فیلمنامه خوب بدهید، تاراج می‌سازم

آزاده کریمی

تماشاگران سالیان دور سینما، جوان بالابلند و خوش اندام بزن بهادر و شیک پوش فیلم های سیاه و سفید دهه چهل را خوب به خاطر دارند، جوانی که تا میانسالی یکی از مهم‌ترین ستاره‌های تاثیرگذار سینمای فارسی ایران بود‌. نام ایرج قادری را در بیش از ۷۰ فیلم سینمایی به عنوان تهیه کننده، کارگردان یا بازیگر خوانده‌ایم و دیده‌ایم. سینمای مورد علاقه او داعیه روشنفکری نداشته است و همواره سعی نموده سینمای داستانی و قصه پرداز را با گرایش به سینمای اکشن دنبال کند.ایرج قادری نزدیک به ۱۵ سال از سنین میانسالیش را در ممنوعیت و توقیف تصویر گذراند و در میانه دهه هفتاد دوباره فعالیت سینمایی‌اش را به شوق صدای دوربین از سر گرفت. باید گفت هدایت فیلم و مرتضی شایسته سهم به‌سزایی در بازگشت ایرج قادری به سینمای کنونی ایران دارند. حضور دوباره قادری و نام او در سر در سینماها، تضمین کننده فروش فیلم هایش بوده و هست و خواهد بود؛ اما هرگز نتوانسته بازیگر جوان و میانسال قدیمی را صرفا به کارگردانی فیلم وادارد و خاطره بازی و بازیگری را از یاد او بزداید‌.‌.‌.

ایرج قادری متولد ۱۳۱۴ تهران، دارای تحصیلات ناتمام در رشته داروسازی است. وی فعالیت سینمایی را سال ۱۳۳۴ با بازی در فیلم «چهار راه حوادث» به کارگردانی ساموئل خاچیکیان آغاز کرد. او سال ۱۳۴۱ شرکت سینمایی «پانوراما» را تاسیس کرد.به انگیزه فیلم جدیدش «پاتو زمین نذار» حرف‌های تازه‌ای زده است که در ادامه بخوانید:

«وقتی گفته‌ می‌شود که من می‌توانم باز هم فیلمی مثل «تاراج» بسازم، به‌ این توجه کنید که سناریوی آن فیلم، خوب و تاثیرگذار بود و من آن را ساختم. به من سناریوی خوب بدهید تا بسازم.»

«ایرج قادری» که این روزها فیلم «پاتو زمین نذار» را روی پرده سینماها دارد، در گفت‌‌و‌گویی با اشاره به مضمون اجتماعی آن، گفت: معضلی که «پاتو زمین نذار» به تصویر می‌کشد، چیزی است که جامعه ما به آن مبتلا است و خیلی‌ها این گرفتاری را دارند و در خانواده‌ها‌یشان آن محبت و مهربانی را که می‌خواهند، پیدا نمی‌کنند و به همین دلیل، بیرون از خانه به دنبالش می‌گردند و بدم نمی‌آمد، فیلمی در این مورد ساخته می‌شد.

وی ادامه داد: در سکانسی از فیلم دختر خانواده به مادرش می‌گوید که تو مادر خوبی برای من بودی، اما آیا همسر خوبی هم بودی؟ آیا توجه به همسرت داشته‌ای؟ فیلم و داستان ما همین است. «پاتو زمین نذار» می‌گوید، زندگی آدم‌ها باید دو دو تا چهار تا باشد.

قادری گفت: این فیلم داستان مرد محترمی است که خانواده‌‌‌دار است و آدم درستی است، ولی رشوه می‌گیرد و گرفتار می‌شود. شخصیت این مرد یک فرد موجهی است که احساس می‌کند یک چیزی را گم کرده وقتی به خانه می‌آید به او مثل یک ماشین حمل پول نگاه می‌کنند.

وی تاکید کرد: فکر می‌کنم تمام واریاسیون‌های قصه، نشان می‌دهد که زندگی آدم‌ها باید دو دو تا چهار تا باشد و براساس یک میمنتی که زندگی‌شان را شروع می‌کنند، ادامه هم بدهند و همه چیز را به دست فراموشی نسپارند. نه این که خانم خانه فقط به فکر سرخ کردن سیب‌زمینی باشد و پسری که برایش زحمت کشیده‌اند، فقط به فکر فوتبالش باشد.

