زینب موسوی: دو روز پیش، هنگامی که در دقایق پایانی جلسه علنی مجلس شورای اسلامی، محمدرضا باهنر «طرح استیضاح وزیر آموزش و پرورش» با 64 امضا را اعلام وصول کرد، این «پذیرش» را «تحت فشار» اصرار تعدادی از نمایندگان توصیف کرد؛ موضوعی که نشان می‌دهد گام پایانی برای دومین استیضاح کابینه نیز برداشته شده است.

اگرچه موضوع استیضاح اعلام وصول شده علی اصغر فانی، وزیر آموزش و پرورش به برگزاری جلسه‌ای با استیضاح‌کنندگان در کمیسیون آموزش و تحقیقات پارلمان منوط شده است، اما این اولین بار نیست که وزیری از کابینه یازدهم استیضاح می‌شود یا آنکه در پاسخ به سوالات متعدد نمایندگان در صحن علنی با کارت زرد مجلسی‌ها روبه‌رو می‌شود. عمر کابینه حسن روحانی به دو سال نرسیده، اما در همین مدت طی شده، دولت او با انواع مختلفی از سوالات، تذکرات، کارت‌های زرد، اخطار، استیضاح، عدم‌اعتماد و حتی اظهاراتی فراتر از انتقاد، از سوی مجلسی‌ها روبه‌رو شده است؛ اقداماتی که در بسیاری از موارد دولت را تحت فشار قرار داده است. فضایی اینچنین، دست‌کم در این برهه از زمان که دولت با دغدغه‌ای با عنوان موضوع مذاکرات هسته‌ای درگیر است، بدون شک دولت را با موضوعات داخلی به موازات اقدامات سیاست خارجی و فشارهای ناشی از آن روبه‌رو می‌کند. پیش از این، آنچه در مواجهه مجلس با دولت حسن روحانی بیش از هر موضوعی خبرساز شد، ماجرای استیضاح رضا فرجی‌دانا، اولین وزیر علوم تحقیقات و فناوری دولت یازدهم، پیوند این استیضاح با موضوع پرونده اعطای بورسیه‌های غیرقانونی دولت قبل و در ادامه آن، رد چهار گزینه دیگر روحانی برای وزارتخانه علوم بود؛ موضوعی که حدود چهار ماه به طول انجامید. در این باره اگر از توضیح موضوع اعطای کارت‌های زرد به وزیران روحانی که شمار آن به 12 کارت رسید بگذریم، در تازه‌ترین اقدام مجلسی‌ها می‌توان از به جریان افتادن استیضاح وزیر آموزش و پرورش یاد کرد. از سوی دیگر تاکید بسیاری از نمایندگان بر اعلام وصول استیضاح دیگر وزیران ازجمله علی ربیعی، وزیر رفاه، کار و تامین اجتماعی و حمید چیت چیان، وزیر نیرو نیز قابل ذکر است. نادر قاضی پور، نماینده ارومیه دیروز در تذکری به هیات‌رئیسه خواستار اعلام وصول وزیر نیرو شد. از سوی دیگر و در تازه‌ترین اقدام هم استیضاح حمید آخوندی، وزیر راه و شهرسازی در کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی کلید خورده است. پیش از این نیز گمانه‌زنی‌هایی درباره طرح استیضاح عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور و علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به گوش می‌رسید. در مسکوت ماندن بسیاری از این طرح‌های استیضاح باید به نقش هیات‌رئیسه مجلس اشاره کرد؛ آنجا که هیات‌رئیسه مجلس با اعلام وصول نکردن این طرح‌ها، انتقاد برخی نمایندگان خواهان استیضاح را در قالب تذکر، اخطار یا نطق را برانگیخته است به نحوی که نوعی کشمکش را میان برخی نمایندگان و هیات‌رئیسه به وجود آورد. در این باره تلاش هیات‌رئیسه و شخص علی لاریجانی رئیس مجلس برای تعامل بیشتر مجلسی‌ها با دولت قابل ذکر است. هرچند طرح استیضاح فانی بر اساس آنچه باهنر آن را «تحت فشار برخی نمایندگان» می‌خواند اعلام وصول شده است، اما دو هفته پیش از این، علی لاریجانی درباره این استیضاح، نمایندگان مجلس را ملزم به تعامل با وزیر و برگزاری جلساتی با حضور فانی و نمایندگان خواهان استیضاح کرده بود. این پادرمیانی نشان می‌دهد که او و هیات‌رئیسه مجلس رغبتی به استیضاح ندارند. این موضوع درباره استیضاح وزیر کار نیز صادق بوده است. در این باره اگرچه نمایندگان خواهان استیضاح، بارها از اعلام وصول نشدن طرح استیضاح وزیر کار، به هیات‌رئیسه گلایه کرده‌اند، اما محمدرضا پورابراهیمی یکی از نمایندگان خواستار استیضاح، 29 اردیبهشت ماه امسال از شرطی سخن گفت که رئیس مجلس برای اعلام وصول این طرح مطرح کرد. به گفته این نماینده مجلس در جلسه سه‌جانبه لاریجانی، ربیعی و استیضاح‌کنندگان علی لاریجانی قول داد تا در صورتی که استیضاح‌کنندگان به جمع‌بندی نرسند، استیضاح وزیر رفاه اعلام وصول می‌شود.


