حافظ مثل یک پردۀ هزار رنگ نقاشی است
گروه فرهنگ و هنر،ضحی زردکانلو-به بهانه بیستم مهرماه روز بزرگداشت بزرگ‌ترین غزل‌سرای ایرانی، خواجه حافظ شیرازی، با دکتر امید قهرمان، مترجم، پژوهشگر، مدرس دانشگاه و دکترای زبان و ادبیات انگلیسی دانشگاه شیراز گفتگو کردیم.وی درپاسخ به سوالی در مورد نوع پیوند بین دیوان حافظ و قرآن و تاثیرپذیری لسان‌الغیب از این کتاب الهی و حضور هر دوی این کتاب‌ها در خانه عموم ایرانیان، گفت: این‌که دقیقاً چگونه حافظ از قرآن تاثیر پذیرفته است را به متخصصان این حوزه واگذار می‌کنم، اما با شناختی که از حافظ دارم می‌توانم بگویم استفاده او از قرآن گاه با کنایه همراه است و گاه سعی می‌کند تا زبان تبشیری و تنذیری قرآن را برای عموم مردم ملموس‌تر کند. حافظ را هر وقت بخوانی سرشار از مهربانی است و حال آدم را می‌فهمد. مانند سعدی نصیحت نمی‌کند، مثل مولوی و عطار پیچیدگی نمادگرایانه ندارد. حافظ از عشق سخن می‌گوید، اگر خیام هم کمی عشق را تحویل می‌گرفت گمانم به محبوبیت حافظ می‌رسید. دلیل محبوبیت حافظ احتمالا این است که مانند سایر ایرانی‌ها در بدترین شرایط، باز هم امیدوار است. با اینکه حافظ در دوران پرتلاطمی زندگی کرده اما زبانش به قول‌های خوب می‌چرخیده و مدام «امید» داده است.قهرمان در ادامه و در توضیح ترجمه شعرهای حافظ به زبان‌های زنده دنیا و در نتیجه نحوه تاثیرپذیری بزرگانی همچون «گوته» و «نیچه» از این شاعر ایرانی گفت: باید در این رابطه با احتیاط صحبت کرد. درست است که حافظ برای ما عزیز است، اما هنگامی که در کلاس‌های درس ترجمه ادبی تدریس می‌کردم، متوجه شدم خیلی وقت‌ها مترجمان غربی متوجه منظور شاعران ما نشده‌اند. مثلا ترجمه شعر مولوی که در امریکا پرفروش‌ترین کتاب سال شد، به خاطر ترجمه، سخت نابود شده و یک مولویِ دیگر خلق شده که برای ما غریبه است. این سوال می‌تواند موضوع یک رساله باشد و به این آسانی نمی‌شود به آن پاسخ داد. یعنی ویلیام جونز که اواخر قرن هیجده «اگر آن ترک شیرازی» حافظ را ترجمه کرده تا حد ممکن از حافظِ ما فاصله گرفته است، حال آن‌که همین یک ترجمه ویلیام جونز از محبوب‌ترین و معروف‌ترین ترجمه‌های حافظ است. یعنی پیش از آن‌که بگوییم حافظ چه گفته که به این مهم نائل آمده، باید دید مردمان دیگر ملل حافظ را چطور فهمیده اند؟ البته در اصالت حافظ شکی نیست. حافظ مثل یک پردۀ هزار رنگ نقاشی است که دستگاه‌های چاپ آنقدری که زورشان می‌رسد از پس آن برمی‌آیند، اما با این وجود حتی چاپ نامرغوبش هم هوش از سر آدمی می‌برد.در پایان دکتر قهرمان در ارتباط با چرایی و چیستی واژگان کلیدی غزل حافظ هم‌چون: رند، زاهد و... اظهار داشت: یکی از اساتیدم می‌گفت در دانشگاه هاروارد موضوع رسالۀ یک دانشجوی ادبیات تطبیقی واژۀ «رند» بود. به اختصار چه می‌شود گفت؟ هیچ! رندی خود حافظ در پس همین واژگان نهفته است که باعث شده هر کسی از ظن خود یار او شود. می توان گفت حافظ با این واژه ها بازی می‌کند تا زیرکانه ریا و زهد فروشی را نفی کرده و بی خون و خون ریزی با محتسب و مفتی در جدال افتد.