دنیای اقتصاد- بازار انبوه‌سازی مسکن در تهران با ازدحام دو گروه از سرمایه‌گذاران ساختمانی مواجه شده است؛ دسته اول سازنده‌های داخلی که برای جبران تبعات منفی رکود دو سال اخیر، به سرعت در حال تعریف پروژه‌های جدید هستند و دسته دوم نیز سرمایه‌داران ایرانی مقیم خارج که فعلا ساخت‌وساز در تهران را پرسودتر از سایر فعالیت‌های اقتصادی تشخیص داده‌اند؛ گزارش جدید بانک‌مرکزی از روند صدور پروانه‌های ساختمانی، نشان می‌دهد در نیمه اول امسال کلنگ احداث 60 هزار واحد مسکونی در شهر تهران به زمین زده شده که این حجم از ساخت‌وساز 85 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش یافته است. همچنین تعداد آپارتمان‌های در حال ساخت در مرداد و شهریور حدود 5/2 برابر، شده است.معاون امور ساختمانی شهرداری تهران ضمن اینکه روند 6 ماهه اول امسال را به «رونق شدید» تعبیر کرده، از سرمایه‌گذاری دلاری ایرانیان خارج از کشور در تهران خبر داده است.

گزارش «دنیای‌اقتصاد» از جدیدترین آمار «بانک‌مرکزی» و تازه‌ترین تحلیل «شهرداری» درباره ساخت‌وسازهای مسکونی
رونق انبوه‌سازی با دلار ایرانی
گزارش جدید بانک‌مرکزی: رشد ۸۵ درصدی ساخت‌وساز طی نیمه اول امسال در پایتخت
معاون شهردار تهران خبر داد: سهم بالای سرمایه‌گذاری‌های دلاری در بازار انبوه‌سازی
جزئیات حمایت ویژه از سرمایه‌گذاری ایرانیان مقیم خارج در بازار مسکن
فرید قدیری- مینا یوسفی
بازار عرضه مسکن روزهای پررونق خود را تجربه می‌کند که سهمی از این جنب‌وجوش‌های ساختمانی مدیون رکود دو ساله بازار و عجله انبوه‌سازان برای جبران تبعات آن و سهمی دیگر ناشی از کسادی ساخت‌وساز و سرمایه‌گذاری در سایر کشورها است.
شهر تهران بر اساس یک گزارش رسمی، با رونق کامل ساخت‌وساز روبه‌رو شده؛ به‌طوری‌که حجم احداث مسکن در دو ماه پایانی تابستان بیش از دو برابر افزایش پیدا کرده است که بر اساس یک تحلیل رسمی، سرمایه‌گذاری خارجی منشا اصلی این رونق بوده است.
بانک مرکزی با انتشار گزارش مقدماتی درباره تازه‌ترین تحولات در حوزه ساخت‌وساز، از رشد ۸۵ درصدی احداث آپارتمان‌های مسکونی در شهر تهران طی نیمه اول امسال خبر داده به‌طوری‌که از ابتدای سال تا پایان شهریور، ساخت ۶۰ هزار واحد مسکونی با متوسط زیربنای ۱۳۳ متر مربع (هر واحد) در پایتخت آغاز شده است. آمار ماهانه نیمه اول نشان می‌دهد، در این مدت، انبوه‌سازان هر ماه حدود ۱۰ هزار واحد مسکونی در تهران احداث کرده‌اند که این رقم طبق گفته کارشناسان مسکن، بهترین سبک برای پاسخگویی به تقاضاهای جدید است.
