دریاچه ارومیه سرخ شد؟
عکس: خبرگزاری مهر دریاچه ارومیه سرخ شد
تالاب بین‌المللی دریاچه ارومیه که در سال‌های اخیر با انواع بلاهای طبیعی و انسانی دست و پنجه نرم کرده و به اعتقاد کارشناسان نفس‌های آخرش را می‌کشد، این روزها در اتفاقی غیرمنتظره به رنگ سرخ گراییده است.
به گزارش خبرگزاری مهر در ارومیه، این پدیده از اواخر هفته گذشته از سواحل دریاچه ارومیه در حوزه آذربایجان شرقی آغاز شد و کم‌کم همه دریاچه را فرا گرفت، اتفاقی که برخی کارشناسان از آن به عنوان شکوفایی جلبکی و در اصطلاح، کشند قرمز یاد می‌کنند.
برخی کارشناسان علت این امر را ورود پساب‌های حاوی مواد مغذی به ویژه پساب‌های حاوی ازت و فسفر به محیط‌های کم عمق دریاچه ارومیه می‌دانند که اغلب از طریق زهاب‌های کشاورزی و فاضلاب‌های شهری و صنعتی به دریاچه ریخته می‌شود.
اختلاف‌نظر درباره ماهیت وضعیت جدید دریاچه ارومیه
در حالی که برخی شایعات از بروز پدیده شکوفایی جلبکی یا کشند قرمز در دریاچه ارومیه خبر می‌دهند، اما عده‌ای دیگر از کارشناسان در برابر این اظهارنظرها واکنش نشان داده و ایجاد این پدیده را رد می‌کنند. مسعود باقرزاده کریمی، کارشناس مسوول تالاب‌های ایران در سازمان محیط زیست یکی از این افراد است که بروز پدیده کشند قرمز در دریاچه ارومیه را به شدت رد می‌کند.
این کارشناس سازمان محیط زیست به خبرگزاری مهر گفت: شوری آب دریاچه ارومیه آن قدر زیاد است که جلبک‌های عامل کشند قرمز نمی‌توانند در این محیط، زیست کنند.
تغییر ترکیبات نمک عامل تغییر رنگ دریاچه است
مشاور معاون محیط زیست طبیعی سازمان محیط زیست، عامل تغییر رنگ دریاچه ارومیه را تغییر ترکیبات نمک دانست و افزود: وقتی شوری آب از حد استاندارد فراتر رفته و به حد فوق‌اشباع رسید ترکیبات نمک عوض می‌شود و برخی از انواع نمک‌ها به ویژه نمک‌های دارای ترکیبات سدیم که رنگ بلورهای آن سفید است رسوب می‌کنند، اما برخی دیگر از نمک‌ها به ویژه نمک‌های منیزیم‌دار که نارنجی رنگ یا نارنجی مایل به قرمز هستند، به علت مقاومت بالا همچنان به صورت محلول در آب دریاچه باقی می‌مانند.
اگر پسماندها موثر بودند
از سال‌ها قبل دریاچه قرمز می‌شد
باقرزاده کریمی، دخیل بودن پسماندها در تغییر رنگ دریاچه ارومیه را نیز رد کرد و افزود: پسماند نمی‌تواند در تغییر رنگ آب موثر باشد، زیرا اگر این فرضیه صحت داشت، سال‌ها قبل آب دریاچه قرمز می‌شد.
برخی از کارشناسانی که اعتقاد دارند این پدیده نوعی از کشند قرمز است، حاضر به اظهار نظر صریح در این مورد نشدند.
