سود 64درصدی «وینستون» در ایران

* تولید خوب است، مصرف بد است * از هر ۶ نفر یک نفر سیگاری است * سرانه مصرف سیگار در ایران دونخ (۸/۱) است

* شبه مافیا از صنعت دخانیات هنوز خارج نشده است * چگونه با وجود تحریم، شرکت‌های آمریکایی- انگلیسی در ایران سیگار تولید می‌کنند؟

عکس: آکو سالمی

محمود ابطحی روز ۱۸ تیر سکان مدیریتی شرکت دخانیات را بر عهده گرفت. وی در دوره هفتم نماینده مردم در مجلس بود، اما در دوره هشتم از مصاف با رقبای پارلمانی باز ایستاد و به سمت دولتی روی آورد. ابطحی نشان داده در هر سمتی که باشد علاقه‌مند به ظاهر شدن در سطح رسانه‌ها است. چه در دوره مجلس که از نمایندگان خبرساز محسوب می‌شد و چه در مدیریت بر شرکت دخانیات. این مدیر شیک پوش از قدرت واژه‌ها نیز برای پیشبرد سیاست‌های خود بهره می‌گیرد. ابطحی در جلسه نخست مطبوعاتی خود از وجود مافیا در دخانیات با صدای بلند سخن گفت و در گفت‌وگو با دنیای اقتصاد نیز آن را مورد تاکید قرار داد. به گفته وی، در دولت قبلی مافیا حتی درون شرکت نیز نفوذ کرده بود. ابطحی می‌گوید: «تمام همت خود را به این امر معطوف کرده که تولید داخلی جای تولید شرکت‌های خارجی را اشغال کند و با تجهیزات آنها تولید ملی را افزایش دهد.»

شما اعلام کرده‌اید صنعت دخانیات در یک تضاد قراردارد که هیچ صنعتی با آن مواجه نیست؛ چرا که از یک سو باید تولید را توسعه دهد و از دیگر سو باید نگران افزایش تعداد مصرف‌کنندگان باشد. آیا این تضاد مانع توسعه صنعت دخانیات شده است؟

صنعت دخانیات به رغم آنکه قدمتی برابر با نساجی و سیمان دارد، نتوانسته همپای این دو رشد کند. پس از پیروزی انقلاب نیز آموزه‌های دینی ما بر مضر بودن این کالا تاکید کرده است. برخی نیز اعتقاد داشته‌اند سیگار کالای مفیدی نیست، بنابراین نباید تولید آن توسعه یابد. در صورتی که یک نگاه دیگر می‌گوید: این یک بنگاه اقتصادی است و تولید و توسعه امری حیاتی برای این صنعت به شمار می‌آید.

اثر منفی نگاه محدودیت‌زا بر صنعت دخانیات ایران چه بود؟

چنان دیدگاه‌هایی سبب پایین آمدن سهم تولید داخل شد. در سال ۸۲ در حالیکه مصرف داخلی ۴/۵۵میلیارد نخ بود، تنها ۸/۱۳ میلیارد نخ در داخل تولید شد. ۲/۱۵میلیارد نخ به صورت قاچاقی و بقیه از مبادی رسمی وارد شد. به عبارتی سهم تولید داخل از مصرف در مرز ۲۵درصد قرار داشت.

اما در دولت نهم استراتژی برای این صنعت تدوین شد که سهم تولید داخل به حداقل ۷۵درصد برسد و ۲۵درصد مابقی مدیریت شود. علاوه بر آن حداقل ۱۰درصد تولید داخل به خارج صادر شود.

اکنون صادرات سیگار وضعیت مناسبی ندارد. چرا در چنین وضعیتی قرار داریم؟

بله ما صادراتی نداریم. سال گذشته تنها ۳ میلیون دلار توتون و تنباکو به خارج از کشور صادر شد. در واقع در شرایط حاضر ضریب نفوذ تنباکوی خارجی در خرمن سیگارهای داخلی به ۷۳ تا۷۴ درصد می‌رسد. خرمن توتون‌های ما خارجی است. متاسفانه در بعد از انقلاب در کاشت، داشت وبرداشت توتون، دچار ضعف شدیم. اگرچه توتون ایران زمانی از بهترین‌ها بود، اما صرفه نداشتن تولید، کشاورز را به کشت‌های جایگزین مجبور کرد. در همین حال سیستم‌های گرمخانه هم نداشتیم. اما اکنون برنامه راهبردی داریم و در حال آموزش نیروها، تجهیز منابع، ‌بهسازی و نوسازی خطوط هستیم. در حال حاضر معتقدیم افراد و متخصصان دخانیات در مسوولیت خود نیستند و به طور کلی افراد سر جای خود قرار نگرفته‌اند.

