بازگشت نظامی آمریکا به عراق

محمدحسین باقی: رئیس‌جمهور آمریکا در سخنانی وعده داد که در ماه آینده ۱۵۰۰ سرباز آمریکایی دیگر برای آموزش و مشاوره به نیروهای عراقی و کرد به عراق اعزام خواهد کرد. این مربیان و مشاوران قرار است برای کمک به ارتش عراق و کردهای عراقی به این کشور اعزام شوند؛ چرا که انتظار می‌رود ارتش عراق و کردهای این کشور در بهار آینده حمله‌ای گسترده علیه مبارزان داعش را آغاز کنند. مقام‌های عراقی با بیان این مطلب اعلام کردند که این اولتیماتوم به داعش خواهد بود. آنها از ذکر توضیحات بیشتر خودداری کردند. مقام‌های پنتاگون روز جمعه اعلام کردند که مشاوران نظامی پایگاه‌هایی در عراق ایجاد خواهند کرد و به این واسطه دایره عمل خود را در عراق و سوریه علیه داعش گسترده‌تر خواهند کرد. یک مقام وزارت دفاع آمریکا اعلام کرد که تعدادی از پرسنل نظامی به طور اخص به استان الانبار فرستاده می‌شوند؛ الانبار پایگاه اهل سنت در غرب عراق است که در حمله نظامی آمریکا به این کشور در سال ۲۰۰۳، سال‌ها صحنه درگیری‌های خونین بود. در ماه‌های اخیر اما شبه نظامیان داعش بخش‌هایی از استان الانبار را در تصرف خویش گرفتند.

برخی مسوولان آمریکایی که در نظام بودجه‌ریزی این کشور نقش مهمی دارند، اعلام کردند که از کنگره خواستار بودجه‌ای ۵ میلیارد دلاری برای عملیات‌های نظامی در خاورمیانه شده‌اند از جمله ۶/۱ میلیارد دلار برای آموزش و تجهیز نیروهای ارتش عراق. جنگ عراق در سال‌های اوج خود در بازه‌ ۲۰۰۶ - ۲۰۰۷ بیش از ۶۰ میلیارد دلار برای آمریکا هزینه در برداشت. مقام‌های دولتی می‌گویند هدف از این تلاش‌ها همانا کمک به عراقی‌ها برای شکستن اشغال و محاصره داعش در مناطق شمالی و غربی عراق، برقراری کنترل دوباره‌ دولت بر جاده‌های اصلی و مرزهای کشور و بازپس گرفتن موصل است، شهری با حدود یک میلیون جمعیت که در ۲۵۰ مایلی شمال بغداد واقع شده است.

زمان‌بندی اعلام این خبر- سه روز پس از انتخابات میان‌دوره‌ای آمریکا- پرسش‌هایی در این مورد برانگیخته که دولت- که از خشم افکار عمومی جنگ‌گریزِ آمریکا بیم دارد- تصمیم دارد تا پس از انتخابات صبر کند به این امید که آسیب‌های بیشتر به نامزدهای دموکرات را به حداقل برساند. چند هفته‌ای است که مقام‌های دولتی می‌گویند درصدد اعزام تعدادی از نیروهای آمریکایی به عراق برای کمک به ارتش این کشور هستند که در مواجهه با وحشیگری‌های داعش از هم گسیخته است. سرتیپ جان کربی، سخنگوی پنتاگون اعلام کرد که «چاک هیگل» وزیر دفاع آمریکا (که ژنرال‌های عالی رتبه مدتی بود به او توصیه می‌کردند چنین کند) رسما خواستار نیروهای مضاعف برای اعزام به عراق شد. مقام‌های پنتاگون می‌گویند این اقدام هیگل در واقع پاسخی بود به درخواست دولت عراق مبنی بر اعزام نیروهای نظامی تازه نفس و فرماندهی مرکزی آمریکا که عملیات‌های نظامی در خاورمیانه را رصد می‌کند.

«جاش ارنست»، سخنگوی مطبوعاتی کاخ سفید، می‌گوید: اوباما اعزام نیروهای مضاعف برای عملیات در پایگاه‌های عراق (حتی پایگاه‌هایی خارج از بغداد و اربیل) را مجاز اعلام کرد. تاکنون، نیروهای آمریکایی نقش نیروهای ستادی داشته و در ستاد فرماندهی مستقر بودند در حالی که نیروهای عراقی و کرد در این دو شهر در میدان نبرد حضور داشتند. مقام‌های دولتی می‌گویند دو برابر شدن نیروها تا سقف ۳ هزار نفر (تاکنون ۱۵۰۰ نیروی آمریکایی در قالب مشاور در بغداد حضور داشته‌اند. با تصویب دولت، ۱۵۰۰ نیروی رزمی به عراق اعزام خواهد شد که سقف نیروهای آمریکایی را به ۳ هزار نفر می‌رساند) با سیاست دولت مبنی بر عدم مشارکت در جنگ عراق منطبق است. اوباما، که در سال ۲۰۰۸ و در رقابت‌های ریاست‌جمهوری متعهد به پایان دادن به جنگ عراق و خروج نیروهای آمریکایی از این کشور تا سال ۲۰۱۱ شده بود، بارها عدم موافقت خود را با اعزام دوباره نیروی زمینی به عراق اعلام کرد اگرچه او در شرایط فعلی در حال تعمیق مشارکت نظامی آمریکا در عراق و سوریه است.

