تکان‌های اعماق زمین در ۱۰ استان «نشانه» است یا «هیجان»؟
ساز «زلزله» کوک شد
فرید قدیری همه چیز با زمین‌لرزه ۲/۶ ریشتری شهر کلات مورموری از توابع استان ایلام شروع شد. صبح دوشنبه هفته گذشته زلزله‌ای هولناک با شدتی شبیه به زلزله دو سال پیش ورزقان (۳/۷ ریشتر در آذربایجان شرقی)، ایلام را تکان داد و طولی نکشید که صد‌ها پس‌لرزه در این استان و تعدادی زمین‌لرزه خفیف در نقاط دیگر کشور به ثبت رسید. تعدد زلزله‌های ریز و درشت طی دست‌کم ۱۰ روز اخیر در حداقل ۱۰ استان کشور، امواج نگرانی از تحرکات درون زمین را افزایش داده است. آیا ساز زلزله در ایران بار دیگر کوک شده است؟
زلزله های زنجیره ای آخرین بار در نیمه سال۹۰ بود که بخش‌های وسیعی از ایران را ظرف کمتر از ۶ماه درنوردیدند.
زلزله های زنجیره ای آخرین بار در نیمه سال۹۰ بود که بخش‌های وسیعی از ایران را ظرف کمتر از ۶ماه درنوردیدند.
فرید قدیری همه چیز با زمین‌لرزه 2/6 ریشتری شهر کلات مورموری از توابع استان ایلام شروع شد.صبح دوشنبه هفته گذشته زلزله‌ای هولناک با شدتی شبیه به زلزله دو سال پیش ورزقان (3/7 ریشتر در آذربایجان شرقی)، ایلام را تکان داد و طولی نکشید که صد‌ها پس‌لرزه در این استان و تعدادی زمین‌لرزه خفیف در نقاط دیگر کشور به ثبت رسید.تعدد زلزله‌های ریز و درشت طی دست‌کم 10 روز اخیر در حداقل 10 استان کشور، امواج نگرانی از تحرکات درون زمین را افزایش داده است. آیا ساز زلزله در ایران بار دیگر کوک شده است؟
زلزله های زنجیره ای آخرین بار در نیمه سال۹۰ بود که بخش‌های وسیعی از ایران را ظرف کمتر از ۶ماه درنوردیدند.
بهمن‌ماه سال 90، گروه زلزله‌شناسی مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن در گزارشی اعلام کرد: «55 زمین لرزه با بزرگی بیش از 4 ریشتر در پهنه ایران ظرف 6 ماه گذشته اتفاق افتاده که اکثر زلزله‌ها در نیمه شرقی کشور بوده‌اند و 3 مورد از آنها نیز در اطراف پایتخت رخ داده است.»
در تحقیق دو سال پیش مرکز تحقیقات مشخص شد، «اگرچه در گستره کل کشور ایران تغییر خاصی در وضعیت لرزه‌خیزی نواحی مختلف و همچنین میزان انرژی آزاده شده به‌وجود نیامده است اما در حالی که متوسط بزرگی زلزله‌ها در سه سال منتهی به زمستان ۹۰، کمتر از ۴ ریشتر قدرت داشته، این شاخص در ماه‌های سال۹۰ به مرز ۶ ریشتر رسیده است».
سلسله زلزله‌های سال90 در ایران، سرانجام در 21 بهمن همان سال با زمین‌لرزه‌ای به بزرگی 2/4 ریشتر، به مقصد اصلی خود رسید و تهران را در ساعت 12 و 29 دقیقه یک روز جمعه به مدت چند ثانیه حرکت داد.
تهرانی‌ها با سابقه‌ای که از زلزله سه سال پیش و همچنین زلزله مهرماه سال ۸۸ با شدت ۴ ریشتر دارند، در روزهای اخیر نگران تکرار رخدادی مشابه هستند؛ اینکه آیا دوباره زلزله زنجیره‌ای در کشور شکل گرفته و قرار است در چند ماه آینده، حلقه آخر آن نصیب پایتخت شود؟!
