با سخنرانی وزیر امور خارجه ایران در الجزایر آغاز شد
برگزاری نشست وزرای خارجه جنبش غیرمتعهدها
گروه دیپلماسی: «قصر الامم» یا همان کاخ ملل در الجزیره، پایتخت الجزایر میزبان هفدهمین اجلاس میان دوره‌ای وزیران امور خارجه کشورهای عضو جنبش غیرمتعهدها بود. این اجلاس دو روزه با شعار «تقویت همبستگی برای صلح و پیشرفت» روز گذشته با حضور محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران کارش را آغاز کرد. به گزارش «ایرنا»، ظریف که ریاست هیات ایرانی حاضر در این اجلاس را بر عهده دارد، در مراسم افتتاحیه این جنبش گفت: «جنبش غیرمتعهدها با توجه به تحولات موجود در جهان تلاش میکند با وحدت بین اعضا چالشهای پیش رو را از میان بردارد.» او با تشکر از دولت و ملت الجزایر برای برگزاری این اجلاس افزود: «حضور سطح بالای وزیران امور خارجه کشورهای عضو جنبش غیرمتعهدها در هفدهمین اجلاس میان دوره‌ای این جنبش نشان‌دهنده جایگاه بارز الجزایر به عنوان یک عضو مهم این جنبش در شرایط کنونی جهان است.» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران که ریاست دوره‌ای جنبش غیرمتعهدها را برعهده دارد، به رایزنیهای گستردهای که در سطح بین‌المللی برای برگزاری این نشست انجام شده است، اشاره کرد و گفت: «دفتر هماهنگی جنبش غیرمتعهدها در نیویورک به ریاست ایران نیز تلاش فراوانی برای تدوین اسناد این نشست داشت که نشان‌دهنده اهمیتی است که این جنبش برای حفظ منافع ملتها و هدایت آنها به سمت سعادت و صلح جهانی قائل است.»
ظریف با ارائه گزارشی از عملکرد ریاست دوره‌ای ۲۰ ماهه ایران بر جنبش غیرمتعهدها گفت: «این جنبش در دوره ریاست ایران فعالیت خوب و عملکرد قابل‌قبولی ارائه کرده است.» به گفته ظریف، ایران در دوره ریاست خود بر جنبش غیرمتعهدها، ۱۴۰ جلسه توسط دفتر هماهنگی جنبش غیرمتعهدها در نیویورک برگزار کرده است. همچنین رئیس دستگاه دیپلماسی ایران پیشنهاد کرد که الجزایر ریاست هفدهمین نشست وزرای خارجه را بر عهده گیرد که تمامی هیاتهای شرکت کننده در این اجلاس با تحویل ریاست آن به این کشور موافقت کردند. ظریف پس از سخنان خود، ریاست هفدهمین اجلاس وزیران امور خارجه کشورهای عضو جنبش غیرمتعهدها را به رمطان العمامره، وزیر امور خارجه الجزایر واگذار کرد. سپس هیاتهای حاضر در این اجلاس وارد دستور کار اجلاس برای بررسی اسناد شدند. ظریف را در این سفر، سید عباس عراقچی معاون حقوقی و بین‌الملل، مرضیه افخم سخنگو، حمید بعیدی‌نژاد مدیرکل سیاسی و امنیت بین‌الملل و رضا عامری مدیرکل خاورمیانه وزارت امور خارجه همراهی میکنند. عباس عراقچی، در گفت‌وگو با «ایرنا» با بیان اینکه ایران به عنوان رئیس دوره‌ای جنبش غیرمتعهدها اهمیت ویژه برای اهداف و سیاستهای آن قائل است، گفت: «این جنبش میتواند نقش قابل‌توجهی در مسائل بین‌المللی امروز جهان که از پیچیدگیهای خاصی برخوردار است، ایفا کند.»
دیدار ظریف با اخضر ابراهیمی
البته پیش از شروع نشست وزیر امور خارجه ایران در نخستین برنامه خود در الجزایر، با اخضر ابراهیمی، نماینده سابق دبیرکل سازمان ملل در سوریه دیدار و درباره موضوعهای سوریه و فلسطین گفت‌وگو کردند. او شامگاه سه شنبه به وقت محلی پس از ورود به این کشور، با اخضر ابراهیمی دیدار کرد. براساس این گزارش، رمطان العمامره، وزیر خارجه الجزایر به مناسبت حضور وزیران خارجه کشورهای عضو غیرمتعهدها، ضیافت شامی تدارک دیده بود که حین این برنامه، ظریف با اخضر ابراهیمی دیدار دوجانبه برگزار کرد. دو طرف در این دیدار درباره مسائل جهان اسلام، موضوع سوریه، فلسطین و همچنین مواضع جنبش غیرمتعهدها در هفدهمین اجلاس یاد شده بحث و گفت‌وگو کردند. حل‌و‌فصل مسالمت‌آمیز اختلافات سیاسی جهان اسلام از دیگر محورهای گفت‌وگوی ظریف و اخضر ابراهیمی بود. پس از این دیدار، ظریف به همراه اووه مورالس، رئیس جمهوری بولیوی و عبدالمالک سلال، نخست وزیر الجزایر و جمعی از وزیران خارجه عضو غیرمتعهدها، در ضیافت شام شرکت کرد.