اما اشتیاق به ساخت‌وساز در تهران فقط از ناحیه انبوه‌سازان مقیم بوده یا اینکه، خارجی‌ها به‌طور بی‌سابقه، در این بازار نقش داشته‌اند؟
معاون امور ساختمانی شهرداری تهران با اشاره به اینکه صعود پلکانی نرخ رشد صدور پروانه‌های ساختمانی طی ماه‌های اخیر به معنی رونق مسکن است، به «دنیای‌اقتصاد» گفت: سهم قابل توجهی از سرمایه‌گذاری‌های نیمه اول امسال در بازار ساخت‌وساز تهران با آورده ایرانیان خارج از کشور و به‌صورت دلاری بوده است. هیربد معصومی تصریح کرد: بسیاری از این سرمایه‌گذاران مستقیم به دفتر معاونت شهرسازی شهرداری مراجعه کردند و ما با مذاکراتی که با آنها داشتیم، متوجه شدیم در حال حاضر بازار مسکن ایران منطقه‌ای جذاب، کم‌ریسک و پرسود برای سرمایه‌گذاری خارجی محسوب می‌شود. معاون شهردار تهران پیش‌بینی کرد: رویه‌ای که در نیمه اول سال ساخت‌وساز با آن مواجه شده، به‌طور قطع تا پایان سال حداقل در همین مرز ثابت باقی می‌ماند. به گزارش دنیای‌اقتصاد، شهر تهران در طول سال به حدود ۱۰۰ هزار تا ۱۲۰ هزار واحد مسکونی جدید نیاز دارد که اگر کارنامه ساختمانی نیمه اول امسال به همین شکل برای نیمه دوم تکرار شود، متقاضیان مسکن در داخل پایتخت با کمبود عرضه مواجه نخواهند شد.
شهرداری تهران برای حفظ روند سرمایه‌گذاری ایرانیان خارج از کشور در بازار ساخت مسکن، تدابیر ویژه‌ای در نظر گرفته که رسیدگی خارج از نوبت به درخواست صدور مجوز ساخت و صدور مجوز‌های ویژه در کمیسیون ماده 5 (موافقت در بلندمرتبه سازی) از جمله آنها است.
ساخت‌وساز پله‌ای به روایت بانک مرکزی
متن کامل گزارش مقدماتی بانک مرکزی از جزئیات پروانه‌های ساختمانی صادره در تهران که در اختیار دنیای‌اقتصاد قرار گرفته، حاکی است: تعداد واحدهای مسکونی ساخته شده در سه ماه اول، چهار ماه اول، پنج ماه اول و 6 ماه اول امسال به ترتیب 5/49 درصد، 3/66 درصد، 7/74 درصد و 9/84 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش پیدا کرده است. همچنین نرخ رشد ماهانه ساخت‌وساز -در تهران- از فروردین تا شهریور به ترتیب 82 درصد، 14 درصد، 92 درصد، 136 درصد، 82 درصد و 146 درصد بوده است.
در نیمه اول امسال عملیات احداث ۶۰ هزار واحد مسکونی در تهران شروع شده است که این رقم در نیمه اول پارسال ۳۲ هزار و ۴۵۱ واحد بوده است. متوسط زیربنای واحدهایی که امسال ساخته شده ۱۳۳ متر است که این متراژ ۵۰ متر نسبت به پارسال کوچک‌تر شده است. اما در شهریور ماه که آخرین ماه از بهترین فصل ساخت‌وساز محسوب می‌شود، ساخت‌وسازهای مسکونی در پایتخت ۵/۲ برابر ماه مشابه سال قبل رشد کرده؛ به‌طوری‌که در این ماه ۱۱ هزار و ۴۳۴ واحد ساخته شده است که در مقایسه با ۴ هزار و ۶۰۰ واحدی که شهریور پارسال احداث شده، حاکی از رشد ۱۴۶ درصدی حجم فعالیت‌های ساختمانی است.
سهم 20 درصدی بافت‌های فرسوده
به گزارش دنیای‌اقتصاد، دو عامل در رشد شدید فعالیت‌های ساختمانی و رونق ساخت‌وساز در تهران دخیل است؛ عامل اول حمایت‌های بانکی از نوسازی بافت‌های فرسوده است که این موضوع باعث شده ۲۰ درصد از واحدهای مسکونی که در ۶ ماه اول امسال کلنگ ساخت آن در تهران زده شده، در بافت‌های فرسوده احداث شود. سهم نوسازی بافت‌های فرسوده از کل ساخت‌وساز در تهران طی ۴ ماه اول امسال ۱۲ درصد بود که مقایسه این دو آمار نوسازی نشان می‌دهد، ورود انبوه‌سازان به بافت‌های فرسوده رو به افزایش است.