آنچه در حال حاضر این گمانه و تصور ذهنی شهروندان تهرانی را تقویت می‌کند، برخی شایعات منتشر شده در شبکه‌های مجازی و سایت‌های نامعتبر است که منشا آنها درست از توفان 12خردادماه شکل گرفت. خرداد امسال چند ساعت بعد از وقوع توفان 119 کیلومتری در تهران که با چهره عجیب آغشته به شن‌وخاک، ابر بزرگ سرخ رنگی را از سمت غرب روانه آسمان پایتخت کرد، پیامکی با این مضمون به گستره وسیعی از تلفنهای همراه ارسال شد: «به گفته رئیس پژوهشکده زلزله‌نگاری تهران توفان ساعات گذشته باعث فعالیت گسل‌های تهران شده و از تمام شهروندان تهرانی خواسته تا 24ساعت آینده محل‌های امن را برای سکونت انتخاب کنند.» هر چند محتوا و اساس این پیامک چند روز بعد توسط زلزله‌شناسان و مراجع مسوول در موسسات زلزله‌نگاری تکذیب و مشخص شد اصلا محلی تحت عنوان پژوهشکده زلزله‌نگاری تهران وجود ندارد بلکه نام واقعی آن، پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی مهندسی زلزله است که روسای آن حقیقت چنین پیامکی را از اساس رد کردند.
اما با این حال در روزهای اخیر وقوع حداقل ۱۰ زمین‌لرزه خرد و ریز در ۱۰ استان کشور و تعدادی از همین نوع زلزله‌ها در اطراف تهران، مانع از آن شده که پایتخت‌نشینان بی‌دغدغه از «زلزله‌بزرگ» -که هر آن احتمال وقوعش در تهران وجود دارد- درباره هولناک‌ترین حادثه طبیعی جهان فکر و خیال نکنند. در فاصله ۲۷ مردادماه امسال تا کنون بیش‌از ۵۵ زمین‌لرزه با شدت بیش‌از ۴ ریشتر در مورموری ایلام ثبت شده و بیشتر از ۵۹۳ پس‌لرزه خفیف نیز در این منطقه اتفاق افتاده است.
در چند روز گذشته علاوه‌بر تهران و ایلام، استان‌های خراسان جنوبی، شیراز، اصفهان، کرمان، آذربایجان شرقی، زنجان، کرمانشاه، بوشهر، خراسان رضوی، قزوین نیز با شدت‌هایی بین 4/1 تا 6/3 ریشتر لرزیده‌اند.
در تهران نیز بامداد دوشنبه هفته گذشته -۲۷ مرداد- اولین زلزله از نوع کوچک با بزرگی ۳/۴ ریشتر در منطقه دماوند به وقوع پیوست، سپس در عصر جمعه ۳۱مرداد، زلزله‌ای دیگر باز در سمت شرق این بار به شدت ۲/۲ ریشتر اتفاق افتاد و سومین آن نیز در بعدازظهر روز شنبه یکم شهریور در منطقه گرمسار با بزرگی ۸/۱ ریشتر ثبت شد. چهارمین زمین‌لرزه خفیف تهران، شامگاه دوم شهریور به شدت ۹/۱ ریشتر در ساعت ۷ و ۴۴ دقیقه عصر اتفاق افتاد.
در ادبیات لرزه‌نگاری، به زلزله‌های با شدت کمتر از 2 ریشتر خرد‌لرزه، به زلزله‌های با شدت بین 2 تا 4 ریشتر ریزلرزه، به زلزله‌های مابین 4 تا 5 ریشتر زلزله‌کوچک، بین 5 تا 6 ریشتر متوسط، بین 6 تا 7 زلزله شدید، بیش از 7 را اصلی و بیش از 8 را بزرگ نامگذاری می‌کنند.
ماجرا با یک پیامک وایبری شروع شد!
در تهران طبق بررسی‌های علمی و فنی از سوی مراجع معتبر امر لرزه‌نگاری، به‌طور متوسط در هر ماه حدود 5 زلزله با بزرگی 5/2 ریشتر یا بیشتر از آن در شعاع 150 کیلومتری تهران رخ می‌دهد که گاه این تعداد تا مرز 10 زلزله نیز می‌رسد. در طول سال، اگرچه همه ریز و خرد لرزه‌ها در سایت اینترنتی مرکز لرزه‌نگاری کشوری موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران در همان لحظه وقوع زلزله در هر نقطه کشور، ثبت می‌شود و دسترسی عموم به سایت برای رویت مشخصات این زلزله‌ها آزاد است، اما معمولا مردم حساسیتی نسبت به این نوع اطلاعات ندارند، مگر اینکه تعداد و تکرار زلزله‌ها در نقطه‌ای خاص یا چند نقطه از کشور بیشتر شود.
این وضعیت الان به‌وجود آمده و حواس‌ها به فعل و انفعالات درون زمین ایران جلب شده است.
