گروه تاریخ و اقتصاد: بخش ششم از مذاکرات نمایندگان مجلس شورای ملی را در روز چهارشنبه، ۱۶ آذر ۱۲۸۸ شمسی می‌خوانید: فاتح‌الملک: بنده عرض می‌کنم که می‌بینم آقایان دو طرف واقع شده‌اند. بعضی‌ها می‌گویند اگر نقره وارد کنند برای حال مملکت نافع است و بعضی‌ها می‌گویند مضر است و این چیزی نیست که ما بگوییم صحیح است یا ضرر. همه ما نمی‌توانیم بگوییم اطلاع داریم و علم داریم این کار مساله مهمی است و به این طریق نمی‌توان حل و عقد این مساله را کرد. بهتر این است که آقایان دو قسمت بشوند یک هیاتی بنشینند در یک مجلس و چند نفر از تجار محترم را که بی غرضند خبر کنند. آنها هم بیایند و بنشینند ضرر و نفعش را معلوم کنند تا از آن قرار رفتار شود.

وکیل‌الرعایا: بنده چیزی که می‌دانم در اینجا این است که آن قسمتی که از کمیسیون به مجلس آمده است فقط اگر مجلس مملکت خودش را با آن همه اطلاعاتی که دارد محتاج می‌داند به اینکه چهل کرور مثقال نقره ضرب کند قیمتش را هم هیچ متوجه نیست. در این خصوص باید رای بدهد که چهل کرور مثقال نقره در این پایتخت سکه شود، باز هم مکرر می‌کنم چون این داخل کنترات نیست مثل این است که نقره می‌خرد سکه می‌کند به صاحبش هم پس می‌دهد. این همان حالت را دارد که چرم خریدن وزیر جنگ آن حالت را دارد و این به قانون اساسی هم ضرر نمی‌خورد، لکن از آنجا که بزرگ‌تر مطلبی که از وظایف مجلس شورای ملی است احاطه داشتن به امور مالیه است؛ یعنی یکی از عایدات مجلس شورای ملی لازم است؛ البته هر کنتراتی که می‌شود بدون امضای او تاسیس نشود، اما آن شکلی که حالیه از کمیسیون به مجلس پیشنهاد شده با آن عباراتی که وزیر آنجا نوشته است هم دیگر دوتا است، آنکه مجلس امروز باید رای بدهد آن چیزی است که از کمیسیون رای داده شده که چهار کرور تومان که چهل کرور مثقال نقره به آن‌طوری که التزام داده است به آن مقدار و اندازه که ممکن است و شاید تا نوزده شاهی بشود و ما تا ۱۹ شاهی هم راضی نشدیم و حساب کردیم ۹۰۷ دینار وارد می‌شود.

معین‌الرعایا: بنده می‌خواهم عرض کنم این ترقی و تنزل نقره بسته به آمدن مال‌التجاره خارجه است و هر قدر که مال‌التجاره در مملکت وارد شود، همان قدر نقره ترقی خواهد کرد و در واقع این نقره به منزله جنسی است هر قدر برای ما زیادتر وارد شود قیمت آن بهتر ترقی خواهد کرد. چنانچه آقا گفتند آن کمیسیون که تشکیل شده است دو سه نفر از ما آنجا یک‌دفعه بنشینیم و اطلاعات خود را اظهار کنیم.

صدیق حضرت: رای بنده معلوم است که در آوردن نقره است، تصور نکنید که عرض بنده این است که وزیر مالیه مجبور است مثقالی یک قران نقره را بدهد به سایرین. امروز حساب کردیم که اگر به تجار داخله خودمان این کنترات داده شود، امروز در فرنگ نقره از همه اوقات ارزان‌تر است. در فرنگ که نقره ۲۳ پنس است منتهی تنزل نقره ۲۲ پنس است. این کمیسیونی که نشسته و فکر کرده و رای داده این ملاحظه را کرده است، پس تنزل نقره یک پنس ترقی خواهد کرد. بنابراین باید این ملاحظه را کرد که امروز نقره چند خریده می‌شود و گمرک برمی‌دارد صدی دوازده در مدت چهار ماه منظور خواهد داشت و در چهار ماه ۱۹ شاهی حساب می‌رسد، پس کلیه نقره نه این است که در یک قران خواهند قیمت بست و این هم که معین شد که در چهار ماه یک مبلغی سکه شود چیزی است که باید مجلس در آن توجه کند و آن این است که دست دولت در سکه تا یک اندازه باز باشد و اینکه دیروز در اینجا مباحثه شد و تا یک اندازه رای دادیم به وزرای خودمان که داخل مذاکرات بشوند برای استقراض امروز تجمل صرفه در این باشد که عوض اینکه برات بخرد و بیاورد، نقره بخواهد و در اینجا سکه کند و البته صرفه دولت هم خواهد بود و وقتی که دولت مجبور شد که از آنجا نقره بیاورد و سکه کند، باید برای فروش اقلا یک سهمی داشته باشد و تاکنون بانک شاهنشاهی همین‌طور مذاکرات می‌کند که الان که یک کرور پول می‌خواهد، یک کرور اجباری یک کرور اختیاری. این را هم لازم می‌دانم که وزیر مالیه مجبور کند که اگر بانک نخواست، به تجار داخله خودمان داده شود.