اما عامل دوم به حضور بی‌سابقه سرمایه‌های دلاری به بازار ساخت‌وساز برمی‌گردد که آورنده این سرمایه‌ها، ایرانیان خارج از کشور هستند.
معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران با اشاره به روند سریع رشد ساخت‌وساز در پایتخت، یکی از دلایل مهم رونق ساخت‌وساز در تهران را افزایش چشمگیر سرمایه‌گذاری‌های ایرانیان خارج از کشور در ساخت‌وسازهای تهران عنوان کرد.
هیربد معصومی‌در تحلیل رشد 85 درصدی ساختمان سازی در 6 ماه نخست امسال نسبت به مدت مشابه در سال گذشته به «دنیای اقتصاد» گفت: این امر نه تنها مرهون ایجاد تسهیلات ویژه شهرداری برای فعالان ساختمان سازی در مناطق بافت‌های فرسوده است، بلکه به «عوامل نوظهور» دیگری از جمله اقبال ایرانیان مقیم خارج کشور به سرمایه‌گذاری در ساخت‌وسازهای تهران برمی‌گردد. به گفته معصومی، ‌اگرچه رونق نوسازی در بافت‌های فرسوده روند صعودی آمار ساخت‌وساز در کل شهر تهران را به بار آورده است، اما در عین حال در برخی مناطق که در زمره بافت‌های فرسوده نیستند نیز ساخت‌وساز افزایش قابل توجهی داشته است که این حکایت از تاثیر عوامل دیگر بر ساخت و سازهای تهران دارد‌.
معاون شهرسازی شهرداری تهران دراین مورد مثالی آورد و افزود: امسال در منطقه ۵ با افزایش ۲۳۰ درصدی در صدور پروانه ساخت مواجه بوده‌ایم و در مجموع برای این منطقه بیش از یک میلیون و ۵۰۰ هزار متر مربع پروانه ساخت صادر شده است. معصومی ‌با این توضیحات به سرمایه‌گذاری ایرانیان خارج از کشور در ساخت‌وسازهای سطح شهر تهران به عنوان یکی از پارامترهای «اصلی» در رونق «چشمگیر» ساختمان‌سازی در پایتخت اشاره کرد و گفت: امسال ایرانیان خارج از کشور اقبال زیادی به سرمایه‌گذاری در پروژه‌های ساختمانی تهران نشان داده‌اند. به گفته معصومی، ‌از آنجایی که این افراد با خود دلار وارد کشور می‌کنند، سرمایه‌گذاری‌های آنها تاثیر بسیار مطلوبی بر رونق ساخت‌وسازها و در نتیجه رونق اقتصادی کشور دارد. معاون شهردار تهران همچنین در توضیح میزان اشتیاق ایرانیان خارج کشور به شرکت در طرح‌های ساختمانی تهران به مراجعه حضوری این افراد به معاونت شهرسازی شهرداری اشاره کرد و گفت: برخی از این سرمایه‌گذاران علاوه بر ارائه درخواست خود به‌طور رسمی‌با شخص من نیز ملاقات و درخواست سرمایه‌گذاری در ساختمان سازی‌های تهران را کرده‌اند.