دوشنبه گذشته بعد از زلزله 3/4 ریشتری دماوند، پیامک دیگری شبیه آنچه در توفان خردادماه منتشر شد، تلفنهای همراه تهرانی‌ها را به صدا درآورد. در متن پیامک با مضمون «هشدار درباره احتمال زلزله شدید در تهران طی 64ساعت آینده» به 15 زمین‌لرزه طی 24 ساعت قبل در ایلام و همچنین زلزله فیروزکوه اشاره شده بود و به نقل از سازمان زلزله‌نگاری دانشگاه تهران -سازمانی که وجود خارجی ندارد و از روی اسم واقعی مرکز لرزه‌نگاری کشوری موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران جعل شده است- اعلام شده بود که احتمال زلزله شدید در تهران طی 64 ساعت آینده و همچنین باز شدن گسل دماوند و فعال شدن آتشفشان این کوه پیش‌بینی می‌شود!
این پیامک نیز درست چند دقیقه بعد از انتشار گسترده در شبکه‌های مجازی و گروه‌های وایبری، از سوی زلزله‌شناسان مطرح کشور تکذیب شد و زیر سوال رفت.
زلزله‌شناسان با بیان اینکه، در این پیامک‌ها مردم دسته‌جمعی مشغول نگران کردن همدیگر شدند، تاکید کردند: «احتمال وقوع زلزله اول شهریور ۹۳ در تهران با یک ماه قبل در اول مرداد ۹۳ و یکسال قبل در چنین روزی (اول شهریور ۹۲) در تهران از نظر اعداد و ارقام مربوط به سنجشگر‌های علمی تغییری نکرده است. در کشوری که در استان ایلامش زلزله‌ای با بزرگای 2/6 ریشتر در روز دوشنبه قبل آمده معلوم است که نه‌تنها در 48 ساعت آینده بلکه در 48 روز آینده احتمال وقوع زلزله- به‌دلیل پس‌لرزه‌ها- در منطقه غرب کشور حتما بالا است». زلزله‌شناسان با اشاره به اینکه زلزله قابل پیش‌بینی است، اما اکنون کسی در دنیا زمان دقیق آن را نمی‌تواند اعلام کند، معتقدند: روش‌های پیش نشانگری که در دنیا وجود دارند، هنوز در ایران عملیاتی نشده‌اند. رصد نشانگر‌های زلزله، سامانه و رفتارسنجی خاص و علمی و با ابزار دقیق نیاز دارد و این فقط یکی از روش‌های پیش‌بینی زلزله است.
مردود است
پیامک وایبری دوشنبه گذشته به نوشته‌های سایتی به نام world-earthquake.com نسبت داده شد که گفته می‌شود اسامی چند کشور را به عنوان محل‌های پرخطر برای وقوع زلزله طی 48 ساعت آینده معرفی کرده بود.
با همه این شایعه‌ها، هم‌اکنون آنچه از طرف زلزله‌شناسان مطرح است، شیوع زلزله در ایران آن هم در پی زلزله هفته پیش مورموری را مردود می‌داند.
قوی‌ترین تکذیبیه‌ای که از طرف مراجع زلزله‌شناسی طی روزهای اخیر درباره زلزله‌های زنجیره‌ای اعلام شده به مرکز لرزه‌نگاری کشوری موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
تعلق دارد. مرکز لرزه‌نگاری کشوری موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران در اطلاعیه‌ای با ابراز تاسف از شایعات بی‌اساس درخصوص زلزله‌های قریب‌الوقوع که موجب تشویش اذهان عمومی می‌شود، تاکید کرد: به جز در منطقه مورموری استان ایلام که در ۲۷ مرداد زمین‌لرزه‌ای به بزرگی ۲/۶ ریشتر را تجربه کرده است در سایر مناطق کشور، بی‌هنجاری لرزهای مشاهده نمی‌شود. در این اطلاعیه آمده است: جایگاه زمین ساختی ایران زمین همزیستی با زمین لرزه را برای ایرانیان اجتناب پذیر کرده است. از زمان رخداد زمین لرزه ۱۳۶۹ رودبار- منجیل تاکنون با هر رویداد هر زمین لرزه بزرگ در کشور، متاسفانه برخی با طرح مطالب بدون پایه علمی و نشر اکاذیب موجب سلب آسایش و تشویش اذهان عمومی می‌شوند.
