فرصتی برای سرمایه گذاری اجتماعی
دنیای اقتصاد،زهرا صفدری- 12 آذر ماه روز جهانی معلولان، بهانه‌ای است برای پرداختن به افرادی که به میزان زیادی در جامعه مغفول مانده‌اند. کم‌توانان یا معلولان کسانی هستند که وجود اختلال در سلامت جسمی و ذهنی، آنها را از انجام فعالیت‌های روزمره انسان‌های عادی باز می‌دارد اما در این میان، هستند معلولانی که با شناخت و پرورش استعدادهای خود توانسته‌اند به همگان ثابت کنند که معلولیت محدودیت نیست و آنها هم می‌توانند در فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و ورزشی نقش‌آفرینی کنند. معلولان علاوه بر دردی که از نقص جسمی‌شان احساس می‌کنند، گاهی به دلیل رفتارهای تحقیرآمیز و یا ناعادلانه برخی از مردم است که روحشان آزرده می‌شود، کودکان معلول ذهنی از جمله افراد مظلومی هستند که برخی به دلیل طرد شدن و یا رها شدن از سوی خانواده‌هایی که یا توان نگهداری از آنها را نداشته یا با بی‌مهری میلی به حفظ بچه‌ای که با دیگران متفاوت است، نداشته‌اند، مظلوم تر از هر فرد دیگری در گوشه و کنار این جامعه در مراکز بهزیستی نگهداری می‌شوند.
موسسه خیریه توان‌بخشی دختران فتح‌المبین در مشهد از جمله مراکزی است که از سوی بهزیستی به تعدادی از خیرین به عنوان هیات امنای موسسه واگذار شد و امروز با گذشت بیش از یک دهه از فعالیت این مرکز، حدود ۴۰۰ دختر معلول ذهنی زیر پوشش آن قرار دارند و از خدمات مرکز و خیران و مردمی که به دنبال پر کردن قلک‌های آخرت خود با سکه‌های نیکی و مهربانی هستند، استفاده می‌کنند. کودکان و زنانی که سایبان پر مهر این نیکوکاران، سرپناه زندگی‌شان شده و نگاه‌شان به خوبی‌های این افراد است.

نگهداری از معلولان ۴ تا ۶۰ ساله
در موسسه فتح‌المبین
مدیر مرکز فتح‌المبین درباره فعالیت این مرکز به خبرنگار «دنیای اقتصاد» می‌گوید: در ابتدای تاسیس این مرکز، تنها دختران معلول ذهنی ۶ تا ۱۲ سال نگهداری می‌شدند اما در حال حاضر از کودکان ۴ ساله تا زنان ۵۰ تا ۶۰ ساله به صورت شبانه‌روزی در مرکز نگهداری می‌شود، این افراد یا سرپرست نداشته و یا سرپرست موثری ندارند.
دکتر زهرا حجت با بیان اینکه تنها 10 تا 20 درصد معلولان زیر پوشش این مرکز دارای خانواده هستند، می‌افزاید: برخی از آنها مجهول‌الهویه بوده که توسط خانواده‌ها در خیابان رها شده و یا به امید شفا گرفتن در حرم امام رضا(ع) دخیل بسته و ترک شده‌اند، برخی از معلولان ما که حدود نیمی از آنها را شامل می‌شود در ابتدای واگذاری به این مرکز شناسنامه نداشته و ما تاکنون برای حدود60 تا 70 نفر از آنها شناسنامه گرفته و آنها را نامگذاری کرده‌ایم.pic1
حجت درباره چگونگی تامین هزینه‌های نگهداری از معلولان در این مرکز اظهار می‌کند: سازمان بهزیستی بابت هر یک از این افراد یارانه‌ای را به موسسه اختصاص می‌دهد اما این مبلغ تنها کفاف یک چهارم از هزینه‌های این افراد را می‌دهد و بقیه هزینه‌ها از طریق کمک‌های نقدی و غیرنقدی خیران تامین می‌شود.
