تنشهای منطقهای به مرحله بندبازی خطرناک رسیده است
جنگ سایه‌ها میان تهران و واشنگتن
گزارشگر امنیت ملی در این رابطه نوشت: «پس از رگبار حملات به اهداف آمریکایی در خاورمیانه طی هفته‌‌‌های اخیر، ایالات متحده به شبه‌‌‌نظامیان نزدیک به ایران پاسخ نظامی داده و نیروهای آمریکایی چند حمله تلافیجویانه را انجام دادهاند؛ اتفاقی که ممکن است خطر آغاز یک جنگ گستردهتر را به دنبال داشته باشد.» اگرچه ایالات متحده میگوید هدف از این عملیات‌ها جلوگیری از حملات بیشتر علیه نیروهایش در منطقه است، اما حملات تلافیجویانه کاملا موفقیت‌‌‌آمیز نبوده است. به گزارش آسوشیتدپرس، روز جمعه گذشته، پایگاه‌‌‌های نظامی ایالات متحده بیشترین تعداد حملات یعنی سه حمله را در عراق و سوریه متحمل شدند.
درگیری‌‌‌های جاری این نگرانی را ایجاد کرده که ایالات متحده ممکن است ناخواسته باعث تشدید تنش گستردهتر شود. این در حالی است که هدف واشنگتن جلوگیری از حملات به نیروها و پایگاه‌‌‌های آمریکایی در منطقه است. همچنین در حالی که ضدحملات ایالات متحده تاکنون بدون واکنش تنش‌‌‌آمیز گسترده از سوی ایران بوده، اما حملات رفت و برگشتی و مداوم علیه نیروهای آمریکایی در منطقه راه را برای حوادث احتمالی و تفسیر نادرست هموار میکند. این موضوع را برایان فینوکان که قبلا در دفتر مشاور حقوقی وزارت امور خارجه کار می‌کرد، بیان کرد؛ جایی که در مورد مسائل حقوقی و سیاسی مربوط به مبارزه با تروریسم و استفاده از نیروی نظامی مشاوره می‌داد.
فینوکان که اکنون مشاور ارشد گروه بین المللی بحران در برنامه ایالات متحده است، به دیلی بیست گفت: «جای زیادی برای محاسبه اشتباه یا شکست در هر دو طرف وجود دارد. اگر نیروهای آمریکایی در یک حمله کشته شوند، ممکن است ایالات متحده احساس کند که باید پاسخ خود را بیشتر کند که این اقدام به طور بالقوه شامل هدف قرار دادن مستقیم نیروهای سپاه پاسداران ایران است. کاخ سفید تاکنون دست به چنین اقدامی نزده است.» یکی از اهداف اعلام شده دولت بایدن از چنین حملاتی به اهداف مرتبط با ایران، جلوگیری از گسترش جنگ اسرائیل علیه حماس در غزه به منطقه است. لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا روز یکشنبه در بیانیه‌‌‌ای گفت: «رئیس‌‌‌جمهور هیچ اولویتی بالاتر از امنیت پرسنل آمریکایی ندارد و او این اقدامات را برای نشان دادن هدف خود انجام میدهد مبنی بر اینکه ایالات متحده از خود، پرسنل و منافع خود دفاع خواهد کرد.»
مقامات آمریکایی هفته‌هاست که به ایران و گروههای نیابتی آن هشدار دادهاند که از جنگ اسرائیل علیه حماس در غزه دوری کنند. با وجود این، نیروهای مرتبط با ایران تقریبا هر روز از اواسط اکتبر حملاتی را علیه نیروهای آمریکایی در سوریه و عراق انجام دادهاند. یک کشتی جنگی ایالات متحده مجبور شد چندین موشک و پهپاد را که حوثی‌‌‌های مورد حمایت ایران ماه گذشته از یمن پرتاب کرده بودند، از بین ببرد. روز سهشنبه گذشته نیز، حوثی‌‌‌های یمن گفتند که چندین موشک بالستیک را به سمت اهداف اسرائیل شلیک کردهاند. از نظر فینوکان، نه ایالات متحده و نه ایران احتمالا به دنبال جنگ گسترده‌‌‌تری نیستند. فینوکان گفت که ایران در حال حاضر با تلاش برای آغاز نکردن یک جنگ گستردهتر می‌‌‌خواهد علیه حمایت‌‌‌های ایالات متحده از اسرائیل اقدام کند که کار ساده‌ای نیست. فینوکان تاکید کرد: «ایران در اینجا مسیر خوبی را طی میکند، جایی که آنها از یک سو می‌‌‌خواهند بر آمریکا فشار بیاورند، از جمله در پاسخ به حمایت آمریکا از اسرائیل در غزه، اما از سوی دیگر خواهان جنگ منطقهای نیستند.»
پنتاگون در تلاش است تا این روایت را جا بیندازد که حملات متقابل ایالات متحده علیه نیروهای نزدیک به ایران در روزهای اخیر نشانه‌‌‌ای از کارآمد بودن بازدارندگی ایالات متحده است. سابرینا سینگ، معاون سخنگوی پنتاگون روز سهشنبه به خبرنگاران گفت: «این رویکرد از آنجایی ناشی می‌‌‌شود که وزارت دفاع ادعا میکند این حملات متقابل به جلوگیری از سرایت جنگ اسرائیل و حماس به منطقه کمک کرده است.» سینگ ادامه داد: «این جنگی که ما می‌‌‌خواهیم ببینیم محدود به اسرائیل و داخل غزه است. ما نمی‌خواهیم شاهد یک درگیری منطقهای گستردهتر باشیم. تا امروز، این اتفاق نیفتاده است. ما شاهد سرریز این جنگ به دیگر کشورهای همسایه و منطقه نبودیم.»
