آرامش بازار در آستانه فصل پاییز

گروه بورس- شروین شهریاری: بازار سهام در ادامه روند متعادل خود هفته جاری نیز شاهد آرامش توام با رشد نسبی بود تا شاخص کل به عنوان نماینده کل سهام موجود در بازار افزایش ۵/۰ درصدی را تجربه کند. به این ترتیب شاخص بورس فصل تابستان را با رشد ۷ درصدی به پایان برد. در شرایط کنونی نوسانات مکرر در بازارهای جهانی در کنار ورود به فصل گزارشات شش ماهه باعث شده تا معامله‌گران در فضای انتظار به فعالیت خود ادامه دهند و اتخاذ هر گونه تصمیم اساسی را موقتا به تاخیر بیاندازند؛ این رویکرد به طور طبیعی کاهش نسبی حجم داد و ستدها را رقم زده است. در این میان، هر چند تحولات سیاسی داخلی پیرامون پرونده اختلاس بانک صادرات ابعاد گسترده‌تری به خود گرفته است، اما جو کلی بورس از فعل و انفعالات مزبور تاثیر محسوسی نپذیرفته است. بنابراین می‌توان گفت بر خلاف واکنش تند بازار به رویدادهای سیاسی در فصل بهار، این بار معامله‌گران با تامل بیشتری نسبت به وقایع پیرامونی واکنش نشان داده‌اند که این مساله می‌تواند نشانه ای از افزایش عمق بازار سرمایه تلقی شود.

سیل شفاف‌سازی‌ها

در بورس تهران سنتی نانوشته وجود دارد که بر مبنای آن پس از طی یک دوره رونق و مواجهه بازار با رکود نسبی، سرمایه‌های سرگردان برای کسب سود متوجه سهام شرکت‌های کوچک شده و با تشکیل صف‌های خرید و دامن زدن به شایعات رشد قیمت‌های عجیب و غریبی را در سهام این گونه شرکت‌ها رقم می‌زنند. این رویداد هر بار تکرار می‌شود و البته واکنش نهاد ناظر (سازمان بورس) هم به این اتفاق همواره یکسان بوده است؛ توسل به گزارشات موسوم به شفاف‌سازی. گزارشاتی که پیش از مطالعه نیز می‌توان مفاد آنها را حدس زد: «هیچ گونه تغییر در پیش بینی درآمد شرکت روی نداده است و هر گونه تغییر احتمالی از طریق مراجع رسمی اعلام خواهد شد.» نکته جالب این است که واکنش بازار نسبت به گزارشات مورد بحث معمولا مشابه یکدیگر است به نحوی که پس از انتشار گزارشات شفاف‌سازی، سهام مربوطه با همان شتابی که در روند رشد قرار داشت این بار در مسیر صف فروش و بازگشت قیمتی قرار می‌گیرد. در همین راستا، این هفته نوبت به شرکت‌های روان فناور، لوله و ماشین‌سازی ایران، قند شیرین خراسان، فرومولیبدن کرمان، معدنی دماوند و قند ثابت خراسان رسید تا در ادامه روند آغاز شده از ابتدای شهریورماه، طی گزارشات شفاف‌سازی به سهامداران خود اعلام کنند که هیچ خبر جدیدی در شرکت‌ها نیست و سرمایه‌گذاران نیز مطابق روال معمول سراسیمه در صف‌های فروش قرار گرفتند. به این ترتیب سیکل معیوب حرکات سفته‌بازانه و واکنش تکراری سازمان بورس به آن در هفته جاری با شدت بیشتری ادامه یافت و این در حالی است که با توجه به تکرار مکرر رویداد مزبور در بازار سهام، ضرورت تدوین راهکارهای جدید نظیر افزایش دامنه نوسان و اقدامات جایگزین دیگر برای حل این معضل بیش از گذشته احساس می‌شود.

