سیب‌زمینی دچار سرنوشت چغندر

دهقانان خرده پای ایرانی در غیاب نهادهای نیرومند حامی خود عموما به رهنمودهای دولتمردان چشم دوخته‌اند و دل به سخاوت‌های حمایتی دولت دارند. دولت‌های ایران بر پایه سلیقه‌های سیاسی که دارند البته رهنمودهای متفاوتی به دهقانان و خرده مالکان می‌دهند و معلوم است که برخی سال‌ها این رهنمودها به زیان دهقانان است. دولت آقای احمدی‌نژاد درحالی بر سر کار آمد که وعده ارزانی و تثبیت قیمت‌ها را داده بود و در نخستین سال حکومت خود می‌خواست مزه ارزانی را به شهروندان بچشاند. یکی از جاهایی که ارزان کردن در دسترس بود و آسان، واردات انبوه شکر بود.

دولت آقای احمدی‌نژاد برای رسیدن به هدف خود راه واردات را با صفر کردن (تقریبی) تعرفه هموار کرد. هزاران چغندرکار خرده پای ایرانی در سال‌های ۸۶ و ۸۷ نتوانستند طلب خود را از کارخانه‌های قند بگیرند و چشم به رهنمودهای دولت دوختند. دولت رهنمود داد که می‌توان با کشت سیب‌‌زمینی درآمدی معادل کشت چغندر داشت و این اتفاق افتاد. در حالی که کارخانه‌های شکر امسال به دلیل فقدان چغندر به میزان کافی، از کمترین ظرفیت‌های ممکن استفاده می‌کنند، اما سیب‌زمینی‌کاران (که بخشی از همان چغندرکاران در میان آنها هستند) نیز با مازاد تولید و بازار اشباع شده مواجه شده‌اند.

عزیزالله سنجری یک کشاورز نمونه ایرانی می‌‌گوید: چغندرکاران ایرانی که نتوانسته بودند طلب خود را از کارخانه‌های قند بگیرند، امسال سیب‌زمینی کشت کرده و این اتفاق با تشویق‌های پیدا و پنهان دولت انجام شده است. پیش از وی، بهمن دانایی دبیر انجمن کارخانه‌های قند و شکر ایران نیز پیش‌بینی کرده بود که جایگزین کردن کشت سیب‌زمینی به جای چغندر، دردی از دردهای دهقانان دوا نخواهد کرد و مازاد عرضه سیب‌زمینی بر تقاضا حتمی خواهد بود. واقعیت این است که نهاد دولت در ایران نفع خویش را بر نفع هر قشر دیگری ترجیح می‌دهد و استدلالش این است که این نهاد به نظام گره خورده و شکست‌ آن ناکامی نظام تلقی می‌شود. این گونه است که در یک سال زراعی، کشت چغندر قند به ۶میلیون تن می‌رسد و ۳ سال بعد به ۵/۱میلیون تن کاهش می‌یابد. در حالی که دو دهه از هشدارهای اقتصاددانان و کارشناسان مبنی بر تجمیع اراضی خرد و پراکنده می‌گذرد و در مجلس ششم حتی لایحه‌ای برای این کار به مجلس تقدیم شد، معلوم نیست چرا چنین مساله‌ای که نان و روزی هزاران دهقان به آن گره خورده، از چشم دور می‌شود. آن گروه از مسوولانی که در گفت‌وگوهای خود و برای واردات انبوه شکر با تعرفه‌های اندک، سخن از مصرف‌کنندگان تهیدست می‌گویند، اما یادشان نمی‌آید که این اقدام یک زنجیره است و تهیدستان روستایی را بیچاره می‌کند.