فینوکان اما معتقد است که این خوش‌بینانه است. بر اساس گزارش Task and Purpose، از زمان روی کار آمدن جو بایدن، تا اواخر ماه مارس، ایران و نیروهای نیابتی آن ۸۳ بار به نیروهای آمریکایی حمله کردهاند. اما تعداد این حملات از ۷ اکتبر تاکنون به ۶۰ حمله رسیده است. بر اساس این آمار فینوکان، می‌توان این بحث را مطرح کرد که حملات ایران به نیروهای آمریکایی در منطقه نشان‌دهنده سرریز جنگ اسرائیل و حماس است.
فینوکان میگوید: «این جنگ یک سرریز داشته است. این حملات به نیروهای آمریکایی در عراق و سوریه یک وقفه داشت؛ سپس این آرامش متوقف شد و در بحبوحه این درگیری‌‌‌ها این وقفه نیز پایان یافت و درگیری‌‌‌ها گسترده شده است.» پنتاگون در پاسخ به این پرسش که چرا وزارت دفاع حملات متقابل خود را با توجه به ادامه حملات علیه نیروهای آمریکایی موفق می‌‌‌داند، روز سهشنبه تاکید کرد که ادامه حملات علیه نیروهای آمریکایی «مساله‌‌‌ای جدا» از بازدارندگی ایران است. اما حتی اگر این درست باشد، مقامات آمریکایی اعتراف کردهاند که هدف از حملات متقابل، پاسخ به تحریکات ایران است – نه فقط جلوگیری از سرریز شدن بحران. ژنرال مایکل کوریلا، رئیس فرماندهی مرکزی ایالات متحده، گفت که این حملات «پاسخی» به «تداوم تحریکات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران و گروههای وابسته به آنها در عراق و سوریه» است.
ایالات متحده تلاش‌‌‌های بیشتری برای ارسال پیام خود به ایران انجام داده است؛ از جمله اعزام دو ناو هواپیمابر به منطقه و صدور بیانیه‌‌‌های عمومی متعدد برای جلوگیری از حمله ایران. به گزارش رویترز، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا هفته گذشته به عراق سفر کرد تا با محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق دیدار کند و خواستار آن شد که گروههای مقاومت عراق علیه نیروهای آمریکایی حملات انجام ندهند. همچنین وی خواهان جلوگیری از تشدید تنش‌‌‌ها در منطقه شد.
فینوکان گفت: «با این حال، برای جلوگیری از قرار گرفتن در موقعیت مارپیچی، بهتر است ایالات متحده به گام‌‌‌های دیگری فراتر از تقویت حضور، دیپلماسی و ضدحمله فکر کند که ممکن است به سردرگمی‌ها ادامه دهد - مانند خروج بی‌سر و صدای نیروها از منطقه.» ایالات متحده باید به فکر ابزارهای دیگری برای کاهش تنش‌‌‌ها باشد تا خطر تشدید جنگ و درگیری‌‌‌های منطقهای گستردهتر را کاهش دهد. اما یک سوال اساسی باقی می‌‌‌ماند مبنی بر اینکه آیا تهران به صراحت به نیروهای نیابتی خود یا نیروهای مقاومت دستور میدهد تا نیروهای آمریکایی در منطقه را تعقیب کنند؟ سطح کنترل ایران بر نیروهای نیابتی مورد بحث کاملا مشخص نیست، اما پنتاگون معتقد است که ایران تاحدی بر این گروهها نفوذ دارد. سینگ میگوید: درواقع سپاه پاسداران ایران از این گروهها حمایت میکند، آنها را تجهیز میکند، بودجه میدهد و به آنها آموزش میدهد.
بنابراین آنها سطحی از پاسخگویی را نسبت به این گروهها حفظ می‌‌‌کنند. حملاتی که ما انجام می‌‌‌دهیم برای این است که یک سیگنال بسیار قوی به ایران و گروههای وابسته به آنها ارسال کنیم مبنی بر اینکه حملات علیه مواضع و پایگاه‌‌‌های آمریکا در منطقه را متوقف کنند... من فکر می‌‌‌کنم که ایران قطعا این پیام را می‌‌‌بیند. در حالی که آمریکا میگوید که نیروهای مقاومت در منطقه از ایران دستور می‌‌‌گیرند اما مقام‌‌‌های جمهوری اسلامی بارها اعلام کردهاند که این نیروها خودشان تصمیم می‌‌‌گیرند. در این رابطه روز گذشته نیز ناصر کنعانی، سخنگوی دستگاه دیپلماسی در نشست خبری با خبرنگاران گفت که ما بارها اعلام کرده‌‌‌ایم گروههای مقاومت در منطقه نماینده کشورها و ملت‌‌‌های خود هستند و براساس منافع کشورها و ملت‌‌‌های خود تصمیم می‌‌‌گیرند، بررسی می‌‌‌کنند و به صورت خودجوش اقدام می‌‌‌کنند.