یک مقام ارشد دولتی به شرط فاش نشدن نامش به نیویورک تایمز می‌گوید که بحث دو برابر شدن نیرو در عراق به معنای «ماموریت خزنده» در این کشور نیست. او می‌گوید: «ماموریت اصلا برای پرسنل ما تغییر نکرده» اما در ادامه تصریح کرد که رئیس‌جمهور «روشن کرده که قرار نیست دوباره ما نیروهایمان اعم از زن و مرد را به میدان جنگ بفرستیم. ما همچنان به مردم اطمینان خواهیم داد که این یک ماموریت متفاوت است.» این مقام ارشد دولتی در تماس با خبرنگاران این مساله را که می‌گویند اوباما منتظر بود تا انتخابات تمام شود و بحث اعزام نیرو را مطرح کند تا حمل بر ترس او نشود رد کرد.

ژنرال کربی به خبرنگاران گفت: «این مساله [بحث اعزام نیرو] اکنون در حال انجام است چرا که عراقی‌ها اشتیاق و اراده خود را نشان داده و نیروهای داعش را تعقیب خواهند کرد.» او گفت نیروهای عراقی «به نقطه‌ای رسیده‌اند که نیازمند کمک‌ها و راهنمایی‌های مضاعف هستند». کربی می‌افزاید حیدرالعبادی نخست وزیر عراق این درخواست را مطرح کرده است. او افزود: «هیچ چشم‌انداز سیاسی در این بحث وجود ندارد.»

مقام‌های دولتی هیچ نگرانی‌ درباره تلاش نظامی ابراز نکردند. تا‌کنون حملات هوایی آمریکا عمدتا شامل هدف قرار دادن مواضع داعش، خودروهای در حال حرکت آنها و تسلیحات سنگین آنها بود. مقام‌های کاخ سفید اعلام کردند که درخواست بودجه ۵‌میلیارد دلاری طی دیداری که قرار است هفته آینده با ساکنان جدید کنگره انجام شود مطرح خواهد شد.

مقام‌های دولتی می‌گویند تصمیم به اعزام نیروهای مضاعف مبتنی بر تصمیم «قانونی»‌ای است که پیش از این رئیس‌جمهور از کنگره دریافت کرده بود. این مقام‌ها همچنین اعلام کردند که رئیس‌جمهور اجازه جدیدی از کنگره برای تداوم اقدام نظامی آمریکا در عراق و سوریه می‌خواست که به گفته اوباما این درخواست دیگر به دوران او «قَد» نمی‌دهد و به جانشین او خواهد رسید. یکی از این مقام‌ها که در گفت‌وگو با نیویورک تایمز خواستار فاش نشدن نام خود شد، می‌گوید: «فکر نمی‌کنم این مساله به فرمول‌بندی و اجرای استراتژی ضد داعش از سوی کنگره اشاره داشته باشد.» این مقام می‌گوید اگر کنگره و رئیس‌جمهور بر استراتژی ضد داعش توافق داشته باشند «ما پیامی متحدتر ارسال خواهیم کرد».

نیروهای عراقی و کرد در هفته‌های اخیر توانسته‌اند به تدریج بخش‌هایی را که در تصرف داعش قرار داشت بازپس بگیرند. از جمله این مناطق گذرگاه مرزی رابعه با سوریه؛ پالایشگاه نفت در بیجی، شمال بغداد؛ شمال شهر زُمَر و جفرالصخر در جنوب غرب بغداد است.

مقام‌های عراقی و آمریکایی معتقدند که بازپس راندن داعش به آموزش سه لشکر جدید ارتش با بیش از ۲۰ هزار نیرو در ماه‌های آینده نیازمند است. از فردای خروج نوری مالکی از قدرت، مقام‌های آمریکایی او را متهمِ اصلی وضعیتِ فعلی در عراق و ناکامی ارتش در باز پس راندن داعش می‌دانند. روز جمعه ژنرال کربی سخنگوی پنتاگون اعلام کرد که دولت جدید عراق به رهبری العبادی اراده جدیدی برای همکاری با گروه‌های سنی- از جمله در الانبار- و آموزش سربازان برای ایستادگی و مبارزه نشان داده است.

کربی می‌گوید: «ما پول و تلاش‌های زیادی برای آموزش ارتش عراق خرج کردیم. وقتی آنها را در سال ۲۰۱۱ ترک کردیم، توانمند بودند.» او می‌گوید مالکی آموزش نیروهای عراقی از سوی آمریکا را «بر باد داد» اما در عین حال ابراز امیدواری کرد که اوضاع اکنون متفاوت باشد.

او با اشاره به سفر العبادی به الانبار برای دلجویی از رهبران سنی و مشارکت دادن آنها در مبارزه با داعش اعلام کرد: «این بازی کاملا متفاوتی است.» مقام‌های دولتی می‌گویند انتظار دارند متحدان بین‌المللی به تلاش‌های مربوط به آموزش ارتش عراق از سوی ما یاری رسانند. بر همین اساس روز جمعه اعلام شد که دانمارک ۱۲۰ نیروی نظامی به عراق می‌فرستد. باید دید تلاش‌های فعلی می‌تواند ارتش عراق را برای حمله گسترده به مواضع داعش در بهار آینده آماده کند.