سپری با نام نرخ ارز

در چند هفته اخیر برآیند تغییر قیمت مواد خام، فلزات اساسی و حامل‌های انرژی در جهان کاهشی بوده است. اوج این روند که عمدتا به علت چشم انداز نامطلوب رشد اقتصاد جهانی روی داده است در معاملات فلزات اساسی قابل مشاهده است به نحوی که قیمت مس، روی و سرب از اوج خود در فصل تابستان حداقل ده درصد فاصله گرفته‌اند. این رویداد در شرایط عادی با توجه به وابستگی نیمی از شرکت‌های بورس تهران به روند قیمتهای جهانی می‌توانست موجب ایجاد صف‌های فروش و اصلاح قیمت سهام شود. اما مطالعه عملکرد شهریورماه بازار (که با جهش ۷ درصدی شاخص توام بود) حکایت از مقاومت سهامداران در برابر فروش سهام حکایت دارد. نکته جالب اینکه با وجود تلاطم در بازارهای بین‌المللی اتفاقا سهام وابسته به قیمتهای جهانی در یک ماه گذشته شرایط مطلوبی داشته‌اند به نحوی که شاخص فلزات اساسی و محصولات شیمیایی در بورس تهران افزایش چشمگیر ۳/۱۱ و ۳/۸ درصدی را در شهریورماه ثبت کرده‌اند. ریشه‌یابی رفتار سرمایه‌گذاران در این خصوص نشان می‌دهد که رشد قیمت ارز در جریان دادوستدهای غیر رسمی به عنوان یک عامل بازدارنده در برابر افت قیمت سهام در بورس تهران عمل کرده است و حتی مشوق رونق بازار نیز شده است. رویدادهای هفته جاری در بورس کالا هم به خوبی از تاثیر واقعی نوسانات نرخ ارز در بازار آزاد حکایت دارد؛ زیرا معاملات فولاد و مس در این بازار به‌رغم کاهش قیمتهای جهانی با رشد مناسبی توام بود. در همین راستا قیمت ورق گرم فولاد مبارکه در این هفته از ۸۵۰ تومان در هر کیلو عبور کرد که به معنای تطابق نسبی قیمت محصولات شرکت با قیمت‌های جهانی با لحاظ کردن قیمت ارز آزاد است. قیمت معاملاتی ۱۰ هزار تومانی هر کیلو کاتد مس هم با توجه به قیمت جهانی ۸۵۰۰ دلاری، از در نظر گرفتن نسبت برابری ارز در بازار غیررسمی برای قیمت‌گذاری محصولات ملی مس حکایت دارد. علاوه بر این، مدیر عامل هلدینگ نفت و گاز پارسیان (بزرگترین هلدینگ پتروشیمی در راه بورس) در حین برگزاری نمایشگاه بین‌المللی از تبادل ارزی شرکت‌های صادر کننده با نرخ آزاد صرافی‌ها خبر داد. با جمع بندی تحولات مزبور می‌توان گفت سرمایه‌گذاران همچون مقاطع گذشته (آغاز دهه ۸۰) با دیدگاه مثبت به استقبال تضعیف نسبی ارزش ریال رفته‌اند و این مساله با توجه به تاثیرات مثبت آن بر تولید داخلی و تقویت صادرات، رویکردی مبتنی بر پشتوانه تحلیلی به شمار می‌رود.

پایان نمایشگاه خودمانی!

پنجمین نمایشگاه بورس بانک، بیمه و خصوصی‌سازی در حالی روز یکشنبه این هفته به کار خود خاتمه داد که بر اساس اظهارات مدیر روابط عمومی بورس، تعداد بازدید‌کنندگان با رشد ۳۰ درصدی نسبت به نمایشگاه چهارم مواجه شده است. رقم ۲۰ هزار بازدید برای نمایشگاه پنجم هر چند نسبت به دوره‌های قبلی مطلوب تر است اما در مقایسه با اندازه بازار سرمایه (که در حال حاضر ارزشی معادل ۴۰ درصد نقدینگی کل کشور را دارد)، جمعیت ۱۲ میلیون نفری تهران و نیز هدف مسوولان بلندپایه اقتصادی به منظور افزایش نقش آفرینی این نهاد در جذب سرمایه‌های مردم ناچیز به نظر می‌رسد. علاوه بر این، برگزاری نمایشگاه بورس هر چند به منظور جذب و آشنایی مردم عادی با این بازار صورت گرفته بود اما در سالن‌های اختصاص داده شده به این رویداد بیش از هر چیز چهره‌های آشنا و قدیمی فعالان بازار سرمایه دیده می‌شد که به طور معمول در فعالیت‌های مختلف بورسی حضور دارند. به این ترتیب به نظر می‌رسد برنامه‌ریزی نمایشگاه ششم در اردیبهشت‌ماه سال ۹۱ باید با حجم اطلاع‌رسانی و تبلیغات بسیار گسترده تری صورت پذیرد تا با خارج شدن برگزاری نمایشگاه بورس از حالت «خودمانی»، بازار سرمایه کشور شاهد برگزاری رویدادی به مراتب پرمخاطب‌تر و در خور عنوان «بین‌المللی» در دوره بعدی باشد.