ترس مقطعی  از زلزله تهران
فرید قدیری
دبیر گروه مسکن
زمین‌لرزه پنج‌شنبه شب هفته گذشته در جنوب شرق استان تهران و بیش از ٢٠ پس‌لرزه‌ای که در فاصله حدود ٤٠ کیلومتری پایتخت رخ داد، بار دیگر حواس‌ها را به سمت زلزله بزرگ و تاخیر چندین ساله‌ای که در وقوع آن به‌وجود آمده است، جلب کرد.

چند سالی است، درست در فصل تابستان، زلزله‌های ریز و کوچکی اطراف تهران را می‌لرزاند. سال گذشته در اواخر مرداد ماه بود که دماوند با زلزله ٣ ریشتری تکان خورد و امواج آن مناطقی از شرق تهران را نیز لرزاند. حرکات گسل‌های اصلی و فرعی تهران اما هنوز انرژی واقعی خود را تخلیه نکرده‌اند. زلزله‌شناسان تخمین می‌زنند، تهران آبستن زمین‌لرزه‌ای حداقل به بزرگی ٥ ریشتر است. این برآورد البته از روی رفتار چند ساله تعدادی از گسل‌های اصلی تهران انجام شده است؛ حال اینکه به‌واسطه عدم شناخت نسبت به مابقی گسل‌ها، چه‌بسا ممکن است زلزله احتمالی به مراتب سهمگین‌تر از آنچه تصور می‌شود، باشد.

با این حال، پایتخت چه میزان آمادگی لازم در برابر روزهای پس از زلزله‌ را دارد؟ شواهد نشان می‌دهند، وضع فعلی پایتخت کوچک‌ترین سنخیتی با یک شهر در خطر زلزله را ندارد. از یکسو ساختمان‌های نوساز فاقد استاندارد لازم به لحاظ پله فرار و مصالح تهدیدکننده جان ساکنان هنگام بروز بلایای طبیعی هستند و از سوی دیگر خانه‌های فرسوده و معابر باریک و محله‌های متراکم که در حالت معمولی، تردد ساده در آنها موجب صرف زمان طولانی می‌شود، چه برسد به اینکه در حالت غیرطبیعی ناشی از حادثه طبیعی، نیاز به امداد و نجات و فرار ساکنین، فضای تردد را تنگ‌تر هم می‌کند. از همه خطرناک‌تر، در دسترس نبودن سوله‌هایی است که از چند سال پیش در تهران تحت عنوان فضاهای اسکان اضطراری ساخته شده است