شائبه تقلب در همه‌پرسی

آیا در همه‌پرسی ترکیه تقلبی صورت گرفته است؟ برخی از ناظران و از جمله رقبای حزب عدالت و توسعه این شائبه را مطرح کرده‌اند که در انتخابات روز ۱۶ آوریل تخلفاتی صورت گرفته است. به‌رغم اینکه پیروزی اردوغان در این روز خفیف بوده است اما اردوغان حاضر به پذیرش ادعای مخالفان نیست و حتی ناظران بین‌المللی که خواستار تجدیدنظر در نتیجه همه‌پرسی شده‌اند اردوغان به آنها گفته است حد خود را بدانید. با وجود این رفراندوم ترکیه در حالی به سود رجب طیب اردوغان به پایان رسید که سرعت شمارش آرا بسیاری را شگفت زده کرد. در حالی که هنوز انتخابات برگزار می‌شد، منابع رسمی شمارش آرا را آغاز کرده بودند و خبر از نتایج آن می‌دادند. مساله‌ای که باعث اعتراض فعالان مدنی و برخی احزاب اپوزیسیون شد. آنها می‌گفتند که دولت از عمد این کار را می‌کند تا بر تصمیم مردم برای رای دادن به رفراندوم تاثیر بگذارد. در ابتدای شمارش آرا، نتایج حاکی از پیشتازی رای آری به رفراندوم بود. این نتیجه تا پایان حفظ شد، اما نه به آن قاطعیتی که در ساعات اولیه شمارش آرا اعلام می‌شد. طرفداران رای آری به رفراندوم در نهایت توانستند با حدود یک میلیون و سیصد هزار رای بیشتر انتخابات را ببرند. جالب آنکه تا ساعت ۸ شب به وقت محلی تقریبا نتیجه آرا مشخص بود و همه انتظار داشتند که بینالی ییلدیریم، نخست‌وزیر بیاید و رسما پیروزی طرفداران آری به رفراندوم را اعلام کند. در حدود ۹:۳۰ شب به وقت ترکیه بود که تلویزیون ترکیه تصویر ییلدیریم را نشان داد که صحبت از پیروزی در انتخابات می‌کرد.

اما این همه ماجرا نیست، شبکه یورونیوز گزارش داد که مخالفان معتقدند در روند رای‌گیری تخلف شده و نتیجه انتخابات را به رسمیت نمی‌شناسند. حزب جمهوری خواه خلق اعلام کرد که در حدود یک میلیون تعرفه بدون مهر به مراکز رای‌گیری منتقل شده و در صندوق‌های رای به سود طرفداران اصلاح قانون اساسی ریخته شده است. بعد از آن حزب جمهوری‌خواه خلق که جدی‌ترین مخالف حزب عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان محسوب می‌شود، تشکیک در رفراندوم را جدی تر اعلام کرد و ضمن اعلام اینکه تخلفاتی در جریان رای‌گیری صورت گرفته است، خواستار لغو نتیجه همه پرسی اصلاح قانون اساسی ترکیه شد. در این‌باره آسوشیتدپرس گزارش داد: معاون حزب مردم جمهوری‌خواه خلق با اشاره به تخلف‌ها در جریان رای‌گیری از هیات انتخاباتی کشورش خواست تا نتیجه رفراندوم را باطل اعلام کند. به گفته این مقام تنها یک راه برای خاتمه بحث‌ها درباره مشروعیت این رای‌گیری و راحت کردن خیال مردم وجود دارد و آن این است که هیات عالی انتخابات، نتایج رفراندوم را لغو کند.

اقدام هیات عالی انتخابات در پذیرش برگ رای‌هایی که مهر رسمی بر رویشان وجود نداشت، موجب خشم احزاب اپوزیسیون ترکیه شده است. معاون حزب مردم جمهوری خواه گفت: «مقام‌ها نمی‌توانند مشخص کنند که چند برگه رای به‌صورت غیرقانونی انداخته شده است.» هیات عالی انتخابات ترکیه حین انجام رای‌گیری تصمیم گرفت قوانین رای‌گیری را تغییر دهد و همین اقدام به گفته اپوزیسیون موجب شد تا تخلفاتی رخ دهد. برگه‌های رای در ترکیه معمولا ممهور به مهر رسمی است اما هیات عالی انتخابات ترکیه به‌صورت ناگهانی اعلام کرده بود که برگه رای‌هایی را هم که مهر ندارد، می‌پذیرد. حالا در حالی که اردوغان طرفدارانش را به سود نتیجه رفراندوم به خیابان‌ها آورده و آنها از این پیروزی سرود شادی سر می‌دهند، مخالفان نیز نسبت به آن اعتراض دارند و به خیابان‌ها آمده‌اند و این مساله به صف‌آرایی موافقان و مخالفان رفراندوم انجامیده است. حال بیم آن می‌رود با تشکیکی که اپوزیسیون به نتایج رفراندوم وارد کرده و می‌گوید که در انتخابات تقلب شده است، زد و خورد خیابانی میان طرفداران و مخالفان رفراندوم به وجود آید.

دولت برای جلوگیری از بروز خشونت‌های خیابانی وضعیت فوق‌العاده را تمدید کرده است. تصاویر ویدیویی اعتراضات نشان می‌دهد فردی مورد تعقیب گروهی از حامیان اردوغان قرار می‌گیرد و نهایتا از سوی آنها ضرب و شتم می‌شود. دیلی میل در این باره گزارش می‌دهد که معترضان به نتیجه رفراندوم قانون اساسی ترکیه، به نشانه اعتراض روی ماهیتابه و قابلمه می‌کوبند و برخی نیز با در دست داشتن بنرهایی شعار «دزد، قاتل، اردوغان» سر می‌دهند. در این شرایط اردوغان بعد از پیروزی در این رفراندوم به فکر پیشبرد اهدافش است. یکی از این اهداف بازگرداندن قانون اعدام است. بسیاری بر این اعتقادند که اصرار اردوغان به احیای قانون اعدام برای این است که می‌خواهد با این حکم از کودتاچیان و مخالفانش انتقام بگیرد. اردوغان در جریان سخنرانی پیروزی‌اش در رفراندوم گفت: «من فورا درخصوص احیای مجدد حکم اعدام با بینالی ییلدیریم، نخست‌وزیر و رهبر حزب اپوزیسیون ناسیونالیست مذاکره خواهم کرد. اگر لایحه پارلمانی این موضوع به من ارائه شود آن را تایید خواهم کرد اما اگر در پارلمان از این مساله حمایت نشود آن وقت ممکن است رفراندوم دیگری درخصوص این موضوع برگزار شود.»

این اقدام می‌تواند به تلاش‌های دیرینه ترکیه برای پیوستن به اتحادیه اروپا پایان دهد. در حال حاضر نیز مذاکرات درخصوص الحاق ترکیه به اتحادیه اروپا بسیار کند پیش می‌رود. در نوامبر ۲۰۱۶ به دنبال کودتای نافرجام سال گذشته ترکیه که اتحادیه اروپا آن را سرکوب بیش از حد می‌داند روند پیوستن این کشور به اتحادیه اروپا به حال تعلیق درآمد. ژان کلود یونکر، رئیس کمیسیون اروپا درخصوص بازگشت حکم اعدام در ترکیه گفت: «این مساله خط قرمزی در تلاش‌های ترکیه برای پیوستن به اتحادیه اروپاست. اگر حکم اعدام در ترکیه مجددا احیا شود این مساله به روند مذاکرات پایان خواهد داد.»