آسیای هسته‌ای

قابلیت‌های به سرعت درحال افزایش کره‌شمالی محاسبات نظامی در منطقه را بر هم زده و موجب برانگیختن تردیدهایی در مورد توانایی آمریکا برای مهار این کشور و «نگه داشتن این ژن اتمی در شیشه» شده است. «دیوید سانجر»، «چو سانگ‌هون» و «موتوکو ریچ»، گزارشگران نیویورک تایمز، در گزارش ۲۸ اکتبر خود در این روزنامه آمریکایی، می‌نویسند برای اولین بار در تاریخ معاصر کشورهای ژاپن و کره‌جنوبی، بحث‌هایی به‌صورت روزمره (خواه آشکار، خواه نهان) در مورد «گزینه هسته‌ای» به راه افتاده است. محرک این بحث‌ها نگرانی از آمریکا و تردید این کشور برای دفاع از کشورهای منطقه است. این سوال مطرح شده که آیا آمریکا حمایت از لس‌آنجلس، واشنگتن و سایر شهرهای آمریکایی را ترجیح می‌دهد یا حمایت از متحدانش در آسیا را؟

در کره‌جنوبی، نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که ۶۰ درصد از مردم مدافع ساخت و دستیابی به سلاح هسته‌ای هستند. حدود ۷۰ درصد هم از آمریکا می‌خواهند که تسلیحات اتمی تاکتیکی خود را برای روز مبادا و هنگام مصاف با کره‌شمالی در این کشور مستقر کند. در ژاپن اما حمایت اندکی از تسلیحات هسته‌ای وجود دارد چرا که این کشور اولین کشور در جهان بود که قربانی این تسلیحات شد اما اکنون بسیاری از کارشناسان بر این باورند که این دیدگاه می‌تواند به سرعت تغییر یابد اگر دو کره به سوی زرادخانه‌های هسته‌ای پیش بروند. ژاپن دارای ذخایری از پلوتونیوم است که در کوتاه‌ترین زمان می‌تواند به‌واسطه تکنولوژی پیشرفته‌ای که دارد با تغییر و تحولاتی در آن به ۶ هزار بمب هسته‌ای دست یابد. «چارلز. دی. فرگوسن»، رئیس فدراسیون دانشمندان آمریکایی در سال ۲۰۱۵ اعلام کرد که کره‌جنوبی ۲۴ رآکتور هسته‌ای دارد که با ذخایر پلوتونیومی آنها می‌تواند به ۴۳۰۰ بمب هسته‌ای دست یابد. شینزو آبه، نخست‌وزیر ژاپن، پیش‌تر اعلام کرده بود که بازنگری در قانون اساسی را در نظر دارد و مقام‌های کره‌جنوبی نیز بحث دستیابی به تسلیحات هسته‌ای یا استقرار تسلیحات هسته‌ای تاکتیکی آمریکایی در خاک این کشور را با کاخ سفید در میان گذاشته بودند.

«سانجر هون ریچ» می‌نویسند این «محاسبه خشونت بار» در مورد نحوه پاسخ به کره‌شمالی در منطقه‌ای رخ می‌دهد که کشورهایش هم دارای ارتش و هم تکنولوژی و پول هستند و می‌توانند به سرعت به سوی ساخت تسلیحات هسته‌ای حرکت کنند. علاوه بر این دو کشور، اما و اگرهایی هم در استرالیا، میانمار، تایوان و ویتنام شنیده می‌شود که اگر سئول و توکیو به سوی تسلیحات هسته‌ای حرکت کنند، این حق برای این کشورها هم محفوظ است که در همین مسیر گام بردارند. آنها از این می‌ترسند که در صورت بروز جنگ، کره‌شمالی واکنشی زنجیره‌ای علیه یک یا چند کشور نشان دهد. هنری کیسینجر به تازگی در مورد کره‌شمالی و همسایگانش گفته بود: «اگر رهبران پیونگ‌یانگ همچنان به دستیابی به تسلیحات هسته‌ای اصرار ورزند، تسلیحات هسته‌ای باید در سایر بخش‌های آسیا پخش شود.» در این صورت به گفته او شاهد اشاعه هسته‌ای در آسیا خواهیم بود.

وضعیت در شبه‌جزیره به حالت بحرانی رسیده و ایندیپندنت هم گزارشی نگران‌کننده در مورد کره‌شمالی منتشر کرده است. این روزنامه انگلیسی می‌نویسد نتایج تحقیقات یک موسسه آمریکایی در دانشگاه «جانز هاپکینز» نشان داد به‌نظر می‌رسد کره‌شمالی درحال تولید سوخت موشکی «سم شیطان» در داخل این کشور است که در پیشبرد برنامه‌های موشکی و هسته‌ای نقش بسزایی دارد. «سم شیطان» نوعی سوخت مایع با تبخیر سریع و قابل اشتعال است که معمولا برای پرتاب موشک‌های بالستیک کاربرد دارد.