این دندانپزشک نیکوکار می‌افزاید: کمک‌های یاوران ما تنها به مسائل مادی ختم نمی‌شود بلکه کمک‌های معنوی مانند تدریس بچه‌ها و یا بردن آنها به پارک و حرم هم از جمله این کمک‌ها است. مرکز ما یک مرکز جامع توان‌بخشی است که 70نفر از 400 دختر معلول زیر پوشش این مجموعه کم‌توان ذهنی عمیق هستند که بستری بوده و تمام مدت زندگی آنها بر روی تخت می‌گذرد.

فعالیت اقتصادی دختران معلول
مدیر موسسه خیریه توان‌بخشی دختران فتح‌المبین ادامه می‌دهد:۱۴۰ نفر از بچه‌های زیر پوشش مجموعه تربیت‌پذیر بوده که بهره هوشی آنها بین ۲۵ تا ۴۵ است. نیمی از افراد این موسسه آموزش‌پذیرند که ممکن است به خاطر سن بالا نتوانسته باشیم آنها را به مدرسه بفرستیم، اما ۳۵ نفر از آنها در مقاطع مختلف تحصیلی در مدارس مشغول به تحصیل‌اند و سایرین در کارگاه‌های فنی‌وحرفه ای مشغول به‌کارند. آنها با انجام کارهایی مانند گلیم‌بافی، سرمه‌دوزی، گل‌‎سازی و فرشینه علاوه بر آموزش و دریافت حقوق براساس توانمندی‌هایشان، مدرک فنی‌وحرفه ای می‌گیرند. کارهای هنری آنها توسط خیران خریداری شده و درآمد به دست آمده برای خود معلول هزینه می‌شود و چیزهایی که دوست دارد را برایش خریداری می‌کنیم.
حجت با بیان اینکه معلولیت ذهنی کودکانی که در این مرکز نگهداری می‌شوند، قالب است، می‌گوید: البته معلول ذهنی- جسمی هم در میان آنها وجود دارد، بچه‌ها در پنج بخش در مرکز نگهداری می‌شوند؛ بخش خانه کوچک پناهگاهی که در حال حاضر 15 دختر زیر 12 سال در آن حضور دارند، سرای مهر برای معلولان ذهنی با بهره هوشی زیر 25، بخش تربیت‌پذیر با بهره هوشی 25 تا 50، بخش پناهگاهی با معلولان آموزش‌پذیر دارای بهره 50 تا 80 و بخش روزانه برای بچه‌هایی که خانواده داشته و صبح به مرکز می‌آیند و بعد از صرف نهار به منزل می‌روند، آنها از آموزش‌های مرکز استفاده کرده و در کارگاه‌ها مشغول هستند.
وی خاطرنشان می‌کند: دانش‌آموزان که شامل ۳۵ نفر از معلولان می‌شوند را از سایرین جدا کردیم زیرا اگر خانواده‌ای داشتند در اینجا زندگی نمی‌کردند، آنها دارای بهره هوشی بالایی هستند و انگ کم‌توانی به آنها نمی‌خورد و عقب‌افتادگی‌شان بیشتر جنبه اجتماعی دارد.
حجت بالاترین دغدغه خود را نبود جایگاه ترخیص برای کودکان معلول دانسته و می‌افزاید: بسیاری از این افراد خانواده‌ای ندارند، بعضی‌هایشان شرایط ازدواج هم دارند اما متاسفانه حتی یک خانواده ساده روستایی هم ندارند و وقتی می‌فهمند تا ابد در اینجا خواهند بود، مشکلات روحی‌شان افزایش می‌یابد، در اینکه این مرکز برای بسیاری از افراد معلول مانند بهشت است شکی نیست، چون از مشکلات زیادی دور هستند اما برای کسانی که در ابتدا خانواده داشتند و کنار گذاشته شده‌اند زمان به سختی می‌گذرد و آنها دچار افسردگی می‌شوند.
