گروه نفت و پتروشیمی: کاهش بهای نفت که از ابتدای تابستان آغاز شده، اگرچه طی چند هفته اخیر متوقف شده و روندی معکوس به خود گرفته اما اثر مستقیمی بر وضعیت نزولی قیمت فرآورده‌های نفتی داشته است، به‌طوری که طی شش ماه دوم سال ۲۰۱۴ و دو ماهه سال جاری میلادی میانگین فرآورده‌های اصلی نفت اعم از نفتا، بنزین معمولی، بنزین سوپر، سوخت جت، نفت‌گاز و نفت کوره روند کاهشی چشمگیری را پشت سر گذاشته است. بررسی‌های مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی از وضعیت بازار فرآورده‌های نفتی در نواحی عمده مصرف‌کننده نشان می‌دهد در شش ماه اول سال ۲۰۱۴ بازار این محصولات از رونق خوبی برخوردار بود. بر اساس این گزارش در حوزه آتلانتیک، این بازار به شدت تحت تاثیر تقاضای بنزین ۹ میلیون بشکه‌ای در آمریکا قرار داشت. با این حال، بالا بودن میزان خوراک پالایشگاهی، همراه با افزایش سطح ذخیره‌سازی‌های بنزین و فرآورده‌های میان تقطیر، مانع افزایش سودهای پالایشی در حوزه آتلانتیک شد. در آسیا، حجم بالای تقاضا برای فرآورده‌های نفتی سبک، به ویژه از سوی کارخانه‌های پتروشیمی فعال در این منطقه، مانع از عرضه مازاد این فرآورده نفتی در بازار آن منطقه شد و همین امر، سود ناشی از فرآورده‌های نفتی را در آسیا در سطح بالا نگه داشت. در این گزارش آمده است افت قیمت نفت خام، یکی از عوامل موثر در افزایش سودهای پالایشی در ماه‌های اخیر بوده است. با پایان یافتن فصل تابستان، کاهش تقاضای بنزین، مطابق معمول هر سال باعث افت قیمت این فرآورده نفتی شد، مضاف بر اینکه قیمت نفتا نیز به دلیل کاهش تقاضای آن از سوی واحدهای تولید بنزین پالایشگاه‌ها به ویژه از سوی پالایشگران فعال در آسیا با روند نزولی همراه شد. با این حال عرضه نفتا، توام با افزایش تولید میعانات گازی در سراسر جهان و استفاده از آن توسط پالایشگران، افزایش چشمگیری یافته است. این گزارش با اشاره به اینکه در فصل زمستان، بازار فرآورده‌های نفتی بیشتر تحت‌تاثیر سوخت‌های گرمایشی میان‌تقطیری قرار گرفته است، می‌افزاید: برخی کارشناسان بر این باورند که با توجه به نوسانات اقتصادی به ویژه در آمریکا، تقاضا برای گازوئیل در این کشور افزایش خواهد یافت. این در حالی است که میزان مصرف این فرآورده نفتی در ۹ ماه اول سال ۲۰۱۴، حدود ۱۵۰ هزار بشکه در روز بالاتر از سطح مصرف آن در مدت مشابه سال گذشته بود. در منطقه آسیا، روند کاهنده تقاضا برای گازوئیل از سه ماهه دوم به بعد تغییر یافته و نشانه‌هایی از بهبود آن، به ویژه در چین و هند به چشم می‌خورد.بررسی میانگین قیمت‌های نهایی برخی از فرآورده‌های عمده نفتی طی ماه‌های فوریه تا دسامبر ۲۰۱۴ و ژانویه ۲۰۱۵ در برخی از کشورهای اروپایی، آسیایی و آمریکایی گواه روند نزولی قیمت‌های فرآورده‌های نفتی همراستا با کاهش جهانی قیمت نفت خام است. در جدول شماره یک میانگین قیمت‌های نهایی برخی فرآورده‌های نفتی در ۸ کشور منتخب نشان داده شده است.

وضعیت بهای فرآورده‌های نفتی در بازارهای اصلی جهانی

مرکز پژوهش‌های مجلس در بخش دیگر گزارش خود با اشاره به آمار منتشر شده اوپک، بازارهای جهانی و اصلی فرآورده‌های نفتی را به پنج بازار فوب ایالات‌متحده (خلیج‌ مکزیک)، فوب روتردام، فوب مدیترانه، فوب سنگاپور و فوب خلیج‌فارس طبقه‌بندی کرده است. بر این اساس بررسی متوسط بهای پنج فرآورده اصلی نفت در این پنج بازار نشان می‌دهد که روند نزولی قیمت نفت به‌طور مستقیم باعث کاهش بهای این فرآورده‌ها در سطح بازارهای جهانی شده است. بررسی بهای فرآورده‌های اصلی یاد شده در بازارهای مهم جهانی حاکی از کاهش قابل‌ملاحظه قیمت‌ها است. برای مثال، طی ماه دسامبر ۲۰۱۴ باوجود رقابت شدید اقتصادی برای پایین آوردن قیمت LNG در بازار اروپا، قیمت نفتای تقطیری سبک در این بازار کاهش چشمگیری داشت. بهای کراک نفتا نیز در بازار سنگاپور طی ماه دسامبر سال گذشته میلادی به دلیل عدم تعادل عرضه و تقاضا، سیر نزولی را طی کرد. در جدول شماره ۲ میانگین بهای پنج فرآورده اصلی در پنج بازار یاد شده طی سال ۲۰۱۴ و ژانویه ۲۰۱۵ نشان داده شده است.

چشم‌انداز فرآورده‌های نفتی در بازارهای جهانی