پیش از این گزارش شده بود که کره‌شمالی «سم شیطان» را از کشورهایی مثل روسیه و چین وارد می‌کند؛ اما به‌نظر می‌رسد تولید داخلی این سوخت مایع می‌تواند ضمانتی بر دوام برنامه‌های موشکی کره‌شمالی باشد و در واقع تحریم‌های سازمان ملل برای محدودکردن قدرت نظامی این کشور را بی‌اثر کند. «تیموتی بارت»، سخنگوی مرکز اطلاعات ملی آمریکا پیش‌تر در این خصوص اعلام کرده بود: با توجه به توانایی‌های علمی و پیشرفت‌های کره‌شمالی در زمینه فناوری موشکی، به احتمال زیاد پیونگ‌یانگ به تولید سم‌شیطان در داخل کشور دست یابد. «سم شیطان» نام خود را پس از حادثه‌ای مرگبار در روسیه گرفت. انفجار این مایع در دهه ۱۹۶۰ میلادی در شوروی سابق موجب مرگ ۱۲۴ نفر شد.

گزارشگران نیویورک‌تایمز بر این باورند که کره‌شمالی درحال محک زدن چتر هسته‌ای آمریکاست (یعنی همان محافظت از متحدان، در صورت لزوم با تسلیحات هسته‌ای) به‌گونه‌ای که هیچ کشوری در جهان تا کنون چنین نکرده است. ترامپ که قرار است ۳ نوامبر به آسیا سفر کند این ناامنی‌ها و تردیدها در میان متحدان را دامن زده است. او در دوران رقابت‌های انتخاباتی وعده داده بود که به کره‌جنوبی و ژاپن اجازه می‌دهد هسته‌ای شوند. اگرچه استدلال کرده بود که آنها برای حمایت از پایگاه‌های نظامی آمریکا باید هزینه‌های بیشتری بپردازند. ترامپ این احتمال را به‌صورت علنی دیگر مطرح نکرد اما منطقه را با لفاظی‌های آتشین خود علیه کره‌شمالی آشفته کرده است.

مدت‌ها پیش از اینکه کره‌شمالی اولین بمب اتمی خود را آزمایش کند، برخی همسایگان این کشور به دنبال بمب برآمده بودند یا آزمایش‌هایی در این مسیر انجام داده بودند. به‌طور مثال، ژاپن هسته‌ای شده بود. این کشور در دهه ۶۰ به‌دنبال ساخت یک زرادخانه هسته‌ای «دفاعی» - به‌رغم قانون اساسی صلح‌آمیزش- بود. کره‌جنوبی نیز در دهه‌های ۷۰ و ۸۰ دو بار به دنبال دستیابی به بمب هسته‌ای برآمد و دوبار فشارهای آمریکا را پس زد. حتی تایوان هم یک برنامه هسته‌ای مخفی داشت که در نهایت تعطیل شد. امروز تردیدی نیست که کره‌جنوبی و ژاپن از پتانسیل مالی و تکنولوژی لازم برای رسیدن به بمب برخوردارند.

تنها چیزی که باعث شد آنها تداوم هسته‌ای شدن خود را متوقف سازند ریسک تحریم بین‌المللی و از دست رفتن جایگاه اقتصادی‌شان بود. با این حال، اگر سئول- توکیو به سوی دستیابی به تسلیحات هسته‌ای گام بردارند معلوم نیست آیا کشورهای دیگر مبادرت به مجازات این دو غول اقتصادی جهان خواهند کرد یا خیر. ژاپن هم اکنون ۱۰ تن پلوتونیوم ذخیره شده در داخل و ۳۷ تن پلوتونیوم ذخیره شده در خارج از کشور دارد. چین با زرادخانه ژاپن به‌شدت مخالف است و هشدار داده که این رقیب سنتی‌اش به لحاظ تکنولوژیک چنان توسعه‌یافته است که می‌تواند به سرعت زرادخانه نظامی هسته‌ای خود را در مقیاس وسیع توسعه دهد.

«تاتسوجیرو سوزوکی»، قائم مقام سابق کمیسیون انرژی اتمی ژاپن، می‌گوید کشورش هم اکنون یک «دولت هسته‌ای دوفاکتو» است. او معتقد است ژاپن تکنولوژی، مهارت و تخصص لازم را دارد. او معتقد است تنها چیزی که باقی می‌ماند ساخت مراکز فیزیکی است که آن هم زمان زیادی طول نمی‌کشد. «سو کیون- یول»، استاد مهندسی هسته‌ای در دانشگاه ملی سئول، می‌گوید: «اگر تصمیم بگیریم روی پای خود بایستیم و منابع خود را صرف کنیم، ظرف ۶ ماه می‌توانیم به تسلیحات هسته‌ای دست یابیم.» او می‌افزاید: «مساله این است که آیا رئیس‌جمهور اراده سیاسی دارد یا خیر.»