تعویق استیضاح وزیر آموزش و پرورش


به هر روی، خبرها از آن حکایت دارد که استیضاح علی اصغر فانی فعلا به تعویق افتاده است؛ گرچه دو روز پیش، زمان برگزاری جلسه استیضاح این وزیر از سوی محمدرضا باهنر رئیس جلسه، چهارشنبه آینده اعلام شده بود، اما دیروز خبرها از عقب افتادن آن حکایت داشت. این را عبدالوحید فیاضی سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس به «دنیای اقتصاد» خبر داده است. او در این باره با اشاره به برگزاری جلسه‌ای میان نمایندگان خواهان استیضاح و وزیر آموزش و پرورش، زمان این جلسه را یکشنبه آینده ۲۴ خرداد اعلام و تاکید کرد: «پیش از این ۱۷۵ تن از نمایندگان با امضای نامه‌ای خواستار برگزاری جلسه غیرعلنی با حضور فانی شده بودند که بنا به صلاحدید هیات‌رئیسه این جلسه برگزار نشد. در جلسه علنی دیروز نیز برخی نمایندگان مجددا خواستار برگزاری این جلسه غیرعلنی شدند که رئیس جلسه، موضوع استیضاح را به علت ارجاع این قضیه به کمیسیون آموزش و تحقیقات، فعلا کان لم یکن تلقی کرد و از احتمال برگزاری چنین جلسه‌ای در هفته آتی خبر داد.» محسن صرامی، نماینده خمینی شهر در تذکری در جلسه علنی دیروز به نامه ۱۷۷ نفر از نمایندگان اشاره کرده بود که بر اساس آن قرار بود در جلسه غیر‌علنی با محمدباقر نوبخت و فانی ناگفته‌ها در خصوص معیشت فرهنگیان مطرح و مورد رسیدگی قرار گیرد. او البته تاکید کرد که برگزاری جلسه غیر‌علنی ربطی به استیضاح فانی ندارد؛ بنابراین از هیات‌رئیسه درخواست دارم که متعهد باشد و انجام وظیفه کند. از سوی دیگر ضرغام صادقی، عضو هیات‌رئیسه مجلس درباره به تعویق افتادن استیضاح به «ایرنا» گفت: «طبق آیین‌نامه جدید، زمانی که طرح استیضاح از وزیر اعلام وصول می شود، کمیسیون یک هفته فرصت دارد طرح را با حضور وزیر بررسی کند.» به گفته او پس از آن زمان، وزیر مربوطه، ۱۰ روز فرصت دارد در صحن مجلس حضور یابد. نکته‌ای که درباره استیضاح فانی وجود دارد آن است که برخی قرائت متن استیضاح در جلسه روز سه‌شنبه را خلاف آیین‌نامه می‌دانند. علیرضا منادی در این باره به «ایسنا» گفت: «این مساله ابتدا باید در کمیسیون تخصصی مطرح شود و در جلسه‌ای استیضاح‌کنندگان با وزیر مسائل خود را بررسی کنند و اگر نمایندگان قانع نشدند و تعداد متقاضیان استیضاح بیش از ۱۰ نفر بود در این صورت استیضاح قابل طرح در مجلس است.» بر این اساس تاریخ برگزاری استیضاح فانی به نتیجه جلسه او با استیضاح‌کنندگان در کمیسیون آموزش و تحقیقات بستگی دارد. آنچه استیضاح‌کنندگان را بر آن داشته تا این استیضاح را بیش از هر موضوع دیگری در مجلس پیگیری کنند وضعیت بد معیشتی فرهنگیان است. به باور استیضاح‌کنندگان وزیر کنونی آموزش و پرورش در مسائلی چون جلب رضایت جامعه مهم آموزش و پرورش و نیز در افزایش فضای آموزشی در مناطق محروم ناتوان ظاهر شده است.


