علی غفوری

اعلام خبر برنامه خرید سوخو ۳۰ برای نیروی هوایی ایران به شکل رسمی چندی قبل از سوی وزیر دفاع کشور اعلام شد اگرچه پیش از این در محافل دفاعی سخن از این اقدام به میان آمده بود. این جنگنده قدرتمند رهگیر هوایی بی‌شک توان دفاع هوایی کشور را به شدت افزایش می‌دهد و شاید پس از دو دهه اولین هزینه سنگین کشور برای افزایش توان هوایی باشد. پیش از این ایران در اولین سال‌های پس از جنگ تحمیلی اقدام به امضای قرارداد خرید میگ ۲۹ با شوروی سابق کرده بود که این قرارداد با فروپاشی شوروی و فشارهای آمریکا با تحویل دو اسکادران از این نوع هواپیما نیمه‌کاره رها شد.

در این سال‌ها، نیروی هوایی ارتش و وزارت دفاع سعی کردند تا با سرپا نگاه داشتن اسکادران‌های اف ۱۴ و میگ ۲۹ توان دفاع هوایی کشور را به‌طور نسبی حفظ کرده و کمبودها را با قدرتمند کردن پدافند هوایی و قدرت موشکی جبران کنند. بی‌شک ایران بیش از عمده کشورهای آسیایی و خاورمیانه در معرض تهدیدهای هوایی قرار دارد بنابراین داشتن نیروی هوایی به‌روز و کارآمد ضروری است. تفاوت جنگنده‌های رهگیر با بمب‌افکن‌ها در کارآیی دفاعی آنها است به‌طوری که این نوع جنگنده‌ها معمولا وارد خاک دشمن نمی‌شوند اما به کمک رادارهای قدرتمند خود، قبل از ورود هواپیماهای دشمن به خاک مادر، آنها را شناسایی کرده و با استفاده از چابکی و تسلیحات پیشرفته هوا به هوا یا آنها را از ادامه مسیر باز می‌دارند یا شکار می‌کنند. در طول جنگ ۸ ساله، ایران با ۳ گردان اف ۱۴، در مقابل تلفات بسیار اندک، بیش از ۱۳۰ هواپیمای عراقی را ساقط کرد و حتی در ماه‌های پایانی جنگ اجازه حضور راحت و بی‌دغدغه را به آنها نداد(به‌رغم تحریم کامل ایران از سوی آمریکا)اکنون نیز به‌ویژه پس از افزایش تهدیدات در اثر منازعات منطقه‌ای، احتیاج به چنین ابزاری بیش از گذشته احساس می‌شود. درباره ویژگی‌های این هواپیما باید گفت، دارای برد عملیاتی ۱۵۰۰ کیلومتری است که با مخازن سوختگیری تا ۳۰۰۰ کیلومتر قابل افزایش است و قادر است با حمل موشک‌های ضدرادار و ضدکشتی شکل تهاجمی نیز به خود بگیرد. مشتری‌های بزرگ این هواپیما، روسیه، چین و هند هستند و یکی از بهترین شکارچیان هواپیماهای آمریکایی نظیر اف ۱۶ و اف ۱۸ محسوب می‌شود. قیمت این هواپیما بین ۳۳ تا ۳۵ میلیون دلار تخمین زده می‌شود. البته برخی رسانه‌ها و کارشناسان خواهان آن هستند که وزیر دفاع ایران که اواسط هفته گذشته به روسیه سفر کرده، در ادامه همکاری‌های استراتژیک ایران و روسیه درخواست هواپیمای بسیار پیشرفته سوخو ۳۵ را بکند. واقعیت این است که شاید قبول این درخواست از سوی روس‌ها سخت باشد و ایران باید همزمان هر دو خواسته را جلو ببرد، چرا که ایران نیاز مبرمی به گردان‌های مدافع آسمان بزرگ ایران دارد و مذاکرات تنها ممکن است ما را از مزایای چنین قراردادی محروم کند. ایران در حال حاضر از توان پدافند هوایی بسیار مطلوبی برخوردار است اما فایده رهگیرها، آغاز دفاع از ورای مرزها است. ایران به‌ویژه به دلیل وجود صنایع بسیار گرانقیمت نفتی در اطراف جزایر خلیج فارس نظیر خارک، سیری، لاوان و ... نیازمند سیستم دفاعی متحرک هوایی است. بی‌شک نیروی هوایی به‌ویژه رهگیرها جزو گرانترین تجهیزات دفاعی هر کشوری هستند اما وجود آنها نه تنها در زمان جنگ بسیار ضروری است بلکه در اغلب موارد کشور مهاجم را از حمله منصرف می‌کند. به‌ویژه اینکه زهرچشم خلبانان ایرانی هنوز از یاد بسیاری از متحدان وقت صدام نرفته است.