حجت با اشاره به تلاش شبانه‌روزی و با عشق پرسنل مجموعه می‌گوید: در حال حاضر ۱۵۰ نفر به صورت دائمی کارمند این مرکز هستند و حدود هزار نفر هم یاوران ما هستند که خودشان زمان حضور در مرکز را تعیین می‌کنند. مربیان ما با عشق کار کرده و پایبند این مجموعه شده‌اند، چون معتقدند تمام برکت زندگی‌شان را از کار کردن برای این بچه‌ها دارند.
مدیر موسسه خیریه توان‌بخشی دختران فتح‌المبین ادامه می‌دهد: کودک معلول ذهنی نمی‌تواند نیازها و دردهایش را به خوبی به زبان بیاورد، او با نگاهش همه چیز را می‌فهماند و کارمندان ما تمام توان زندگی خود را از کار کردن در اینجا می‌گیرند، معلولان برخلاف عقیده عامه مردم نه تنها روحیه کارمندان را ضعیف نکرده بلکه به آنها روحیه هم می‌دهند.
وی شاد بودن بچه ها را یکی از مهمترین خصوصیات موسسه فتح‌المبین خوانده و اظهار می‌کند: معلولان این مجموعه همیشه شاد و توانمندند، بچه‌ای که برچسب کم‌توانی خورده می‌تواند هنرهای خوبی داشته باشد که بسیاری از بچه‌های به ظاهر سالم از عهده آن کار بر نمی‌آیند و این به خاطر آموزش و صبر مربیان ماست.
4500 معلول در انتظار حضور در فتح‌المبین
عضو هیات امنای موسسه خیریه توان‌بخشی دختران فتح‌المبین هم در گفتگو با «دنیای اقتصاد» می‌گوید: هم‌اکنون ۴۵۰۰ معلول پشت نوبت در انتظار حضور در موسسه هستند و ما به دلیل نداشتن فضای کافی نمی‌توانیم آنها را پذیرش کنیم. در طرح‌های توسعه موسسه به دنبال پذیرش این افراد هستیم، دو مرکز جدید در مشهد و شاندیز احداث خواهد شد که زمین مورد نیاز از سوی خیران اهدا و پروانه ساخت شهرداری نیز صادر شده است و برای آغاز عملیات اجرایی از ابتدای فصل کار، نیازمند مشارکت‌های مردمی هستیم.
احمد شاهید درباره مرکز پیش بینی شده در شهر شاندیز اظهار می کند: این مجموعه دارای دو فاز خواهد بود که در زمینی به وسعت 6 هزار متر مربع در تقاطع رودخانه شاندیز و در فضایی بسیار زیبا احداث خواهد شد. برای تکمیل این مرکز نیازمند اعتباری یک‌ونیم میلیارد تومانی هستیم. فاز دو مجموعه به صورت تفرجگاهی برای دیدار خانواده‌های خیّر با کودکان معلول و زیر پوشش آماده می‌شود.
عضو هیات امنای موسسه خیریه توان‌بخشی دختران فتح‌المبین با اشاره به احداث مرکز توان‌بخشی گلستان در بولوار توس مشهد، عنوان می‌کند: این مرکز علاوه بر پذیرش کودکان معلول، مرکز توان‌بخشی سالمندان هم خواهد بود، مجموعه گلستان در زمینی به وسعت ۹ هزار متر مربع و در دو فاز ۳ و ۶ هزار متر مربعی احداث می‌شود که برای تکمیل ساختمان و تامین تجهیزات مورد نیاز، اعتباری ۳ میلیارد تومانی باید فراهم شود.
شاهید درباره فعالیت موسسه خیریه توان‌بخشی دختران فتح‌المبین می‌گوید: این موسسه از ابتدای انقلاب اسلامی به بهره‌برداری رسیده و مخصوص نگهداری از دختران معلول ذهنی، جسمی، بدسرپرست و بی‌سرپرست است که تمامی بخش‌های این مرکز به صورت جداگانه مدیریت می‌شود.