اوج‌گیری صنعت هواپیمایی در ترکیه

مترجم: رفیعه هراتی

شرکت هواپیمایی ملی ترکیه مصمم برای تغییر شکل کشور کمال آتاتورک، بنیانگذار محبوب ترکیه یک بار اظهار کرد که موفق شده است به مردمش چیزهای بسیاری بیاموزد، اما موفق نشده است به آنها ارائه خدمات به دیگران را آموزش دهد.

او زمانی متوجه این مطلب شد که پیشخدمت به طور اتفاقی نوشیدنی را روی یک سفیر خارجی در کاخ ریاست‌جمهوری در آنکارا ریخت. مسافران سال‌ها از خدمات ضعیف شرکت مسافربری ملی ترکیه و خطوط هوایی این کشور رنج می‌بردند. چمدان‌ها به طور مکرر گم می‌شد. پروازها به ندرت به موقع انجام می‌گرفت و اگر یک بار هم پرواز به موقع انجام می‌شد، مهمانداران وحشیانه در راهروی هواپیما بالا و پایین می‌رفتند و سفارشات را بر سر مسافران فریاد می‌زدند.با ۹ حادثه هوایی فاجعه‌آمیز بین سال‌های ۱۹۷۴ تا ۲۰۰۳ شرکت هواپیمایی ترکیه رکورد امنیت ضعیفی را برای خود رقم زده به طوری که واژه اختصاری این شرکت هواپیمایی یعنی Turk Hava Yollari) THY)، به مخفف «آنها از شما متنفرند» تبدیل شده‌است (They Hate You). تعجبی ندارد که وضع مالی شرکت THY مصیبت‌بار بود.

اما در سال‌های اخیر شرکت هواپیمایی ترکیه از سقوط نجات یافت. فروش این شرکت در سال ۲۰۰۶ تا ۲۲درصد ترقی کرد و سود خالص تا ۲۸درصد ترقی داشت. به‌گفته بهار دنیز اگمن تحلیلگر مرکز گارانتی سکیوریتیز استانبول، با توجه به آخرین نتایج بررسی‌های شرکت که در ۴ ژوئن اعلام شده است. این رشد ادامه خواهد داشت. سال گذشته انجمن شرکت‌های هواپیمایی اروپایی شرکت THY را دارای سریع‌ترین رشد دانست زیرا پروازهای آن به موقع شده و احتمال گم شدن چمدان‌ها کاهش یافته است. تمل کوتیل مدیرعامل شرکت THY که در سال ۲۰۰۵ توسط اردوغان، نخست‌وزیر اسلامگرای میانه‌روی ترکیه منصوب شد، می‌گوید: «هدف ما این است که سالانه تا ۲۰درصد رشد داشته باشیم تا بهترین شرکت هواپیمایی جهانی بشویم.»

آقای کوتیل که مهندس مکانیک دوره دیده در آمریکا است می‌گوید: بهبود در اوایل دهه ۱۹۹۰ در زمان ریاست‌جمهوری تورگوت اوزال آغاز شد. آقای اوزال مدافع پرشور بازار آزاد، مدیران دوره دیده در غرب را جایگزین ژنرال‌های بازنشسته‌ای کرد که به خود تجربی شرکت THV را اداره می‌کردند.

او خصوصی‌سازی این شرکت را آغاز نمود. (اداره شرکت توسط دولت تا ۴۹درصد کاهش یافت)

THV همچون مدیران بهتر، هواپیماهای بهتر نیز در اختیار گرفت، با صرف هزینه ۳میلیارد دلار از سال ۲۰۰۳ ناوگان خود را توسعه داد و مدرن کرد. با هواپیماهای دورپیما، THV ظرفیت خود را تا ۱۷میلیون مسافر در سال افزایش داد و ۲۴مقصد جدید به شبکه خود افزود.

سودهای بیشتر با رونق صنعت گردشگری ترکیه و هجوم تاجران به استانبول به دست آمد. استانبول قطب اصلی پرواز به کشورهای تازه استقلال یافته نفت‌خیز در آسیای مرکزی و قفقاز است و این یعنی مسیر تحت تسلط شرکت THV.

آقای کوتیل امیدوار است از موقعیت استانبول که در دو سوی آن اروپا و خاورمیانه و آسیا قرار دارد استفاده کند و سهم بازار شرکت THV را در خاور دور افزایش دهد. او برنامه‌های خود را با پیوستن به شرکت استارالاینسیک شرکت هواپیمایی که توسط لوفتاتوای آلمان اداره می‌شود، تکمیل کرد.

اما شرایط همیشه مشخص نیست. تحلیلگران هشدار دادند تهدید ترکیه به حمله به شمال عراق که توسط کردها اداره می‌شود و حملات گسترده شورشیان کرد، داخل این کشور ممکن است حساب ترقی را بترکاند. گردانندگان شرکت‌های کوچکتر و کم‌هزینه‌تر شرکت THY را تحت فشار قرار داده‌اند تا برنامه قیمت‌گذاری انعطاف‌پذیری را اتخاذ کند. رشد شرکت THY در خارج از کشور همیشه در داخل منعکس نمی‌شود. یک رسانه سکولار آقای کوتیل را متهم کرده است که دوستان خود را که تعصب مذهبی آنها با مهارت‌های مدیریتی سازگار نیست، در پست‌های مهم منصوب کرده است.

آقای کوتیل این موضوع را رد کرد و تاکید کرد فقط شش نفراز کل کارمندان شرکت فارغ‌‌التحصیل مدرسه تربیت روحانی امام هانیپس هستند.

اما تعصبات مذهبی در این شرکت زمانی آشکار شد که گروهی از کارمندان در دسامبر گذشته کنار باند پرواز فرودگاه استانبول به مناسبت نوسازی ناوگان شرکت THY شتری را قربانی کردند و گوشت آن را بین همکاران خود تقسیم نمودند. مدیری که مسوول این کار بود به قسمت دگری منتقل شد و تحقیق در این مورد آغاز شد. یک مقام سابق شرکت THY اظهار کرد «اگر این اتفاق در شرکت هواپیمایی دیگری روی داده بود، مسوول آن فورا اخراج می‌شد».