گروه بن لادن به فرمان پادشاه عربستان ممنوع‌الخروج شد
ردپای خانواده اسامه در تراژدی مکه
گروه جهان: «جمعه ابراهیم» و همسرش «حسنا کرام»، زوجی سوری که در دهه ۶۰ عمر خود بودند، روز جمعه به مکه رسیدند و مستقیم راه کعبه را در پیش گرفتند. آنها به مکه آمده بودند تا مصیبت‌های هموطنان سوری خود و آنچه در کشورشان می‌گذرد را فراموش کنند. اما نمی‌دانستند قرار است چه اتفاقی رخ دهد. آنها عمری منتظر رسیدن چنین روزی بودند تا به مکه بیایند. آنها رو به روی خانه خدا ایستادند و دستان خود را به حالت قنوت برداشتند. ناگهان صدای وحشتناکی دیده شد. گویی در صوراسرافیل دمیده‌اند. گرد و خاک همه جا را گرفت و صداهای مهیب به گوش رسید.
گروه جهان: «جمعه ابراهیم» و همسرش «حسنا کرام»، زوجی سوری که در دهه ۶۰ عمر خود بودند، روز جمعه به مکه رسیدند و مستقیم راه کعبه را در پیش گرفتند. آنها به مکه آمده بودند تا مصیبت‌های هموطنان سوری خود و آنچه در کشورشان می‌گذرد را فراموش کنند. اما نمی‌دانستند قرار است چه اتفاقی رخ دهد. آنها عمری منتظر رسیدن چنین روزی بودند تا به مکه بیایند. آنها رو به روی خانه خدا ایستادند و دستان خود را به حالت قنوت برداشتند. ناگهان صدای وحشتناکی دیده شد. گویی در صوراسرافیل دمیده‌اند. گرد و خاک همه جا را گرفت و صداهای مهیب به گوش رسید. در لحظه‌ای اجساد روی زمین دیده شدند و تکه‌های بدن افراد به این سو و آن سو پرتاب می‌شد. جرثقیل غول پیکری سقوط کرد و باعث کشته شدن حدود ۱۰۷ نفر و زخمی شدن بسیاری دیگر شد.
«کرام» که به‌طور معجزه آسایی نجات یافته بود به‌ای بی سی نیوز می‌گوید: «سرها، دست‌ها و پاها و بدن‌ها را می‌دیدم که روی زمین افتاده است. وقتی باران در کنار توفان سهمگین شروع شد الله‌اکبر‌گویان به گوشه‌ای رفتیم». او و همسرش اگرچه جان به در بردند اما دو قسمت از پای همسرش شکست. تعداد زخمی‌ها بیش از 110 نفر تخمین زده می‌شود. با این حال، وزارت بهداشت عربستان روز یکشنبه اعلام کرد که 394 نفر به‌صورت سرپایی درمان شدند و 158 نفر زخمی هم همچنان در حال درمان هستند. «ایمن شعبان»، صاحب یک تور حج که ساکن مصر است، می‌گوید: وقتی این اتفاق رخ داد به همراه تنی چند از حجاج به گوشه‌ای رفتیم اما آسیب آنها را نیز در امان نگذاشت. گونه راست شعبان شکسته شد و نمی‌توانست چشمانش را باز کند.
دست بن‌لادن در کار است
شعبان می‌گوید وقتی چنین اتفاقاتی رخ می‌دهد «باید یک نفر پاسخگو باشد». گاردین می‌نویسد وقتی امام مسجدالحرام «شیخ عبدالرحمان السُوِید» به دیدار مجروحان رفت یک بطری آب زمزم، یک جلد قرآن و بسته‌ای عود به همراه داشت و به مجروحان می‌داد. شیخ مذکور می‌گوید:«چنین اتفاقی اراده خدا بود. برای شما حجاج پاداش بزرگی نزد خداست».
خاندان سعودی که خود را «خادمین حرمین شریفین» می‌نامند؛ مشروعیت خود را از این عبارت می‌گیرند. در واقع، مشروعیت آنها ریشه در میراث اسلامی دارد که آنها خود را مالک آن می‌دانند. سران سعودی طی چند سال گذشته تلاش داشتند تا با توسعه مسجدالحرام امکان حضور حجاج بیشتری را فراهم کنند. گفته می‌شود خاندان سعودی قصد دارد در برنامه‌ای بلندپروازانه در کنار ساخت هتل‌ها، مترو، بازارها و خانه ها، محدوده کعبه را تا سال 2040 به گونه‌ای افزایش دهد تا حدود 7 میلیون حاجی را جای دهد. بر اساس روایتی، هزینه‌ای که برای توسعه حرم شریف در نظر گرفته شده 60 میلیارد دلار است. قرار است تا چند سال آینده ظرفیت جذب حجاج از 2 به 3میلیون افزایش یابد.