ملودرام مثل یک سوپر مارکت است

قادری گفت: خسته شدم از سوال‌هایی که می‌گویند «شما پرتقال بیشتر دوست دارید، یا باقالا؟» وی در پاسخ به این سوال که چرا به سینمای ملودرام علاقه‌مند است، گفت:‌ خسته شدم از این سوال‌هایی که می‌گویند «شما پرتقال بیشتر دوست دارید، یا باقالا؟». فیلمسازی سلیقه‌ای است، مثلا فیلمسازی من باید چگونه باشد؟ اگر کمدی باشد، من خیلی به آن راغب نیستیم.

اکشن باشد که تا بخواهید ساخته‌ام. در این بین، ملودرام مثل یک سوپر مارکتی است که شما هم مغازه‌ات را داری و هم مشتری‌ات را، چون مردم باید همیشه از شما نان و گوشت بخرند.

وی در پاسخ به پرسشی که با توجه افزایش روند تولید فیلم‌هایی با موضوع خیانت، دست به ساخت «پاتو زمین نذار»، زده است، گفت: من اصلا چیزی از این جریان نمی‌دانم و هر موضوعی که انتخاب کرده‌ام‌، چیزی بوده که صلاح دیده‌ام آن را بسازم.

فیلمنامه خوب بدهید

کارگردان فیلم «تاراج» در ادامه گفت: شما به من یک زمین بدهید تا در آن یک خانه بسازم. وقتی یک زمین به من می‌دهید در پاچنار، ما هم مجبوریم خانه‌مان را آنجا بسازیم. وقتی می‌فرمایید که من می‌توانم فیلمی مثل «تاراج» را بسازم، برای این است که سناریوی خوب و تاثیرگذاری بود و من ساختم.

قادری گفت: یکی از پخش‌کننده‌های سینما می‌گفت: اگر همین الان فیلم «تاراج» را به من بدهند‌، پخش تاراج را قبول می‌کنم.

وی افزود: از یکی از دوستان می‌پرسیدند، چرا این فیلم‌ها را بازی می‌کنی، می‌گفت: آقا من چطوری نان بخورم؟ حالا من این را نمی‌گویم، ولی به هر حال فیلمنامه‌ای موجود نیست. اگر هم بخواهم خودم بنویسم، نگارش فیلمنامه انرژی و زمان می‌خواهد، باید بروی و بیایی، صحبت کنی و ارشاد دارد، مشکل است.

این کارگردان و بازیگر قدیمی سینما گفت: به من یک فیلمنامه خوب بدهید تا کار کنم، یک فیلمنامه‌ای که مایه داشته باشد، نه اینکه داستان یک خطی باشد که مثلا یک مردی است که بچه‌اش را دوست دارد و بچه‌ می‌رود و در دنیا غرق می‌شود. فیلمنامه باید از همه جنسی برای مردم داشته باشد.

با انتشار اخبار کذب خانواده‌ام را آزرده کردند

ایرج قادری که به دلیل انتشار اخباری مبنی بر درگذشتش در حین گفت‌وگو مکررا تلفن‌ همراه و دفترش زنگ می‌خورد، در این باره گفت: متاسفانه کسانی که هیچ احساس مسوولیت نمی‌کنند، این اخبار کذب را با اس‌ام‌اس پخش می‌کنند. نمی‌دانم این افراد دیگر آزاری دارند و از اینکه خبر مرگ کسی را بدهند، خوشحال می‌شوند. حتی به این فکر نمی‌کنند که ممکن است خانواده آن فرد را نگران کنند.

وی افزود: خیلی‌ها به من لطف دارند و تماس می‌گیرند و این روزها نیمی از وقت من صرف این جریان شده است. برای کسان دیگری هم این شایعات را منتشر کرده‌اند.

وظیفه ماست که جوانان را به سینما معرفی کنیم

قادری در ادامه سخنانش گفت: یک نقل قولی است از آقای افخمی که به نظر‌م خیلی قشنگ است، ایشان گفته‌اند که سناریوها تمام شده‌اند و ما دوباره از اول شروع می‌کنیم. اگر برگردیم به گذشته، سناریوها خوب بود، ولی ممکن است در پرداخت مشکل داشته باشند، ولی الان سناریوی جدیدی نیست.