سال گذشته نیز در نخستین سال اجرای استراتژی توانستیم سهم از بازار داخلی را به ۴۶درصد برسانیم. در همین حال تولید ملی به ۶/۱۵میلیارد نخ و تولید مشارکتی نیز به ۵/۱۱میلیارد نخ رسید. امسال میزان تولید مشارکتی به ۲۴میلیارد و تولید داخل به ۲۱میلیارد نخ افزایش خواهد یافت.

پیش‌بینی می‌کنیم ۲ سال قبل از اتمام برنامه استراتژیک، ‌به سهم ۷۴ درصد در بازار داخل دست یابیم. شعار ما این است که نباید تولید محدود شود. باید نیاز داخل را تامین و مابقی را صادر کنیم.

اما اکنون مدتی است که بحث محدود شدن صنعت دخانیات مطرح و این امر با شعار مبارزه با مصرف همراه شده است.

ما هم می‌گوییم با اشاعه مصرف مبارزه کنند، اما اجازه دهند، نیاز را تامین کنیم تا کمپانی‌های آمریکایی محصول روانه بازارها نکنند. ما قول‌هایی هم به برخی نهادها داده‌ایم. قرار است از دی‌ماه امسال علائم هشداردهنده را روی سیگارت‌ها چاپ کنیم. حتی خارجی‌ها را هم مجبور کرده‌ایم سیگار خود را با علائم هشداردهنده (جدید) به بازارها ارسال کنند. اگرچه محدودیت‌های زیاد سبب انصراف آنها از همکاری با ما می‌شود و در نهایت محصول خود را قاچاقی وارد بازار مصرف ایران می‌کنند. پس باید فکر اساسی شود تا تمام زحمت‌های سال‌های اخیر را از دست ندهیم. در همین حال افزایش بی‌رویه در سود گمرکی وعوارض بازرگانی، شرایط عرضه قاچاق سیگار را فراهم می‌کنند. در آن صورت محصولاتی ارزان، اما غیراستاندارد با مضرات بالا سرازیر بازار می‌شوند.

چه تعدادی در ایران سیگار مصرف می‌کنند. آیا روش‌های آمارگیری شما قابل‌استناد هستند؟

ما با بررسی مصرف گذشته و با توجه به رشد مصرف کشور تعداد سیگاری‌ها را ۱۲میلیون نفر برآورد کردیم. به عبارتی سرانه مصرف ۸/۱نخ سیگار است ما اعتقاد داریم این آمار درست است. کارشناسان ما مصرف سیگار در نقاط مختلف کشور را تخمین می‌زنند.

مصرف چه تغییری پیدا کرده است؟

آمارهای ما نشان می‌دهد مصرف کاهش پیدا نکرده است. این برآورد نزدیک به واقعیت است.

برخی می‌پرسند چگونه است که ایران در شرایط تحریم، همچنان در بخش سیگار با کمپانی‌های انگلیسی یا آمریکایی کار می‌کنند؟

واقعیت این است که آنها می‌خواهند سیگارشان را بفروشند. تولید با مصرف زنده است. پس آنها دنبال کشف و فتح بازارها هستند. ما هم به آنها اجازه رسمی می‌دهیم که محصول خود را در ایران عرضه کنند. شرکت‌های خارجی هم عوارض به ما پرداخت می‌کنند.

البته به برخی نظیر شرکت‌های آمریکایی اجازه فعالیت نداده‌ایم. J.T.I (ژاپن) و B.A.T (انگلیس) از ما سالن تولید آب، برق و سوخت گرفته‌اند. آنها ماشین‌آلات آورده‌اند و قرار است پس از مدتی کار کردن آن را مجانی به دخانیات تحویل دهند. ما هم با آن ماشین‌آلات برند داخلی تولید می‌کنیم و به مرور جای شرکت‌های خارجی را می‌گیریم.

در حال حاضر با ۱۴-۱۵ شرکت قرارداد داریم. حتی چین و کرواسی هم آمده‌اند. شرکتی از کرواسی در مازندران مشغول به تولید شده است.

شرکت‌هایی که با دخانیات همکاری دارند، از بهترین کمپانی‌های اروپایی هستند.

شما برای هر سرمایه‌گذاری مجوز صادر می‌کنید؟ آیا محدودیت‌هایی در این زمینه اعمال می‌کنید؟

به کسانی اجازه تولید مشترک با واردات می‌دهیم که سیگار ذائقه مردم را عرضه کنند. در عین حال مانع از ورود سیگار‌هایی می‌شویم که ذائقه جدیدی برای مصرف‌کننده ایجاد می‌کنند. به شدت هم بر اجرای این سیاست تاکید داریم. همواره دنبال این هستیم که تنها سیگار‌های لوکس مصرف شود.

