آشتی‌کنان روسیه و ترکیه عکس آرشیوی است

گروه جهان: اردوغان دکمه بازگشت را زده است. رئیس‌جمهوری ترکیه یک روز پس از عادی‌سازی رابطه با تل‌‌آویو، حالا نامه‌ای به سوی مسکو فرستاده تا روابطش را با روسیه به حالت عادی بازگرداند. به نوشته روزنامه حریت، بینالی ییلدریم، نخست‌وزیر ترکیه اعلام کرده است که رئیس‌جمهوری این کشور در روز ۲۹ یا ۳۰ ژوئن با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه تماس تلفنی برقرار خواهد کرد.

ییلدریم در این‌باره گفت: روز چهارشنبه (امروز) یا پنج‌شنبه اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه یک تماس تلفنی با ولادیمیر پوتین، صرف‌نظر از رابطه با روسیه خواهد داشت. وی همچنین خاطرنشان کرد که مراحل عادی‌سازی رابطه ترکیه با روسیه کلید خورده است. روز سه‌شنبه خبرگزاری‌های روسی فاش کردند که رجب طیب اردوغان نامه‌ای به پوتین نوشته و در آن درخصوص ساقط کردن جنگنده روسی و کشته شدن یکی از خلبانان آن ابراز تاسف کرده است. او همچنین در این نامه خواستار عادی‌سازی روابط بین دو طرف شده است.

کرملین نیز روز ۲۷ ژوئن تایید کرد نامه‌ای از سوی اردوغان دریافت کرده است که در آن خواسته شده تا قدم‌های عملی برای برقراری ارتباط مجدد برداشته شود. بینالی ییلدریم، نخست‌وزیر ترکیه در این‌باره تصریح می‌کند: ما دوست داشتیم که سقوط جنگنده سوخو هرگز اتفاق نمی‌افتاد. ما در این‌باره ابراز تاسف کردیم. اما حالا فرآیند پایان بحران آغاز شده است. گفته می‌شود اردوغان در این نامه به همتای روس خود نوشته است: «من بار دیگر می‌خواهم همدردی خود را با خانواده خلبان کشته شده ابراز کنم و بگویم که بسیار متاسفم.» در این نامه همچنین تاکید شده است که روسیه برای ترکیه یک شریک و متحد راهبردی است و ترکیه دوست ندارد این رابطه را از بین ببرد.

کرملین با تایید محتوای این نامه می‌گوید که اردوغان خواستار حل موقعیت به وجود آمده، شده است و رئیس‌جمهوری ترکیه در این نامه تاکید کرده است که کشورش حاضر است با همکاری روسیه به حل مشکلات منطقه‌ای بپردازد و با تروریسم بجنگد. گفته می‌شود برای اینکه اولین قدم عملی برای حل مشکلات برداشته شود، مولود چاووش‌اغلو، وزیر امور خارجه ترکیه اول ژوئیه به سوچی روسیه سفر خواهد کرد و با همتای روس خود دیدار خواهد داشت.

ابراز تاسف یا عذرخواهی؟

روسیه برای اینکه رابطه خود را با ترکیه آغاز کند، یک پیش شرط گذاشته است: عذرخواهی رسمی ترکیه. حالا با فرستاده شدن این نامه شک و تردید درباره عذرخواهی رسمی آنکارا از مسکو به وجود آمده است. ابراهیم کالین، مشاور ارشد امور خارجی رئیس‌جمهوری ترکیه می‌گوید: «اردوغان در این نامه ابراز تاسف عمیق خود را ابراز کرده و به خانواده خلبان کشته شده نیز تسلیت گفته است.» او تاکید می‌کند که اردوغان در این نامه از کلمه «تاسف» استفاده کرده و هرگز از کلمه «عذرخواهی» استفاده نکرده است. البته کالین تصریح می‌کند که کرملین مدعی است اردوغان از کلمه عذرخواهی استفاده کرده است.

نامه اردوغان در واقع پیرو قدم‌های آنکارا برای عادی‌سازی رابطه با مسکو بوده است. ترکیه به دلیل قطع ارتباط با روسیه در بخش تجارت‌ دوجانبه و صنعت گردشگری بسیار لطمه دیده است. اوایل روز گذشته بینالی ییلدریم اعلام کرد پیشرفت‌های خوبی برای ارتباط با روسیه به دست آمده است و به زودی خبر این پیشرفت‌ها رسانه‌ای خواهد شد. او که برای ارتباط مجدد تل‌آویو و آنکارا کنفرانس خبری تشکیل داده بود، تصریح کرد که به زودی ارتباط ترکیه و روسیه نیز عادی خواهد شد. او در این زمینه گفت: «مردم ترکیه و روسیه می‌خواهند این بحران پایان یابد. هر دو بر این باورند که این بحران بی‌جهت است. ما پیشرفت‌های خوبی در مسیر طی شده به دست آورده‌ایم و به‌زودی خبر آن را اعلام خواهیم کرد.»