خاندان سعودی پیمانکار توسعه حرم شریف را خاندان «بن لادن» تعیین کرده است. در واقع، «گروه بن لادن» که تمرکز اصلی آن در زمینه ساخت و ساز بناها و ساختمان‌های تجاری، توسعه زیرساخت‌های شهری، راهسازی و احداث فرودگاه، همچنین ساخت نیروگاه و کارخانه‌های صنعتی است، مسوول توسعه حرم تعیین شد. اگرچه خاندان بن لادن روزگاری خاندانی ناشناخته در عربستان و جهان بودند اما به مدد دو اتفاق نام این خاندان در جهان مطرح شد: یکی اسامه بن لادن و حادثه ۱۱ سپتامبر است و دیگری «گروه بن لادن» که مسوول ۱۱ سپتامبر عربستان شناخته شد. اگرچه اسامه از زادگاه خود عربستان گریخت و در نهایت در ابوت‌آباد پاکستان کشته شد و جسدش به دریا افکنده شد اما نام او و خاندانش همچنان بر سر زبان‌هاست. شرکت بن‌لادن در سال ۱۹۳۱ توسط محمد بن لادن تاسیس شد. وی به دلیل روابط نزدیکی که با ملک عبدالعزیز بنیان‌گذار عربستان سعودی داشت، در سال‌های نخست فعالیتش پروژه‌های ساختمانی مهمی را با دولت سعودی به امضا رساند که از جمله آنها می‌توان به نوسازی مسجدهای مکه و مدینه اشاره کرد. محمد بن لادن در طول حیاتش ۲۲ همسر اختیار کرد و ۵۴ فرزند داشت که اسامه بن لادن یکی از فرزندان وی بود. محمد بن لادن در سال ۱۹۶۸ در اثر سقوط هواپیما درگذشت، سپس سالم بن لادن فرزند ارشد وی، ریاست شرکت را در دست گرفت. سالم بن لادن نیز در سال ۱۹۸۸ در حادثه سقوط هواپیمای شخصی‌اش درگذشت. از ۱۹۸۸ تاکنون نیز بکر بن لادن (دومین پسر محمد بن لادن) به‌عنوان رئیس هیات‌مدیره گروه سعودی بن‌لادن فعالیت می‌کند. گروه سعودی بن‌لادن در حال حاضر دارای عملیات ساخت و ساز در کشورهای عربستان سعودی، امارات متحده عربی، مالزی، سنگال، یمن، مصر، قطر و لبنان است.
ممنوع‌الخروج شدن اعضای شرکت بن لادن
«دیلی میل» می‌نویسد تاکنون خاندان سعودی هیچ مسوولیتی برعهده نگرفته و شرکت بن لادن را مقصر این فاجعه اعلام کرده است. ظاهرا خاندان بن لادن با تار و پود ساختار قدرت در عربستان آمیخته شده‌اند. اگرچه یکی از فرزندان محمد بن لادن «ناخلف» از آب درآمد و فاجعه 11 سپتامبر را برای غرب رقم زد اما سایر اعضای این خانواده تجارت را بر سیاست ترجیح دادند تا نه تحت تعقیب بین‌المللی قرار گیرند و نه از منابع مالی بی‌پایان خاندان سعودی بی‌بهره شوند و نه نامشان در لیست سیاه بین‌المللی قرار گیرد. به گزارش گاردین، توسعه مکه هم‌اکنون با بودجه 100 میلیارد ریالی عربستان (معادل 2/ 17 میلیارد پوند) در حال انجام است. 11 سپتامبر عربستان باعث شد اعضای شرکت بن لادن به فرمان پادشاه عربستان ممنوع‌الخروج شوند و تحقیق از آنها شروع شود. غیر از نفس توسعه حرم و فعالیت خاندان بن لادن اما چند اتفاق مهم تا حدودی نادیده گرفته شده است. یکی تلاش خاندان سعودی برای تغییر چهره شهر مکه است و دیگری اتفاقات ناگواری است که پیش از این هم بارها در این حرم رخ داده است. گاردین در گزارشی در این باره به نقل از دکتر عرفان العلوی، مدیر اجرایی بنیاد تحقیقات میراث اسلامی می‌نویسد: «تراژدی‌هایی از این دست بسیار در این شهر رخ داده است اما هیچ تعجبی را بر نینگیخت. به‌طور مثال، سال گذشته آخرین طبقات ساختمانی که روبه‌روی حرم در حال ساخت بود درست نزدیک برج ساعت آتش‌گرفت». العلوی می‌گوید:«45 دقیقه طول کشید تا آتش‌نشانی از طائف برای مهار آتش برسد». او می‌گوید در مراکزی از این دست که ساخت و سازهای عظیم در حال انجام است «هیچ سیستم بهداشتی و ایمنی وجود ندارد». او می‌گوید:«در کشورهایی مانند لندن وقتی می‌خواهید در مراکز عمومی ساخت و ساز انجام دهید مانع عبور و مرور می‌شوند اما در مکه درست در میان مردم چنین جرثقیل‌های غول پیکری قرار داده می‌شوند».