رکود اقتصادی در غرب‌، رونق در تهران
به گفته وی بر این اساس و با توجه به اهمیت خاص این قبیل سرمایه‌گذاری‌ها، شهرداری تهران ۲ نوع تسهیلات خاص را برای «سرمایه‌گذاری‌های دلاری» در تهران در نظر گرفته است: رسیدگی ویژه و سریع به این دسته از درخواست‌ها و صدور پروانه ساخت برای این افراد در کمترین زمان ممکن و همچنین ارجاع طرح‌های خاص این سرمایه‌گذاران و فراهم کردن امکان بلندمرتبه‌سازی و افزایش تراکم از جمله تسهیلات ویژه‌ای است که معاون شهرسازی شهرداری تهران برای جذب سرمایه‌گذاری‌های خارج از کشور در نظر گرفته است. معصومی‌البته در این زمینه به رکود اقتصادی در کشورهای غربی نیز به عنوان عاملی برای سوق سرمایه‌های خارجی به ایران اشاره کرد و گفت: در حال حاضر وضعیت سرمایه‌گذاری و تضمین سود طرح‌های ساختمانی در کشورهای غربی بسیار نامطمئن است که این شرایط برای ایران فرصت بسیار مناسبی برای جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی تلقی می‌شود.
معاون شهرسازی شهرداری با این توضیحات پیش بینی کرد که تا پایان سال رشد ساخت‌وسازها به 100 درصد افزایش یابد و به این ترتیب امسال‌، روزگار بهتری برای بازار رکودزده مسکن باشد.
سرمایه‌های سرگردان خارجی در راه تهران
موضوع افزایش سرمایه‌گذاری‌های خارجی به ویژه در طرح‌های ساختمانی تهران تنها محدود به اظهارات معاون شهرسازی تهران نمی‌شود. روز گذشته محمد عیدیان‌، قائم مقام سازمان سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های مردمی‌ شهرداری نیز با تایید رشد فعالیت سرمایه‌گذاران خارجی در ساخت وسازهای پایتخت‌، به دنیای اقتصاد گفت: از 2 سال پیش تاکنون سازمان سرمایه‌گذاری‌های شهرداری با اعزام کارشناسان خود به اجلاس‌ها و همایش‌های بین‌المللی، وضعیت کشور را از نظر جلب سرمایه‌گذاری‌های خارجی تبیین می‌کند که این روش منجر به افزایش جذب سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی خارج از کشور به داخل شده است. عیدیان با تایید افزایش حضور ایرانیان خارج از کشور در پروژه‌های تهران‌، پیش بینی کرد که این قبیل فعالیت‌های اقتصادی در ایران وسیع تر و سریع تر پیش رود.
وی در تایید اظهارات معاون شهرسازی شهرداری تهران به وجود سرمایه‌های سرگردان و بلاتکلیف در بازارهای جهانی اشاره و تاکید کرد: بر این اساس شهرداری تهران از طریق برگزاری مناقصه‌ها، مزایده‌ها و انواع فراخوان‌های دیگر سعی در جلب این‌گونه سرمایه‌ها دارد که تاکنون موفقیت‌های زیادی به دست آورده است.
وی در مورد تلاش‌های شهرداری در این زمینه به برگزاری اجلاس «شهرداران کلان شهرهای آسیایی» در سال 87 اشاره کرد و گفت: در این همایش علاوه بر شهرداری و مسوولان جهانی بسیاری از سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی خارجی به ویژه ایرانیان خارج از کشور نیز حضور داشتند که شهرداری توانست تعاملات مناسبی با این افراد برقرار کند. علاوه بر این‌، فواید حاصل از جلب سرمایه‌گذاری‌های دلاری در تهران یکی دیگر از نکات مورد نظر مسوولان شهرداری است که انگیزه برای جلب این قبیل سرمایه‌گذاری‌ها را بیشتر می‌کند.
از یک سو معاون شهرسازی شهرداری تهران، ایجاد اشتغال‌، افزایش تولیدات داخلی، رونق ساخت‌وساز و در نتیجه بهبود وضعیت اقتصادی را از دستاوردهای تشویق سرمایه‌گذاران خارجی به شرکت در پروژه‌های ساختمانی پایتخت عنوان می‌کند و از سوی دیگر به گفته قائم مقام سازمان سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های مردمی‌شهرداری در صورت رونق ساخت‌وساز علاوه بر ایجاد اشتغال در این حوزه، ۶۴ محصول تولیدی دیگر نیز در کشور رونق می‌یابد.