یکی از نشانه‌های این پیشرفت دعوت از وزیر امور خارجه ترکیه به روسیه است. روسیه مولود چاووش‌اغلو را برای نشست منطقه‌ای به سوچی دعوت کرده است. نشست مذکور درخصوص اقتصاد کشورهای حوزه دریای سیاه است و قرار است حد فاصل ۲۹ ژوئن تا اول ژوئیه برگزار شود. برای این نشست وزرای ۱۱ کشور قرار است حضور پیدا کنند و گفته می‌شود احتمالا وزیر امور خارجه ترکیه برای پیدا کردن یک راه حل درخصوص عادی‌سازی رابطه بین دو کشور روسیه و ترکیه با همتای روس خود دیدار خواهد داشت.

نامه از نگاه روس‌ها

سایت راشاتودی می‌نویسد ترکیه با ارائه یک نامه درخواست عادی‌سازی رابطه داشته است. اردوغان در این نامه نوشته است: ترکیه به سهم خود تمام ریسک‌های موجود را برای بازگرداندن جسد خلبان کشته شده به جان خریده و آن را به ترکیه بازگردانده است و با موازین تمامی ادیان و قوانین نظامی با جسد خلبان روسی رفتار کرده است. ترکیه همچنین در این نامه متذکر شده است که برای مظنون به قتل این خلبان یک پرونده قضایی باز کرده و وی تحت تعقیب دادگاه‌های این کشور قرار گرفته است.

این سایت روسی به نقل از روزنامه حریت‌ می‌نویسد: یکی از نزدیکان اردوغان تایید کرده است که متن نامه اردوغان عذرخواهی ترکیه از روسیه بوده است. این در حالی است که روزنامه دیلی صباح، نزدیک به دولت ترکیه می‌گوید که متن نامه حاوی تاسف اردوغان درخصوص سقوط جنگنده روسی و کشته شدن خلبان آن بوده است. این روزنامه می‌نویسد: اولین واکنش به نامه اردوغان از سوی رئیس شورای فدراسیون روسیه بوده است. والنتینا ماتوینکو گفته است این نامه پایه‌ای برای گرم شدن رابطه بین دو کشور خواهد بود. او البته اذعان می‌کند که در این چند وقت سیگنال‌های منفی بین دو طرف برای برقراری رابطه وجود داشته، اما برای گرم شدن رابطه قدم‌هایی برداشته شده است.

ویکتور اوزرکو، رئیس کمیته دفاعی مجلس علیای روسیه هم در واکنش به این نامه گفته است اولین قدم صرف‌نظر از رابطه فعلی بین دو کشور برداشته شده است. مورات یتکین، سردبیر روزنامه حریت در یادداشتی در باب این نامه نوشته است: اردوغان و حزب عدالت و توسعه به نظر می‌رسد تلاش دارند تا عقب‌گردهای دیپلماتیک چند سال اخیر را بهبود بخشند، زیرا در طی این سال‌ها ترکیه بسیاری از دوستی کشورهای منطقه‌ و همسایگان خود را از دست داده است. این تمایل در حزب عدالت و توسعه وجود دارد که عقب‌گردهای صورت گرفته را به احمد داووداغلو، دست راست پیشین اردوغان و سیاست‌گذار خارجی حزب عدالت و توسعه نسبت دهند.

سردبیر روزنامه حریت پیش‌بینی می‌کند که ترکیه قدم‌های بعدی را برای اصلاح روابط خود با دیگر کشورها برخواهد داشت. در گمانه‌زنی‌های انجام شده موضوع بعدی سیاست خارجی ترکیه حل مشکل ویزا با کشور قبرس است، سپس ترکیه به دنبال احیای رابطه با مصر خواهد بود. مورات بتکین همچنین پیش‌بینی می‌کند این اصلاح در حوزه سیاست خارجی سوریه هم دیده می‌شود، اما اصلاح رابطه با سوریه به عادی‌سازی رابطه روسیه و ترکیه منوط خواهد بود.