گذری بر تاریخچه غیرمتعهدها
جنبش غیرمتعهدها یک سازمان بین‌المللی است که در سال ۱۹۶۱ میلادی در اوج جنگ سرد در بلگراد، پایتخت یوگسلاوی، تاسیس شد و شامل کشورهایی می‌شد که به هیچ‌یک از بلوک‌های قدرت نظام جهانی وابستگی و تعهدی نداشتند؛ یعنی نه در اردوگاه کمونیسم قرار داشتند و نه به اردوگاه سرمایه‌داری تعلق داشتند. این سازمان با پایان جنگ سرد نیز به فعالیت خود ادامه داد و در سال ۲۰۱۲ در مجموع ۱۲۰ دولت عضو و ۱۷ عضو ناظر داشته‌است. نخستین تلاش برای ایجاد همگرایی میان کشورهایی که بعدها به غیرمتعهدها معروف شدند، در سال ۱۹۵۵ در کنفرانس باندونگ در شهر باندونگ اندونزی انجام شد. جواهر لعل نهرو، جمال عبدالناصر و احمد سوکارنو روسای وقت حکومت کشورهای هند، مصر و اندونزی در این اجلاس اندیشه تشکیل چنین سازمانی را مطرح کردند. چون این اتفاق کمی بعد از استقلال هند رخ می‌داد تحت تاثیر جهان‌بینی مهاتما گاندی نیز قرار داشت.
در ۱۹۶۱ اولین اجلاس سران غیرمتعهدها با حضور مارشال یوسیپ بروز تیتو، رهبر یوگسلاوی، قوام نکرومه، رهبر غنا، جمال عبدالناصر، رئیس جمهور مصر، جواهر لعل نهرو، نخست وزیر هند و احمد سوکارنو، رهبر استقلال اندونزی در شهر بلگراد در کشور یوگسلاوی سابق برگزار شد و این سازمان موجودیت خود را اعلام کرد. در واقع ایده تشکیل چنین گروهی تا حد زیادی به ابتکار این افراد بود.
جنبش غیرمتعهدها برپایه اصول احترام به تمامیت ارضی و حاکمیت ملی کشورهای عضو، تجاوز نکردن، دخالت نکردن در امور داخلی یکدیگر، برابری و امتیازات متقابل و همزیستی مسالمت‌آمیز در دهه ۱۹۵۰ شکل گرفت. این جنبش به مثابه نشانه‌ای از پایان دوران استعمار، اعلام مخالفت با پذیرش سلطه قدرتهای بزرگ و تریبونی آزاد برای اعلام نظرات و مواضع کشورهای جهان سوم و در حال توسعه بود و عضویت در آن به منزله دستیابی به استقلال سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به شمار می‌آمد؛ اما متاسفانه از ابتدا برخی کشورهای عضو تحت تاثیر قدرتهای غرب و شرق قرار داشتند که تا به امروز این مساله با فرازوفرودهایی ادامه داشته است. همچنین به دلیل آنکه کشورهای عضو این جنبش طیف گستردهای از کشورهای بسیار فقیر تا غنی را شامل می‌شود، روند تصمیم‌گیری در آن دشوار است.
در ابتدا ایران به دلیل عضویت در پیمان نظامی مرکزی سنتو از عضویت در این جنبش محروم مانده بود، اما در سال ۱۹۷۹ پس از پیروزی انقلاب به جنبش غیرمتعهدها پیوست. از سال ۲۰۱۲، ایران ریاست دوره‌ای این جنبش را برعهده دارد. سران کشورهای عضو جنبش غیرمتعهدها هر ۳ سال یکبار در اجلاسی با همین نام تشکیل جلسه می‌دهند و اجلاس بعدی در سال ۲۰۱۵ در کاراکاس پایتخت ونزوئلا برگزار خواهد شد.
طبق روال جنبش غیرمتعهدها در فاصله میان دو نشست سران غیرمتعهدها یک اجلاس وزرا برگزار می‌شود که طی آن تصمیمات مهم نشست سران بررسی و روزآمد می‌شود و متناسب با شرایط جدید اسناد و تصمیمات قبلی اصلاح می‌شود یا تصمیمات و اسناد جدیدی به تصویب می‌رسد. اجلاس وزرا از بیشترین اهمیت در میان سایر نشستهای غیرمتعهدها، حتی سایر نشستهای وزرا برخوردار است؛ زیرا اغلب امور مربوط به آماده‌سازی اسناد و مذاکرات مربوط به اجلاس سران در اجلاس وزرا انجام می‌شود و مذاکرات آن معمولا مفصل‌تر و پیچیده‌تر است. این بار نیز اجلاس وزیران در الجزایر در حال برگزاری است. جنبش غیرمتعهدها در دوره پس از جنگ سرد با چالشهای گوناگونی مواجه بوده و حتی برخی فلسفه وجودی آن را زیر سوال برده و معدودی از کشورهای عضو از آن کناره گرفتند، اما کشورهای فعال جنبش آن را همچنان زنده نگاه داشته و برای تقویت آن تلاش کردند.
بنیانگذاران جنبش غیرمتعهدها و جانشینان بعدی آنها براین باور بودند که با توجه به تنوع جغرافیایی و ایدئولوژیکی کشورهای عضو، در صورت ایجاد ساختارهای رسمی همچون اساسنامه و دبیرخانه داخلی، احتمالا این جنبش از هم فروخواهد پاشید؛ زیرا یک سازمان فراملی متشکل از کشورهایی با ایدئولوژی‌ها و اهداف مختلف هرگز قادر به ایجاد ساختاری اداری و منطقی برای اجرای سیاست‌هایی که مورد توافق کشورهای عضو باشد، نخواهد بود.
ارسال نظر