گروه دیپلماسی- ژنو ۲ یا کنفرانس بین‌المللی درباره بحران سوریه همچنان در اما و اگر حضور برخی بازیگران منطقه‌ای موثر بر تحولات سوریه قرار دارد. اگرچه زمان برگزاری این کنفرانس مشخص شده و قرار است در ۲۲ ژانویه سال ۲۰۱۴ برابر با دوم بهمن ۱۳۹۲ در شهر مونترو سوییس، دهکده‌ای در نزدیکی شهر ژنو، با حضور نمایندگان اتحادیه اروپا، اتحادیه عرب، اعضای دایم شورای امنیت و هیاتی از ۲۶ کشور جهان در کنار نمایندگان دولت سوریه و گروه‌های مخالف برای پایان دادن به بحران کنونی در سوریه برگزار شود، اما ناظران تاکید دارند که این نشست در تاریخ مقرر بدون هیچ‌گونه پیش‌شرطی و بر اساس نشست ژنو ۱ برای بررسی بحران سوریه و بازتاب‌های آن برگزار می‌شود. حضور نیافتن ایران در این نشست به یکی از بندهای اختلافی میان آمریکا و روسیه تبدیل شده‌است. پیشتر، سخنگوی کاخ سفید اعلام کرده‌بود که ایران در این نشست حضور ندارد، اما رایزنی برای حضور ایران در این کنفرانس همچنان ادامه دارد. اما در مقابل بان کی مون دبیر کل سازمان ملل، اخضر‌ابراهیمی نماینده سازمان ملل در امور سوریه و سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه تاکید زیادی بر حضور ایران در این نشست دارند. روز سه‌شنبه دبیرکل سازمان ملل متحد خواستار دعوت ایران برای حضور در نشست ژنو ۲ در مورد سوریه شده بود و تاکید کرد که تهران یک قدرت مهم منطقه‌ای است و باید بخشی از کنفرانس صلح سوریه باشد.

ناظران پیش‌بینی می‌کنند واشنگتن سرانجام ناگزیر خواهد شد تا جمهوری اسلامی ایران را به‌دلیل برخورداری از نقشی تعیین کننده در منطقه، به نشست ژنو ۲ دعوت کند.

در روسیه هم موضع‌گیری به نفع حضور ایران در این کنفرانس بین‌المللی است. در جدید‌ترین تحول، وزیر امور خارجه روسیه بر لزوم شرکت داشتن ایران در مذاکرات صلح سوریه تاکید کرد و گفت که همه کشورها از ضرورت شرکت کردن ایران در ژنو ۲ با خبرند. سرگئی لاوروف در گفت‌وگو با شبکه خبری راشا تودی در پاسخ به اینکه «نظر شما درباره توافقات حاصله در زمینه سوریه و ایران چیست و فکر می‌کنید چشم‌انداز مذاکرات ژنو ۲ چگونه است؟»

گفت: «این توافقات بسیار مثبت بودند و من معتقدم که به واسطه تلاش‌های مشترک ما تحقق یافتند. این بار دیگر ثابت می‌کند که ابتکارات تنها زمانی می‌تواند اجرایی شوند که تلاش‌های مشترک و صادقانه ما وجود داشته باشد و تعادلی را بین منافع ایجاد کند و با قوانین بین‌المللی هماهنگی داشته باشد.»

به گزارش «ایسنا»، وزیر امور خارجه روسیه در این گفت و گو در پاسخ به این پرسش که «مساله دعوت کردن یا نکردن ایران به کنفرانس ژنو ۲ همچنان یک موضوع اختلافی است، آیا فکر می‌کنید این کنفرانس می‌تواند بدون ایران برگزار شود؟» گفت: «این مساله هنوز حل نشده است. اگر به فهرست شرکت‌کنندگان که مذاکره درباره آنها ادامه دارد نگاه کنید، می‌بینید که نام ایران داخل پرانتز است. ما متقاعد شده‌ایم که همه کشورهایی که تاثیری در این وضعیت دارند باید در کنفرانس شرکت داشته باشند. در این مورد این کشورها شامل همسایه‌های سوریه و سایر بازیکنان کلیدی به‌ویژه ایران و عربستان است. این دو کشور به یک تهدید بسیار جدی پیوند خورده‌اند. منظور من درگیری‌هایی است که بین شیعه و سنی جریان دارد. ما نمی‌توانیم اجازه دهیم این اتفاق بیفتد. در حال حاضر تنش‌هایی حتی در بین سنی‌ها وجود دارد و این بسیار خطرناک است. به همین دلیل عربستان و ایران هر دو باید در کنفرانس حضور داشته باشند. آنها در هر صورت روی این وضعیت تاثیر خواهند گذاشت، بنابراین بهتر است که آنها را در گفت‌وگوهای کلی دخیل کنیم و اجازه دهیم به نظرات همه شرکت‌کنندگان به‌ویژه دولت سوریه و اپوزیسیون سوریه گوش دهند.»

