نظارت «سازمان» چه زمان کارآمد می‌شود؟

گروه بورس - با توسعه فعالیت شرکت بورس در امور اجرایی بازار، سازمان بورس و اوراق بهادار تهران این فرصت را پیدا کرده است که از این پس به وظایف ذاتی و ماموریت‌های سازمانی خود یعنی امر نظارت بپردازد. نظارت بر فضای معاملاتی بازار آنقدر اهمیت داشته است که مهم‌ترین توجیه تغییر قانون بازار اوراق بهادار محسوب شود. حال این سوال وجود دارد که فراتر از اجرای برنامه‌هایی که بازار به طور محسوس نسبت به آن اشتیاق نشان می‌دهد، (نظیر بازگشایی نمادها، لغو محدودیت‌های معاملاتی، افزایش عرضه‌های اولیه، موافقت با افزایش سرمایه شرکت‌ها و ...)، آیا طی ماه‌های اخیر نسبت به اجرا یا تقویت سازوکارهای نظارتی توجه می‌شود؟ بارها و بارها طی سال‌های اخیر موضوع فروش اطلاعات از درون سازمان، شرکت‌ها به بازار و نابرابری توزیع فرصت‌های اطلاعاتی در رسانه‌ها مطرح شده است. روزی نیست که در تالار شنیده نشود، «اطلاعات سهم X قبلا لو رفته است.» یا شنیده نشود تشکیل صف خرید یا فروش قبل از توقف نماد «X » بدون علت است و ده‌ها شنیده دیگر.... اما طی این مدت مشاهده نشد که تخلفات یک معامله افشا شود. ظاهرا مدیریت بازار چون اکنون بازار مثبت شده است، در برخورد با تخلفات ملاحظاتی دارد. اکنون موضوع این نیست که چرا تخلفات افشا نمی‌شود، بلکه موضوع این است که چرا سازمان با سوءاستفاده ‌کنندگان اطلاعات نهانی در بازار که برای سازمان فعالیت آنها کاملا مشهود و محسوس است، برخورد نمی‌کند. از سوی دیگر برخورد به معنی اخراج از کار و بازجویی نیست. بلکه برخورد به معنی تغییر سیستماتیک نظارت و بازنگری در اهرم‌های نظارت در بازار است. تغییر رویه نظارت (که فقط به برخورد فیزیکی با متخلف ختم شود)، نه تنها کافی نیست، بلکه وافی و اثربخش نیست. تجربه پیشین این‌گونه برخوردها نشان می‌دهد که این شیوه مقابله فقط در کوتاه‌مدت اجرا می‌شود و تعریف واقعی نظارت بر بازار اجرا نمی‌شود. بنابراین به نظر می‌رسد که به طور تدریجی همزمان با انتقال وظایف اجرایی و عملیاتی از «سازمان» به «شرکت»، سازمان بورس و اوراق بهادار باید مکانیزم‌ها و سازوکار نظارت مستمر را به منظور تحقق امر شفاف‌سازی، نظارت‌پذیری و توزیع عادلانه اطلاعات به‌کار گیرد. سفارش دارندگان اطلاعات نهانی به خرید سهام از سوی دوستان، همکاران و شرکا آسیبی نیست که مربوط به شرایط امروز بازار باشد، بلکه از گذشته تاکنون وجود داشته است. اما مساله مهم‌تر این است که فروش اطلاعات حتی در دوره‌ای که به نظر می‌رسد با تخلفات برخورد ‌شده و قرار است بازار شفاف شود، به پدیده‌ای هنجاری در بازار تبدیل شده و وقتی صحبت از آن می‌شود، همه می‌گویند این مساله عادی شده است.