محمد جمالی* تحولات قرن اخیر در عرصه اقتصادی و به ویژه بازارهای پول و سرمایه، تغییرات وسیعی را در ساختار صنعت بانکداری و خدمات مالی در دنیا و نیز کشور ما رقم زده است. با آزادسازی و مقررات‌زدایی صنعت بانکداری کشور، راه‌اندازی بانک‌های خصوصی و خصوصی شدن بانک‌های دولتی بر مبنای سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی، تصویب قانون بازار اوراق بهادار در آذر‌ماه سال 1384 و فراهم شدن بستر شکل‌گیری نهادهای مالی جدید شامل شرکت‌های تامین سرمایه، سبد‌گردان،‌ مشاور سرمایه‌گذاری و ... شرایط رقابتی تازه‌ای را برای شرکت‌های فعال در این حوزه ایجاد کرده است و این نهادهای مالی به‌خصوص بانک‌ها، به علت بانک پایه بودن اقتصاد ایران در حال گذر از مدل بانکداری سنتی به مدل بانکداری جامع هستند.
بنابراین در سال‌های اخیر بانک‌های کشور برای پاسخ به انتظارات مشتریان ارزنده و کلیدی خود اقدام به راه‌اندازی بانکداری اختصاصی و شرکتی کرده‌اند که این کار یا از طریق شرکت‌های تامین سرمایه وابسته به آنها یا از طریق ایجاد ساز و کار آن در درون بانک صورت گرفته است. اصطلاح «مدیریت ثروت» نخستین بار در سال 1933 مورد استفاده قرار گرفت. بانک‌های آمریکایی گلدمن ساکس، مورگان استنلی و بانک سوئیسی UBS نخستین ارایه‌دهندگان خدمات مدیریت ثروت بودند. هیچ تعریف استاندارد و اصولی از مدیریت ثروت که به طور عمومی پذیرفته شده باشد وجود ندارد. اما می توان عنوان کرد که مدیریت ثروت عبارت است از ارایه خدمات مالی و غیر‌مالی به مشتریان ثروتمند و خانواده‌هایشان. چگونه می‌توان ثروت را خلق، حفظ، افزایش و انتقال داد. بانکداری اختصاصی زیرمجموعه اصلی و انحصاری مدیریت ثروت محسوب می‌شود. بانکداری اختصاصی عبارت است از ارایه:
• خدمات بانکداری (سپرده گذاری و پرداخت)• مدیریت دارایی • خدمات کارگزاری (سهام، بیمه،لیزینگ، ارز و.....)
• خدمات مشاوره مالیاتی و حقوقی
در واقع بانک، وکیل مشتری می‌شود تا کلیه امور مالی و غیر مالی مشتریان را مدیریت و اجرا کند بدون اینکه مشتری درگیر این امر شود.در حال حاضر در کشور ما در بیشتر موارد، مدیریت ثروت توسط افراد حقیقی و نه حقوقی انجام می‌شود. افراد ثروتمند جامعه در حال حاضر از یک مشاور سرمایه‌گذاری، وکیل خانوادگی، ‌مباشر، کارپرداز و نه از یک شخص حقوقی استفاده می‌کنند که این ریسک قابل توجهی برای این افراد ایجاد می‌کند.
بازار مدیریت ثروت:
افراد تشکیل‌دهنده این بازار که افراد با ارزش خالص بالا (HNWI) تعریف می‌شود بسته به اندازه بازار هر کشوری مشخص می‌شوند مثلا کردیت سوییس افراد با ثروت خالص بیش از یک میلیون دلار، لویدز نیم میلیون دلار، و شرکت‌های تامین سرمایه در ایران بالای ۲۰ میلیارد ریال را بازار مدیریت ثروت در نظر می‌گیرند.در سال ۲۰۱۲ تعداد افراد بالای یک میلیون دلار به حدود دوازده میلیون نفر رسیده است که سالانه حدود ۱۰درصد رشد می‌یابد. این افراد ثروتی بالغ بر ۴۶ تریلیون دلار در اختیار دارند.
نهادهای مدیریت ثروت:
بیشتر بانک‌ها و بانک‌های سرمایه‌گذاری به عنوان ارایه‌دهندگان خدمات مدیریت ثروت شناخته شده‌اند که در ایران شرکت‌های سبدگردان و مشاوران سرمایه‌گذاری و کارگزاری نیز بخشی از این خدمات را در حال حاضر ارایه می‌دهند. البته گذشت زمان و تجارب تاریخی ثابت کرده است که برای رشد و کسب سود نمی‌توان تنها به بازارهای مالی تکیه کرد. بخش واقعی و مالی اقتصاد مکمل یکدیگرند البته اگر بخش واقعی اقتصاد به‌درستی شکل نگیرد، بخش مالی اقتصاد هم به درستی شکل نخواهد گرفت.سابق بر این به علت نبود این شرکت‌ها، مردم عادی به بورس مراجعه کرده و به علت عدم مشاوره صحیح با زیان مواجه می‌شدند و برای همیشه از بازار سرمایه خداحافظی می‌کردند غافل از اینکه با اخذ مشاوره صحیح و مراجعه به نهادهای مدیریت ثروت می‌توانند همواره از مزایا و بازدهی بازار سرمایه استفاده کنند. نتیجه مدیریت ثروت آرامش، اطمینان، امنیت و رضایت مشتری است.
نتیجه‌گیری و جمع‌بندی:
پیشنهاد می‌شود سازمان بورس و اوراق بهادار و بانک مرکزی به عنوان متولیان بازار سرمایه و بازار پول بیش از پیش بستر توسعه خدمات مدیریت ثروت را در کشور فراهم آورند و زمینه لازم برای ایجاد و توسعه فعالیت نهادهای مدیریت ثروت را فراهم کنند. یکی از دلایل عدم موفقیت ما در جذب سرمایه‌گذاران خارجی، نبودن ساختار و نهادهای لازم برای جذب و راهنمایی و مدیریت منابع سرمایه‌گذاران خارجی در کشورمان بوده است. چرا در عرضه‌های سازمان خصوصی سازی سرمایه‌گذاران خارجی حضور ندارند و در بورس تهران سرمایه‌گذاری نمی‌کنند. کشور ما ثروتمند است و‌ ذخایر عظیم نفت و گاز، پتروشیمی، حوزه‌های معدنی، فلزات و کشاورزی کشور ما را به کشوری که با حجم عظیمی از پروژه‌های با توجیه اقتصادی برخوردار است، تبدیل کرده است. نهادی که باید راه را برای ورود سرمایه‌گذاران خارجی به کشور باز کند شرکت‌های تامین سرمایه هستند، زیرا این نهادها در دنیا شناخته شده‌اند و به علت نوع فعالیتشان کاملا در جریان وضعیت اقتصادی کشور و پروژه‌های دارای توجیه اقتصادی هستند و حتی یک بانک اطلاعاتی از پروژه‌های دارای توجیه از بخش‌های مختلف اقتصادی در اختیار دارند.
*مدیرعامل شرکت تامین سرمایه آرمان