیده بسیاری از کارشناسان، بازار در شرایطی قرار دارد که کاهش قیمت‌ها هیچ کمکی به بهبود تقاضا نمی‌کند زیرا حوزه مصرف و تقاضا با مشکل همراه است. محسنی در رابطه با پیش‌بینی خود از آینده بازار می‌گوید: با توجه به شرایط موجود نمی‌توان پیش‌بینی یا چشم‌اندازی از بازار داشت اما به نظر می‌رسد با افزایش نرخ ارز، اگرچه قیمت‌های جهانی فولاد چندان خوب نیست، اما صادرات می‌تواند امکان تقویت داشته باشد.


بورس کالا به کمک بازار فولاد می‌آید؟

در شرایطی که معاملات نقدی بازار به علت نبود تقاضا با مشکل همراه هستند، این سوال مطرح است که بورس کالا می‌تواند با کمک ابزارهایی مانند معاملات سلف به گردش مالی صنعت فولاد کمک کند؟ کارشناسان عقیده دارند با توجه به ریسک بالای معاملات به علت ریزش قیمت‌ها و همچنین غیر قابل پیش‌بینی بودن شرایط آینده، معاملات سلف نیز با اقبال چندانی همراه نخواهند بود. اگرچه به گفته فولادسازان آنها در حال بررسی شرایط برای استفاده از ابزارهای بورس کالا هستند، اما تا زمانی‌که سودآوری پول در چرخه تولید با سودهای بانکی مقایسه می‌شود، نمی‌توان امیدی به پیروز شدن تولید در مقابل سودهای بانکی داشت. به عقیده کارشناسان در حال حاضر سود بانکی عملا روی ۲۴ درصد است که در مقابل سود بازاری مانند فولاد بسیار جذاب‌تر به نظر می‌رسد.


برنامه دولت برای حمایت از فولاد چیست؟

نگاهی به تجربه‌های جهانی نشان می‌دهد معمولا دولت‌ها در شرایط ویژه از صنایع و طبعا نیروی کار خود حمایت می‌کنند. هم‌اکنون تعرفه واردات فولاد به کشور به‌طور میانگین روی 15 درصد قرار دارد، اما تعرفه واردات در کشورهایی مانند ترکیه یا برزیل روی 30 درصد قرار دارد. هند نیز به‌عنوان کشوری که تولیدکننده فولاد است به تازگی تعرفه واردات خود را با افزایش همراه کرده است. حمایت تعرفه‌ای دولت‌ها از تولیدکنندگان فولاد در مقابل رقیبی مانند چین و مقابله با کاهش قیمت‌های جهانی در حالی است که یک کارشناس صنعت فولاد عقیده دارد یکی از مشکلاتی که وجود دارد نگاه تک بعدی در گمرک است. رضا زائرحیدری در این زمینه می‌گوید: در بسیاری از کشورها سیستم گمرک به گونه‌ای است که در مواقع خطر با اعمال سهمیه‌بندی، دسته‌بندی واردات بر اساس کشور تولیدکننده و همچنین دسته‌بندی واردات بر اساس شرکت‌های تولیدکننده؛ از تولیدکننده داخلی حمایت می‌شود اما ما با وجود مشاهده بی‌اثر بودن تعرفه‌ای که در ابتدای سال افزایش پیدا کرد، همچنان در انتظار توجه و حمایت تعرفه‌ای دولت از فولادسازان هستیم. این شرایط در حالی برای فولادسازان ادامه دارد که به نظر می‌رسد دولت می‌تواند با حمایت تعرفه‌ای از فولادسازان مانع ورود محصولات فولادی خارجی ارزان قیمت به کشور شود. اما با توجه به قرار گرفتن در آستانه لغو تحریم‌ها، برخی کارشناسان به لزوم حمایت دولت از تولیدکنندگان داخلی تاکید بیشتری نیز می‌کنند زیرا از نگاه آنها با لغو تحریم‌‌ها، واردات به کشور آسان‌تر انجام خواهد شد.