محمدصادق جنان صفت

اخبار، گزارش‌ها، تحلیل‌ها و تفسیرهای پرشمار رسمی و برخی اخبار غیررسمی که روزانه درباره پیامدهای هدفمندکردن یارانه‌ها از سوی رسانه‌های گوناگون منتشر می‌شود، ... ... فضای ذهنی و زندگی ایرانیان ساکن در سرزمین را پر کرده و به دغدغه اصلی شهروندان تبدیل شده است. این روزها، اما شمار و غلظت اخباری که در آن هشدار، اخطار و نوعی تهدید دیده می‌شود بر اخباری که از سوی مدیران اقتصادی بیان می‌شود، سبقت گرفته است که نوعی تحول معنادار به حساب می‌آید. مسوولان سیاسی و اقتصادی دولت و برخی مقام‌های خارج از حوزه‌های یاد شده تاکید دارند، پیامدهای اجرای قانون باید گونه‌ای باشد که کمترین دردسر را داشته و شهروندان به ویژه ‌گروه‌‌های کم درآمد کمترین آسیب احتمالی را تجربه کنند. بازگویی و اصرار مسوولان در توضیح انواع بسته‌های سیاسی و حمایتی که از طرف کارگروه اصلی اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها تهیه شده است، نشان دهنده گستردگی نقاط مماس قانون با گروه‌های گوناگون اجتماعی است. مسوولان نیک می‌دانند اجرای قانونی با این حجم از تحولات و تغییرات احتمالی و با این سطح از گستردگی بدون همراه‌سازی همه شهروندان کار دشواری است و به همین دلیل است که بر این موضوع متمرکز شده و تلاش‌ می‌شود که گروه‌های گوناگون اجتماعی با اجرای قانون سازگار شوند. از ضرورت‌های اجتناب‌ناپذیر این خواسته‌ نهاد دولت و سایر نهادهای قدرت در همراه شدن مردم، یکی هم این است که اطلاع‌رسانی دقیق، علمی، کارآمد و موثر صورت پذیرد که تا این جای کار به نظر می‌رسد کامیابی چندانی حاصل نشده است. یک مساله دیگر این است که شهروندان ایرانی را باید یک کل واحد دید و از تکه تکه کردن آنها به «اصناف» ، «تولیدکنندگان»، «مصرف‌کنندگان» «تجار و واردکنندگان» و ... اجتناب شود.

وقتی حدود ۳ میلیون خرده‌فروش در ایران فعالیت دارند، وقتی ده‌ها هزار تولیدکننده کوچک در ایران فعالیت می‌کنند، وقتی که هر ایرانی در هر فعالیت یک مصرف‌کننده نیز هست، نباید کاری کرد که هر گروه اجتماعی توپ را به زمین دیگری فرستاده و سخنانی بر زبان آورد که از همین حالا صنف و گروه دیگر را مسوول برخی نابسامانی‌های احتمالی معرفی کند.

ضرورت سوم در مسیر همراه شدن واقعی شهروندان برای مواجهه منطقی و عقلانی با پیامدهای اجرای قانون هدفمند شدن یارانه‌ها، اجتناب از خوش‌بینی افراطی است. اگر مسوولان سیاسی و اقتصادی می‌دانند که در هر طرح و تحول بزرگی با گستردگی اجرای قانون هدفمند شدن یارانه‌ها، دست‌کم در کوتاه‌مدت تحولاتی بعضا غیرقابل پیش‌بینی در دخل و خرج و کسب‌وکار شهروندان ایجاد می‌شود، نباید واقعیت یاد شده را پنهان کرد و مدام از خوشی و شادمانی گفت. شهروندان ایرانی پذیرفته‌اند که این قانون- در صورتی که اتفاق غیرمنتظره‌ای رخ ندهد- اجرا می‌شود و از مسوولان انتظار دارند که در زمان اجرا، نهایت کارآمدی و تدبیر را به کار گیرند. تدبیر درست و کارآمد این است که همه گوشه و کنارهای اجرای قانون و تاثیرات آن در حوزه‌های متفاوت دیده شده و از دمیدن روحیه اغراق‌ چه در شکل خوش‌بینانه و چه بدبینانه اجتناب شود.