العلوی می‌افزاید: خاندان سعودی فقط به توسعه می‌اندیشند اما اینکه ملزومات این توسعه چیست به آن کاری ندارند. سایر منتقدان هم می‌گویند واعظان و روحانیون سعودی بیش از اینکه به دلایل اتفاقاتی از این دست بپردازند و کمبود تجهیزات ایمنی را عامل چنین فجایعی اعلام کنند، می‌گویند: «همه چیز به اراده خداست». دیلی میل هم به نقل از فعالان و کنشگران می‌نویسد:«ویدئوهایی که به شکل آماتور گرفته شده و به رسانه‌های اجتماعی راه یافته همگی نشان می‌دهد که با وجود تمام ساخت و سازها اما تنها چیزی که نادیده گرفته می‌شود مباحث ایمنی و اقدامات احتیاطی است».
در کنار تمام این مسائل، مشکل دیگری هم هست. گاردین می‌نویسد: سال‌ها است اجتماعات مهاجر در مکه میان خودشان به تجارت و خرید و فروش مشغول بودند اما اکنون مشکل این است که دولت سعودی هیچ کدام از اسناد مبادله شده میان آنها را قبول ندارد. همین مساله این اختیار را به دولت داده که هر گاه بخواهد زمین‌ها را مصادره و آنها را برای ساخت و ساز واگذار کند.
این گزارش می‌افزاید:«مشکل دیگر این است که این طرح‌های توسعه‌ای ابزاری در دست رژیم است تا پول نفت را میان حلقه معدودی از هواداران و شاهزادگان توزیع کند. هیچ‌کس انتظار ندارد که مزیت ملموسی از این طرح‌ها عاید شود». چنین است که برخی منتقدان عرب می‌گویند دولت عربستان در بطن و نفس خود «متحجر» است اما با این ساخت و سازها می‌خواهد چهره کشوری مدرن به خود بگیرد.
گاردین می‌نویسد: املاک پیرامون کعبه جزو گران‌قیمت‌ترین املاک در جهان است. با این حال، مشکل در توسعه یک جانبه است. «خیابان منصور» که در یک مایلی مسجد الحرام قرار دارد دارای جمعیت‌هایی مهاجر از نیجریه است که به شدت در فقر به سر می‌برند.
اگر پول نفت به جای خودنمایی و پر کردن جیب شاهزاده‌ها خرج سر و سامان دادن به کپرنشین‌ها می‌شد بیشتر به نفع دولت عربستان تمام شد؛ چرا که از میزان نارضایتی و بحران‌های درونی جامعه می‌کاست و آتش اعتراض جوانان بیکار و البته آگاهی که ممکن است در آینده به جان این دولت بیفتد را مهار می‌کرد.
دیلی میل در گزارشی می‌افزاید: مشکل دیگر در این ساخت و سازهای بی رویه همانا تغییر شکل مکه است. بسیاری از مردمی که روزگار قدیم را به یاد دارند می‌گویند دولت سعودی تلاش دارد تا با این ساخت و سازها، هویت قدیمی و اسلامی شهر مکه را تغییر دهد. طرح‌های میلیاردی باعث تغییر چهره شهر شده و دیگر اثری از هویت اسلامی و معماری کهن دیده نمی‌شود بلکه هر آنچه چشم می‌بیند همان ساخت و سازهای بی رویه‌ای است که دیگر اثری از میراث اسلامی در مکه باقی نگذاشته است.
ارسال نظر