گرچه بین کارشناسان زیست محیطی بر سر دلیل سرخ شدن دریاچه ارومیه اختلاف‌نظر وجود دارد، اما آنچه مسلم است اینکه پدیده‌ای غیرعادی در حال وقوع است که در صورت عدم توجه و کشف دلیل واقعی آن شاید این تالاب کم نظیر بین‌المللی را وارد بحرانی دیگر کند. به نظر می‌رسد باید در سریع‌ترین زمان ممکن و با استفاده از تجهیزات ماهواره‌ای که امکان تشخیص زودهنگام را فراهم کرده است، مطالعات دقیقی درباره علت تغییر رنگ دریاچه ارومیه به عمل آید و به دنبال آن اقدامات لازم برای مقابله با پیامدهای این تغییر و تحول اتخاذ و اجرایی شود. استفاده از تجارب سایر کشورها در این زمینه می‌تواند راهگشا باشد.
کاهش ۴۵ سانتی‌متری آب دریاچه ارومیه
مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی نیز شایعه بروز کشند قرمز در سواحل دریاچه ارومیه را تکذیب و وجود این پدیده را در آب‌های شور منتفی دانست.
حسن عباس‌نژاد در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر، در خصوص مشاهده قرمز شدن آب سواحل دریاچه ارومیه به خصوص در سواحل شرقی اظهار کرد: بحث بروز پدیده کشند قرمز در آب‌های شور از نظر علمی و کارشناسی مطرود است.
وی علت بروز این پدیده را در وضعیت کنونی ترشح شکوفه‌های جلبکی با نام علمی «دونالی لاسالینا» ذکر کرد و گفت: این جلبک به جهت بالا رفتن میزان غلظت نمک دریاچه ارومیه برای سازگاری با محیط زیست و تنفس بهتر، اقدام به ترشح ماده‌ای قرمز رنگ برای مقابله با شوری و ادامه حیات خود کرده است.
عباس‌نژاد شایعات مبنی بر وجود کشند قرمز در سواحل دریاچه ارومیه را رد کرد و بیان داشت: پدیده کشند قرمز از نظر علمی تنها در آب دریاهای آزاد که میزان شوری آنها حداکثر ۴۰ گرم بر لیتر باشد مطرح است. مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی ادامه داد: با مشاهده قرمز شدن آب سواحل دریاچه ارومیه بررسی‌های اولیه صورت گرفت و به عقیده کارشناسان این پدیده تنها ترشح رنگدانه از سوی جلبکی به نام «دونالی لاسالینا» است.
عباس‌نژاد نسبت به کاهش آب دریاچه ارومیه هشدار داد و خاطرنشان کرد: متاسفانه آب دریاچه ارومیه در حال حاضر نسبت به خردادماه سال‌جاری ۴۵ سانتی‌متر کاهش نشان می‌دهد.
وی یادآورشد: تراز آب دریاچه ارومیه در خردادماه سال‌جاری ۱۲۷۲ سانتی‌متر بود که این میزان در حال حاضر ۵۵/۱۲۷۱ سانتی‌متر رسیده است. مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی بالابودن میزان تبخیر آب دریاچه ارومیه به دلیل افزایش گرمای هوا را از عمده علل کاهش آب دریاچه ارومیه عنوان کرد و گفت: متاسفانه هم‌اکنون میزان ورودی به آب دریاچه ارومیه به صفر رسیده است.
به گفته عباس‌نژاد در حال حاضر میزان شوری و غلظت نمک در دریاچه ارومیه ۳۵۰ گرم برلیتر است که این امر ادامه حیات تنها موجود زنده دریاچه ارومیه به نام آرتمیا را با مشکل اساسی مواجه کرده است.
۲۵ هزار هکتار حواشی دریاچه ارومیه به شوره‌زار تبدیل شد
معاون امور عمرانی استاندار آذربایجان غربی در گفت‌وگو با «مهر»، از تبدیل شدن ۲۵ هزار هکتار حواشی دریاچه ارومیه به شوره‌زار خبر داد. جواد محمودی تراز آبی دریاچه ارومیه را در حال حاضر هزار و ۲۷۱ متر اعلام کرد و افزود: در شرایط کنونی ارتفاع آب دریاچه ارومیه چهار متر از تراز اکولوژیکی آن پایین‌تر بوده که تبدیل شدن بیش از ۲۵ هزار هکتار از حاشیه دریاچه به شوره زار، معضلات متعددی در منطقه ایجاد کرده است.