لاوروف در بخش دیگری از اظهاراتش گفت: «برخی می‌گویند که ایران تاثیر منفی دارد و هنوز بیانیه ژنو سال گذشته را امضا نکرده‌‌است، ولی برخی از کشورها که غرب با شرکت کردنشان در این کنفرانس مخالفت نکرده است، نه تنها با اصول بیانیه ژنو مخالفت کرده‌اند، بلکه در حال سنگ‌اندازی برای تشکیل کنفرانس ژنو ۲ هستند. همه این را می‌دانند. بنابراین برای ما آشکار است که ایران باید در این کنفرانس شرکت داشته باشد و این برای همگان آشکار است. کشورهای اروپایی خواستار این اتفاق هستند، کشورهای عربی از آن حمایت می‌کنند و دبیرکل سازمان ملل و همین‌طور اخضر ابراهیمی نماینده ویژه‌اش از این اتفاق حمایت کرده‌اند، آمریکا مخالفت‌هایی دارد، ولی زمان هنوز باقی است و ما بیشتر در این باره گفت‌وگو خواهیم کرد، هر چه باشد در گذشته هنگامی که‌آمریکا با مشکلاتی در عراق یا افغانستان روبه‌رو شده بود واشنگتن بدون یک لحظه تردید ارتباط مستقیم با ایران برقرار کرد و کاری به‌کار ایدئولوژی نداشت؛ بنابراین اگر زمانی که پای منافع آمریکا وسط بود این کار امکان‌پذیر بود، چرا اکنون که پای منافع سوریه وسط است با ایران گفت‌وگو نمی‌کنند؟»

لاوروف در ادامه این گفت و گو با بیان اینکه من زیاده‌روی نمی‌کنم و نمی‌گویم ما در سال میلادی جاری دستاوردی را در زمینه سوریه و ایران به دست آوردیم، افزود: «اول اینکه توافقات برای نابود کردن زرادخانه شیمیایی سوریه و برگزاری کنفرانس ژنو ۲ و همین‌طور توافق اولیه در زمینه گام‌های بیشتر برای حل موضوع هسته‌ای ایران نتیجه تلاش‌های چندین ساله است. حداقل تا جایی که به سوریه مربوط می‌شود، ما درباره سه سال تلاش‌های منسجم روسیه برای دفاع از حقوق بین‌الملل صحبت می‌کنیم. همین امر درباره برنامه هسته‌ای ایران نیز صدق می‌کند.»

لاوروف در ادامه گفت:‌ «ما به مدت بیش از سه سال به دنبال دو چیز بودیم: اول اینکه همه کشورهای دخیل در مذاکرات را متقاعد کنیم که قبول کنند که ایران در نهایت باید حق به رسمیت شناخته شده‌ای برای توسعه برنامه هسته‌ای صلح‌آمیزش داشته باشد و اورانیوم را برای تولید سوخت نیروگاه‌های هسته‌ای‌اش غنی‌سازی کند و در عین حال اطمینان حاصل کنیم که این برنامه ابعاد نظامی ندارد و تحت کنترل کامل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار دارد، اما مدت‌ها طول کشید تا شرکای غربی ما به چنین استدلالی برسند، استدلالی منصفانه و جامع که منافع جامعه بین‌المللی یعنی کشورهای غربی، کشورهای منطقه‌ای و ایران را در نظر می‌گیرد و علاوه‌بر آن رژیم منع اشاعه هسته‌ای را تقویت می‌کند. بنابراین ما در پایان سال میلادی جاری توانستیم به این توافق دست یابیم.»

