تجاری‌سازان در سربالایی تولید

حمیدرضا بهداد - افت تولید ۵۹ درصدی سایپادیزل، ۳۷ درصدی زامیاد و ۱۶ درصدی ایران‌خودرو دیزل طی هشت ماه امسال و در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، نشان از آن دارد که هنوز هم حال و روز تجاری سازان کشور وخیم بوده و اوضاع تولید آنها نابسامان و بحرانی است.

بنابر آماری که سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران روی سایت خود قرار داده‌، سه تجاری‌ساز صنعت خودرو کشور طی هشت ماه امسال، تنها ۳۶ هزار و ۹۴۹ دستگاه انواع محصولات سبک و سنگین نظیر کامیون، کشنده، وانت نیسان و اتوبوس را به تولید رسانده و با این حساب افت تولیدی ۸/۳۵ درصدی را در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته تجربه کرده‌اند.

اگر نگاهی تفکیکی و جزئی‌تر به آمار مورد نظر بیندازیم، متوجه خواهیم شد که تولید اتوبوس، مینی‌بوس و همچنین ون، طی هشت ماه امسال و در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، با افتی ۱/۳۷ درصدی روبه‌رو شده و کامیون، کامیونت و کشنده نیز در بازه زمانی مذکور، کاهش تولیدی ۵/۳۵ درصدی را به خود می‌بینند.

این افت تولید در شرایطی رخ داده که هم ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی و هم ناوگان حمل‌و‌نقل باری کشور، نیازمند ورود هرچه بیشتر انواع اتوبوس، مینی‌بوس، کامیون و خودروهایی از این قبیل است. در حال حاضر ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی، آن طور که باید و شاید و به حد کافی، مجهز نبوده و با کمبود اتوبوس، مینی‌بوس و البته خودروهایی نظیر ون روبه‌رو است، این در شرایطی است که مسوولان نیز پی در پی مردم را به استفاده کمتر از خودروهای شخصی و مراجعه به ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی توصیه می‌کنند.

از آن سو نیز طبق آمارهای موجود، ناوگان حمل‌و‌نقل باری نیز از فرسودگی بالایی رنج برده و این موضوع نه تنها ایمنی جاده‌ها را به به خطر می‌اندازد، بلکه مصرف سوخت و آلودگی هوا را نیز افزایش می‌دهد.

به نظر می‌رسد اگر اوضاع تولید خودروسازان بخش تجاری، به همین منوال ادامه یابد، نمی‌توان به تجهیز و نوسازی ناوگان‌های حمل‌و‌نقل عمومی و باری کشور امیدوار بود.

از سوی دیگر قطعا ادامه این وضعیت، نگرانی‌ها را درباره آینده سه شرکت نیمه دولتی ایران‌خودرو دیزل، زامیاد و سایپادیزل، افزایش خواهد داد و در صورت متوقف نشدن سیر نزولی تولید آنها، مشخص نیست چه سرنوشتی انتظارشان را می‌کشد.

افت ۵۹ درصدی سایپادیزل

هرچه سایپا به عنوان دومین خودروساز کشور، اوضاعی آرام و به دور از حاشیه را دارد، زیرمجموعه تجاری ساز آن؛ یعنی سایپادیزل، در وضعیتی بحرانی به سر می‌برد.

شکایات مشتریان و تجمع آنها مقابل مجلس شورای اسلامی، از یک سو و افت تولید و کمبود نقدینگی نیز از سوی دیگر، همه و همه دست به دست هم داده و اوضاع سایپادیزل را نابسامان کرده است. بنابر آمار سازمان گسترش، این شرکت طی هشت ماه امسال تنها یک هزار و ۹۹۴ دستگاه محصول را به تولید رسانده و بدین ترتیب در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، ۵۹ درصد افت تولید را تجربه کرده است.