وی نیاز آبی سالانه دریاچه ارومیه را سه میلیارد و ۱۰۰ میلیون مترمکعب دانست و بیان داشت: خشکسالی سال‌های اخیر، افزایش دما و تبخیر آب، افزایش سطح زیرکشت محصولات و تبدیل اراضی دیم به آبی و افزایش مصرف آب کشاورزی در کنار احداث سدها در حوضه آبریز دریاچه از عوامل تاثیرگذار کاهش میزان آب دریاچه است. معاون امور عمرانی استاندار آذربایجان غربی در ادامه سخنان خود ظرفیت تولید آب حوضه آبریز دریاچه ارومیه را شش میلیارد و ۹۰۰ میلیون متر مکعب عنوان کرد و گفت: از این میزان آب سه میلیارد و ۸۰۰ میلیون مترمکعب در حوزه‌های مختلف کشاورزی، صنعتی و شرب مصرف شده که این امر لزوم اجرای طرح‌هایی به منظور صرفه‌جویی و مدیریت بهینه آن را دو چندان می‌کند.
محمودی با اشاره به تصویب طرح‌های مختلف نجات دریاچه ارومیه در کارگروه ویژه رسیدگی به وضعیت این دریاچه به ارزش ۴۰ هزار میلیارد ریال افزود: اجرای این طرح‌ها در قالب برنامه‌ای پنج ساله، دریاچه را از شرایط بحرانی خارج کند.
وی با بیان اینکه ۹۰ درصد آب مصرفی در حوضه آبریز دریاچه به بخش کشاورزی اختصاص دارد، اظهار داشت: با توجه به این میزان آب مصرفی، مدیریت مصرف آب در حوزه کشاورزی بسیار مهم و ضروری است و باید با اصلاح الگوی کشت، مدیریت آب در مزارع، اصلاح شبکه‌های آبیاری و استفاده از شیوه‌های مدرن آبیاری تحت فشار، به‌جای گسترش مساحت زیر کشت، میزان تولید در واحد سطح را ارتقا و ظرفیت آب ورودی به دریاچه را افزایش داد.
سرنوشت دریاچه ارومیه
بنا بر تحقیقات انجام شده از ۱۲ سال پیش تاکنون نمودار تراز آب پارک ملی دریاچه ارومیه رو به پایین است و مطالعات مدیریت زیست بوم حوضه آبریز دریاچه ارومیه که با همکاری بانک جهانی به اتمام رسیده، نشان می‌دهد دریاچه ارومیه به عنوان دومین دریاچه شور جهان تا کمتر از ۲۰ سال آینده با بحران شدیدی مواجه خواهد شد.
پارک ملی دریاچه ارومیه با ویژگی‌های خاص خود بعد از دریاچه شور بحر المیت در دنیا به عنوان دومین دریاچه شور و بزرگ در جهان به شمار می‌رود، این دریاچه به عنوان بزرگ‌ترین تالاب دائمی با دارا بودن ۱۰۲ جزیره بزرگ و کوچک قابلیت‌های زیادی را در دل خود جای داده است.
مساحت این دریاچه بیش از ۵۷۰ هزار هکتار است. با به خطر افتادن وضعیت این دریاچه علاوه بر تهدیدات زیست محیطی استان، حیات گونه‌های باارزش و نادر کشور از جمله گوزن زرد ایرانی و ... نیز به خطر خواهد افتاد.
به هر حال گویی این بار دریاچه ارومیه خون می‌گرید تا تمام فریادهای باصدا و بی‌صدایش را به گوش دوستداران محیط زیست برساند.
عکس: خبرگزاری مهر
ارسال نظر