استیضاح آخوندی در کمیسیون عمران


استیضاح علی‌اصغر فانی هنوز به نتیجه نرسیده، خبر تقدیم استیضاح وزیر راه‌ و شهرسازی با امضای ۳۰ نفر به هیات‌رئیسه اعلام شده است. حسن کامران در گفت‌وگو با «ایلنا» با بیان اینکه یکشنبه هفته آینده این استیضاح در کمیسیون عمران بررسی می‌شود، گفت: «یکی از محورهای مهم این استیضاح در مورد برنامه‌هایی است که وزیر راه و شهرسازی در حوزه عمومی، حمل و نقل و مسکن و شهرسازی در روزهای ابتدایی مسوولیت خود به مجلس ارائه داد، اما تاکنون این برنامه‌ها عملی نشده است.» به گفته کامران، انعقاد برخی قراردادها، از جمله مسائلی است که نمایندگان مجلس در مورد استیضاح عباس آخوندی، مورد سوال قرار خواهند داد. در میان ۲۵ ماده تدوین شده برای این استیضاح موضوعاتی چون عزل و نصب‌های بدون دلیل و حذف نیروهای مومن، عدم‌پیگیری و حل مشکلات مسکن مهر، عدم‌حمایت از مسکن محرومان و... دیده می‌شود.


سوال از وزیر اطلاعات در صحن علنی


از سوی دیگر عضو کمیسیون امنیت ملی با اشاره به جلسه عصر سه‌شنبه این کمیسیون گفت: «پس از استماع پاسخ‌های وزیر اطلاعات، برخی نمایندگان قانع نشدند.» سیدحسین نقوی حسینی در این باره به «ایلنا» با اشاره به محورهای سوالات موسی‌الرضا ثروتی از وزیر اطلاعات گفت: «پس از استماع، پاسخ‌های وزیر اطلاعات در مورد سوالات مطروحه، ثروتی از این پاسخ‌ها قانع نشد.» بر این اساس وزیر اطلاعات نیز باید در یکی از جلسات علنی مجلس در هفته‌های آینده حضور یابد و در حضور همه نمایندگان به سوالات پاسخ داده و آنان را قانع کند. بنابر آنچه در این گزارش درباره احتمال برگزاری چند استیضاح در ماه‌های آینده نگاشته شده است، به نظر می‌رسد دولت یازدهم یکی از دوره‌های سخت را در پیش داشته باشد.

موج استیضاح و سوال در محور بهارستان-پاستور