آیا توانسته‌اید روند واردات سیگار را کنترل کنید؟

سال ۸۵ ارزش واردات سیگار ۳۱۲میلیون یورو بود در حالی‌که این رقم در سال ۸۶ به ۲۹۸میلیون یورو کاهش یافت. این یعنی افت ۴درصدی واردات سیگار. سیاست ما این است که به‌طور مستمر سهم سیگاری‌های خارجی در بازار مصرف را کاهش دهیم. در نظر داریم با برند، توتون و خرمن‌های مرغوب بازار آنها را اشغال کنیم. می‌توانم بگویم که ۳ساله موفق به اجرای این سیاست خواهیم شد.

آیا فقط به افراد خاصی مجوز داده می‌شود؟ آیا شما ممیزی دارید؟

واردکننده سیگار درجه اول باید مجوز شرکت‌ تولید‌کننده را داشته باشد. سپس ما صلاحیت آن فرد را بررسی می‌کنیم. ۱۸عاملیت صنعتی صادر کرده‌ایم. اینها برندهای ملی را تولید می‌کنند. به آنها گفته‌ایم سهم شما از بازار مشخص است. اگر پیش‌تر تولید کردید آن را در داخل عرضه نکنید و باید به صادرات روی آورید.

این عاملیت چه نفعی برای کشور ما دارد؟

از محل ارزآوری آنها ما نیز درآمد کسب می‌کنیم. این را بدانید که برخی برندها ۶۴درصد سود دارند. وینستون و مگنا از این جمله‌‌اند.

شما هم همچون برخی مسوولان از مافیای سیگار سخن گفتید. اما هنوز مشخص نکرده‌اید. چه کسانی مافیای این صنعت هستند!

سیگار سود بالایی دارد. در این صنعت غول‌‌های بسیاری خوابیده‌اند و برای حفظ و تامین بازارهای مصرف، هر کاری از دست‌شان برآید، انجام می‌دهند. اگر بیرون کشور باشند، مشکل پیش نمی‌آید، اما مساله زمانی ایجاد می‌شود که در داخل کشورها گروه‌هایی را به خود متمایل کنند؛ چرا که دنبال جای پا هستند. حتی قبل از دولت نهم در شرکت دخانیات کارهایی را انجام داده بودند و در این شرکت نفوذ داشتند.

تمام همت ما این بود که این افراد را شناسایی کنیم. اگر چه امروز نمی‌توانیم ادعا کنیم یک شبه همه مافیا را از دخانیات خارج کرده‌ایم. اما مواظب هستیم و با قدرت سهم بازار تولیدات ایرانی را بالا می‌بریم.

وضعیت مالی دخانیات اکنون چگونه است. آیا می‌توانید بگویید فعالیت سوددهی را پیگیری می‌کنید؟

در دخانیات تا ۲ سال گذشته چیزی به نام قیمت تمام شده معنی نداشت. دخانیات در ۲سال گذشته در مسیر شفاف‌شدن حرکت کرده است. تا ۲ سال آتی هم تمام عوامل مزاحم از تولید را حذف می‌کنیم. امروزه کاملا سودآور شده‌ایم و توانسته‌ایم در بخش کشاورزی (تولید در واحد سطح) را ارتقا دهیم.

صنعت یک تریلیون تومانی

سال گذشته ۵۹میلیارد نخ سیگار در کشور دود شد. این میزان سیگارت ۹۵۰میلیارد تومان گردش مالی داشته است. اگر چه تنها ۳/۲۷میلیارد نخ در داخل کشور (ملی و مشترک) تولید شد. این رقم ۴۵درصد از حجم گردش مالی تولیدات دخانی را در بر می‌گیرد.

۵۵درصد مابقی به طریق واردات رسمی (۲۳میلیارد نخ) و قاچاق (۵/۸میلیارد نخ) تامین شده است. شرکت دخانیات بنابرگفته ابطحی مدیرعامل جدید، درنظر دارد سهم واردات را به ۳/۱۳ و قاچاق را به ۷/۳میلیارد نخ کاهش دهد. ابطحی در عین حال در نخستین مصاحبه مطبوعاتی‌اش در ۱۵مردادماه گفته است، پس از ۷۰ سال تولید سیگارت در کشور هنوز ۷۴درصد از خرمن‌های سیگار، وارداتی است.