سایپادیزل هرچند در تولید انواع کشنده، با رشد تولیدی ۹۴ درصدی طی بازه زمانی مورد نظر روبه‌رو شده، اما تولید کامیونت و کامیون این شرکت کاهشی به ترتیب ۹۵ و ۱۰ درصدی را به خود می‌بیند. سایپادیزل البته طی هشت ماه امسال ۱۴۲ دستگاه انواع مینی‌بوس و میدی باس را تولید کرده است؛ اما چون در آمار سازمان گسترش، اشاره‌ای به میزان تولید مدت مشابه سال گذشته این محصولات نشده، مشخص نیست این شرکت در تولید مینی‌بوس و میدی باس، رشد کرده یا افت؟

ایران‌خودرودیزل ون تولید نکرد

شاید افت تولید ۱۶ درصدی ایران‌خودرو دیزل در مقایسه با افت ۵۹ درصدی رقیب این شرکت یعنی سایپادیزل، چندان به چشم نیاید، اما اینکه بزرگترین تجاری ساز ایران، طی هشت ماه امسال حتی یک دستگاه ون را نیز تولید نکرده، موضوعی عجیب به نظر می‌رسد. ایران‌خودرو دیزل در شرایطی تا پایان آبان ماه، تنها هفت هزار و ۴۵۹ دستگاه انواع محصولات تجاری را به تولید رسانده که آمار این شرکت در تولید اتوبوس و کشنده، منفی و در مینی‌بوس و کامیون مثبت است.

آمار نشان می‌دهد که ایران‌خودرو دیزل طی هشت ماه امسال و در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته در تولید کامیون و کامیونت، ۲۰ درصد رشد را تجربه کرده و تولید مینی‌بوس‌های آن نیز افزایش تولیدی ۸۶ درصدی را به خود می‌بیند.

این شرکت در عین حال با تولید ۸۵۵ دستگاه اتوبوس، با افتی ۳۴ درصدی در بازه زمانی مورد نظر، مواجه و در تولید کشنده نیز کاهشی ۳۱ درصدی را به خود می‌بیند.

از سوی دیگر ظاهرا ایران‌خودرو دیزل هیچ علاقه ای به تولید ون ندارد؛ چراکه تا پایان آبان ماه حتی یک دستگاه از این محصول را نیز از خط تولید خود بیرون نداده و شاید از همین روست که خیابان‌های کشور هم‌اکنون میزبان ون‌های بی کیفیت چینی شده‌اند.

ایران‌خودرو دیزل در حالی افت تولیدی ۱۶ درصدی را طی هشت ماه امسال و در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته تجربه کرده که چندی پیش با تغییر مدیرعامل خود روبه‌رو شد.

زامیاد، پرتیراژ اما منفی

هرچند زامیاد، دیگر زیرمجموعه تجاری ساز سایپا توانسته طی هشت ماه امسال بیشترین آمار تولید میان سه تجاری ساز نیمه دولتی کشور را به خود اختصاص داده و ۲۷ هزار و ۴۹۶ دستگاه محصول را از خط تولید خود بیرون دهد، اما مانند همتایان خود، با افت تولید در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته مواجه شده است.

این شرکت که تیراژ بالای خود را مدیون نیسان وانت است، ۳۷ درصد افت را به خود می‌بیند و علاوه بر نیسان وانت، در تولید کشنده و اتوبوس نیز آماری منفی را از خود به جا گذاشته است.

زامیاد طی هشت ماه امسال تنها ۳۰ دستگاه کشنده و پنج دستگاه اتوبوس را به تولید رسانده و با این حساب در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، به ترتیب افتی ۷۷ و ۹۸ درصدی را تجربه کرده است.

زامیاد همچنین با وجود آنکه توانسته تا پایان آبان ماه، ۲۶ هزار و ۸۸۸ دستگاه وانت نیسان از خط تولید خود بیرون بدهد؛ اما در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، کاهشی ۳۸ درصدی را به خود می‌بیند.

این در شرایطی است که کامیون‌های این شرکت با تیراژی ۳۰۷ دستگاهی، ۲۸۹ درصد رشد را تجربه کرده و زامیاد در تولید مینی‌بوس نیز با توجه به آمار ۲۶۶ دستگاهی آن، با ۸۳۳ درصد رشد مواجه شده است.