برگزاری کنفرانس ژنو۲ بدون مشارکت ایران ناممکن است

در همین راستا، سرگئی ریابکوف معاون وزیر امور خارجه روسیه گفت: «برگزاری کنفرانس ژنو۲ را نمی‌توانیم بدون مشارکت ایران، مصر و عربستان سعودی برکزار کنیم. ریابکوف روز چهارشنبه در گفت‌وگو با رادیو دولتی صدای روسیه تاکید کرد: «کنفرانس ژنو۱ که تابستان سال گذشته برگزار شد، موفق بود، اما گام بعدی برگزاری کنفرانس ژنو۲ است که نمی‌توانیم بدون مشارکت ایران، مصر و عربستان سعودی گام برداریم.»

به گزارش «ایرنا»، ریابکوف افزود: «شرکای غربی با مشارکت ایران در کنفرانس ژنو۲ مخالفت بی‌اساس می‌کنند و سعی دارند این موضع خود را تحمیل کنند. معاون وزیر امور خارجه روسیه گفت: آنها ادعا می‌کنند ایران بر رویدادهای منطقه تاثیر منفی می‌گذارد.»

رایزنی سنایی و باگدانف درباره سوریه

همسو با موضع گیری وزیر و معاون امور خارجه روسیه مبنی بر حضور ایران در ژنو ۲، مهدی سنایی سفیر ایران در مسکو سه‌شنبه سوم دی‌ماه با میخائیل باگدانف، نماینده ویژه رییس جمهور روسیه در امور خاورمیانه و معاون وزیر خارجه روسیه دیدار و گفت‌وگو کرد. در این دیدار طرفین ضمن مرور تحولات منطقه خاورمیانه، در خصوص آخرین وضعیت سوریه، به‌ویژه روند برگزاری کنفرانس «ژنو۲» تبادل نظر نمودند. باگدانف ضمن اشاره به مخالفت آمریکا با حضور ایران در کنفرانس «ژنو۲» مجددا بر ضرورت حضور ایران در فرآیند مذاکرات سوریه و ثمر بخش بودن این مشارکت در موفقیت ژنو ۲ تاکید کرد. سنایی نیز تاکید کرد: «جمهوری اسلامی ایران چه در نشست «ژنو۲» حضور یابد یا حضور نیابد، همواره طرفدار راه حل سیاسی بحران سوریه می‌باشد و مخالف هرگونه خشونت و راه حل قهر آمیز در آن کشور است.»

همچنین در دیدار سفیر ایران در مسکو و نایب رییس شورای فدراسیون روسیه دیدگاه مشترک منطقه‌ای ایران و روسیه، ضرورت حضور ایران در ژنو ۲، تقویت همکاری‌های پارلمانی و استانی و تهیه برنامه اقدامات مشترک مورد بررسی قرار گرفت. به گزارش خبرگزاری مهر، مهدی سنایی سفیر جمهوری اسلامی ایران روز سه‌شنبه سوم دی۱۳۹۲ با «الیاس اوماخانف» نایب رییس شورای فدراسیون روسیه ملاقات و در خصوص تقویت همکاری‌های دو کشور به ویژه در حوزه روابط پارلمانی گفت‌وگو کرد.

در این دیدار مقام روس با اشاره به اوضاع سوریه، اقدامات هماهنگ ایران و روسیه در کنترل بحران این کشور را موضوعی مهم و اساسی ذکر نمود. نایب رییس شورای فدراسیون ضمن استقبال از لغو تحریم‌ها و تغییر شرایط بین‌المللی به نفع ایران، بر آمادگی روسیه برای گسترش روابط در سطوح استانی و منطقه‌ای با ایران، تاکید و لزوم برنامه‌ریزی در راستای افزایش سطح مبادلات تجاری و اقتصادی بین دو کشور را امری ضروری خواند. سفیر جمهوری اسلامی ایران نیز با ذکر تجارب همکاری دو کشور در حوزه دیپلماسی پارلمانی، این روابط را نمونه موفق همکاری ایران و روسیه در مقابله با مداخله غربی‌ها و تامین امنیت منطقه خواند و بر نقش برجسته همکاری پارلمان‌ها در توسعه مناسبات دو کشور و تقویت همکاری‌ها در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، فنی و صنعتی تاکید نمود.