کارگردان فیلم «می‌خواهم زنده بمانم» با بیان این مطلب که سینمای ایران متاسفانه درصدد این نیست که هنرپیشه تربیت کند، گفت: سینمای ما همه‌ کارش را معطوف می‌کند به یکسری بازیگر تکراری و در طول یکسال که ۵۰ - ۶۰ فیلم ساخته می‌شود، بین همین بازیگران دور می‌زند. به نظرم وظیفه ماست که جوانان را به سینما معرفی کنیم، ولی این دل و جرات هم می‌خواهد که کارگردانی انتخاب کند و تهیه‌کننده هم قبول کند؛ چرا که به هر حال در سینما سرمایه‌گذاری می‌شود و تهیه‌کننده می‌گوید روی هنرپیشه‌ای سرمایه‌گذاری می‌کنم که مردم می‌شناسند و نمی‌آید روی یک ناشناس سرمایه بگذارند.

وی گفت: این کار مشکل است، ولی من به عنوان کسی که خودش را موظف می‌‌داند، این کار را کرده‌ام. فکر کنید ما می‌خواهیم ۱۰ تا فیلم بسازیم و هر کدام از اینها شخصیت‌های‌شان جوان است، برای این ۱۰ فیلم، بازیگر جوان از کجا بیاوریم؟ ما جوان۲۰ ساله کم داریم؟ پس چرا نباید ما بازیگر جوان داشته باشیم. ایرج قادری در ادامه گفت‌وگوی خود با اظهار داشت: ما نمی‌توانیم نقش یک دختر تازه فارغ‌التحصیل شده را به یک بازیگر ۴۰ ساله بدهیم. ما همه‌اش داریم خودمان را تکرار می‌کنیم و آدم‌ها خودشان را تکرار می‌کنند و از این فیلم به آن فیلم می‌روند. این است که کم می‌آورند، وقت ندارند و برای قرارداد که می‌آیند، زمان‌شان محدود است.

کارگردان «پاتو زمین نذار» گفت: ما با بحران شدید بازیگر روبه‌رو هستیم. الان دو، سه هنرپیشه هستند که سوپر استارند، آقای بهرام رادان و محمدرضا گلزار، شهاب حسینی و چند نفر دیگر که اسامی‌شان خاطرم نیست. این‌ها سنی دارند و ما اگر بخواهیم بازیگر ۲۰ ساله در فیلم بگذاریم، باید چه‌کار کنیم؟ این است که من در «سام و نرگس» همه بازیگرها را جدید گذاشتم و این کار هم دل و جرات می‌خواهد.

اتفاقی در سینما افتاده که نمی‌دانیم چیست؟

ایرج قادری در بخش دیگری از گفت‌وگو گفت: الان یکسری فیلم روی پرده است. فیلم آقای بیضایی مگر فیلم بدی است؟ آخر خدا وکیلی انصاف این است که فیلمش اینقدر بفروشد؟ اصلا همه چیز از دست ما خارج شده و ما نمی‌دانیم چه کار کنیم. فیلم زیبا بساز، خوش ساخت بساز، اصلا توجه نمی‌کنند، فقط می‌خواهند بخندند. من اصلا‌ مانده‌ام که چه فیلمی باید ساخت و از چه جنسی باید ساخت.

من اگر می‌دانستم مشکل از کجاست،‌ همان فیلمی را می‌ساختم که همین خصوصیات را داشته باشد. اتفاقی در سینما افتاده که نمی‌دانیم چیست.

قادری آدمی نیست که به خودش رل بدهد

قادری در پاسخ به این سوال که چرا در فیلم‌های خودش ایفای نقش می‌کند، گفت: یک‌سری آدم‌ها هستند که پول و سرمایه گذاشته‌اند تا در فیلم بازی کنند، یکسری آدم‌ها هم شرط و شروط گذاشتند، گفتند ما این فیلم را می‌سازیم؛ به شرطی که خودشان در آن بازی کنند، اما من قبل از این که کارگردانی کنم، هنرپیشه بودم. یعنی نقش اول‌شان را به من می‌دادند.

وی گفت: ایرج قادری «کارگردان» منضبط است، قادری آدمی نیست که به خودش رل بدهد، قادری آدمی است که به خودش می‌گوید بگویید، بیاید من ببینمش. قادری بازیگر می‌آید، جلوی قادری کارگردان می‌نشیند و بعد می‌سنجد که به درد این رل می‌خورد یا نمی‌خورد. در دنیا کارگردانان دیگری مثل مل گیبسن، کلینت ایستوود در فیلم‌های خودشان بازی می‌کنند. من که نمی‌آیم خودم به خودم رل بدهم، خودم به حق به خودم رل می‌دهم.