دولت‌های پس از مشروطه - دولت چهارم
دولت ۳۴ روزه هم سقوط کرد
محمدعلی‌شاه که نخست‌وزیر مورد علاقه‌اش را به دلیل ترور از دست داده بود و با موجی از مخالفت‌های تازه از طرف مجلس و انجمن‌های سری مواجه بود برای انتخاب صدراعظم بعدی، ۲۰ نفر از نمایندگان مجلس را به یک جلسه مشورتی دعوت کرد، اما او حرف خود را می‌زد و جلسه مشورتی به نتیجه مورد رضایت طرفین منجر نشد.
مشیرالدوله
محمدعلی‌شاه که نخست‌وزیر مورد علاقه‌اش را به دلیل ترور از دست داده بود و با موجی از مخالفت‌های تازه از طرف مجلس و انجمن‌های سری مواجه بود برای انتخاب صدراعظم بعدی، ۲۰ نفر از نمایندگان مجلس را به یک جلسه مشورتی دعوت کرد، اما او حرف خود را می‌زد و جلسه مشورتی به نتیجه مورد رضایت طرفین منجر نشد. محمدعلی‌شاه برای ریاست وزیران میرزااحمدخان مشیرالسلطنه را که طرفدار عقاید و سیاست شاه در تضعیف مجلس و تعطیلی مشروطه بود به مجلس معرفی کرد. کابینه چهارم پس از مشروطه روز ۲۳ شهریور ۱۲۸۶ شمسی به مجلس معرفی شد. وزیران معرفی شده عبارت بودند از:
۱- میرزاجوادخان سعدالدوله، وزیر خارجه
۲- میرزااحمدخان مشیرالسلطنه، وزیر داخله و نخست‌وزیر
۳- میرزامحمدعلیخان قوام‌الدوله، وزیر مالیه
۴- محمدتقی خان مجدالملک سینکی، وزیر تجارت
۵- میرزاحسنخان مستوفی‌الممالک، وزیر جنگ
۶- میرزا ناظم‌الدین مهندس الممالک غفاری، وزیر فواید عامه
۷- میرزاحسنخان مشیرالملک، وزیر عدلیه
۸- میرزا جعفرقلیخان نیرالملک، وزیر علوم
صدراعظم جدید با انتخاب افرادی که در کابینه‌های قبلی کمتر حضور داشتند چهره‌های تازه‌ای را به سیاست ایران معرفی کرد.
مشیرالسلطنه و هیات دولت وی مورد اعتماد و موافقت اکثریت مجلس نبود، مجلس با انتخاب یک هیات ۶ نفری این مخالفت را به اطلاع شاه رساند. محمدعلی‌شاه ابتدا لجاجت نکرد و در برابر مخالفت مجلس، رفتار مسالمت‌آمیز پیش گرفت و از آنها خواست اعضای دولت را به صورت آزمایشی بپذیرند.
شروع کار صدراعظم تازه با اوج مخالفت‌های مجلسی‌ها مواجه شد و متن قرارداد ناتمام ۱۹۰۷ که از طرف صدراعظم به مجس ارجاع شده بود با رای مخالف مواجه و تصویب نشد. این گرفتاری‌ای بود که برای نخست‌وزیر جدید از دوره قبل باقی مانده و سیاست خارجی را نیز با التهاب مواجه کرده بود.
در ادامه کار دولت چهارم و بی‌اعتنایی محمدعلی‌شاه و نخست‌وزیر به مجلس و رشد تضادها در درون شاهزادگان قاجار و تشدید فعالیت‌های ضد شاه در ایالت‌های گوناگون عرصه را بر دولت و شاه تنگ کرد. جمعی از اشراف و شاهزادگان و روسای لشکری و کشوری برای رفع بحران‌های ناشی از ضدیت محمدعلی‌شاه با مجلس و آزادی‌خواهان نشستی مهم برگزار کردند.
در این نشست بود که بحث‌های گوناگون انجام و کمیته‌ای برای مجادله با شاه تشکیل شد. این کمیته به شاه هشدار دادند اگر از ضدیت با مجلس دست برندارد و نیز یادآور شدند چنانچه شاه تقاضای آنها را نپذیرد دسته‌جمعی به مجلس رفته و استعفا خواهند کرد.
در حالی که اعتدالیون مجلس خواستار نوعی سازش با شاه بودند، اما تندروهای مجلس با ادامه مخالفت خود با دولت و نخست‌وزیر به مرور دولت را به چالش کشیده و موجب تزلزل و سقوط دولت را فراهم کردند.
روز ۲۳ مهرماه ۱۲۸۶ بود که درباره ادامه کار دولت رای‌گیری کرده و ۸۴ نفر از رای‌دهندگان به عدم ادامه کار دولت چهارم مشروطه رای دادند و این دولت پس از ۳۴ روز سقوط کرد.
ارسال نظر