بر پایه داده‌های لرزهای موجود جز در منطقه مورموری استان ایلام که در تاریخ 27 مرداد 1393 زمین‌لرزه به بزرگی 2/6 ریشتر را تجربه کرده است و پس‌لرزه‌های آن کماکان ادامه دارد، در سایر مناطق کشور بی‌هنجاری لرزهای مشاهده نمی‌شود.
زلزله بزرگ تهران، چطور ؟
در تهران سال‌ها است ساکنانش خطر وقوع زلزله بزرگ بالای 7 ریشتر را انتظار می‌کشند و هر بار که در گوشه‌ای از کشور زمین‌لرزه‌ای به وقوع می‌پیوندد، فکر تاخیر به‌وجود آمده در زلزله بزرگ باعث می‌شود احتمال وقوع آن در ذهن‌ها افزایش پیدا کند.
گفته می‌شود، در تهران هر ۱۵۰ سال یکبار، زلزله‌ای بزرگ اتفاق افتاده و ویرانی‌های گسترده‌ای به همراه داشته است و چونکه الان ۱۸۰ سال از آخرین زلزله با این قد و قواره گذشته است، در نتیجه تاخیر آن زیاد شده و هر آن باید منتظر بود. اما تحقیقات و یافته‌های جدید، این فرضیه قدیمی را رد می‌کند. این تحقیقات نشان می‌دهد هر ۲۰۰ سال یکبار از مرکز شهر تهران تا شعاع ۱۰۰ کیلومتری، در یکی از ۷ گسل بزرگ تهران، زمین لرزهای حدودا هفت ریشتری اتفاق افتاده است، اما آنچه ابهام درباره دوره‌های تناوب این نوع زلزله را که به زلزله بزرگ معروف شده تقویت می‌کند، عدم اطلاعات کافی و مستند درباره گسل‌های موجود تهران است. در حال حاضر به جز یک گسل، شناخت کافی نسبت به دوره‌های فعالیت و سوابق لرزه‌خیزی گسل‌های دیگر تهران وجود ندارد و بنابراین چونکه سابقه تحرکات آنها در دسترس نیست، نمی‌توان با قاطعیت گفت هر ۲۰۰ سال یکبار زلزله‌ای بزرگ در تهران اتفاق می‌افتد؛ چه بسا ممکن است این دوره زودتر یا دیرتر باشد. با این حال بررسی‌های علمی گروه زلزله مرکز تحقیقات مسکن در سال‌های گذشته نشان داده، زلزله‌های نزدیک شهر تهران اغلب در سوی شمال شرقی آن قرار می‌گیرد.
محدوده شمال شرق تهران یکی از نقاط حساس از دیدگاه لرزه‌خیزی است. در این محدوده دو گسل عمده و کاری شمال تهران و مشاء به هم می‌رسند و تشکیل گره تکتونیکی را می‌دهند که معمولا این نقاط، مکان رویداد زلزله‌های بزرگ می‌باشد.
یافته‌های این مرکز از تحقیقاتی که در سال‌های گذشته پیرامون شرایط لرزه‌خیزی تهران انجام داده است، بیانگر آن است که زلزله‌های نزدیک شهر تهران بیشتر در سمت شمال شرقی آن (محدوده دماوند و اطراف آن) متمرکز می‌شود که محدوده خطر بالای لرزهای را تشکیل داده و پایش لرزهای این گستره بسیار حائز اهمیت است.
به‌طور کلی برای گستره‌ای به ابعاد 300×300 کیلومترمربع به مرکزیت شهر تهران، تغییرات فعالیت لرزهای از نظر تعداد زمین لرزه‌های رخ داده و انرژی رها شده، قابل ملاحظه نبوده و می‌توان گفت بر پایه این مشاهدات، گستره تهران در سطح زمینه فعالیت لرزهای خود قرار دارد.گروه تحقیق در این پژوهش، پیشنهاد داده است تا سامانه پایش لرزهای برای استان‌های کشور راه‌اندازی شود. این سامانه به‌طور مستمر مدیران کشوری و استانی و کارشناسان را که دارای سطح دسترسی باشند در معرض تغییرات رژیم لرزه‌خیزی محدوده خود قرار می‌دهد.
زلزله های زنجیره ای آخرین بار در نیمه سال۹۰ بود که بخش‌های وسیعی از ایران را ظرف کمتر از ۶ماه درنوردیدند.
بهمن‌ماه سال 90، گروه زلزله‌شناسی مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن در گزارشی اعلام کرد: «55 زمین لرزه با بزرگی بیش از 4 ریشتر در پهنه ایران ظرف 6 ماه گذشته اتفاق افتاده که اکثر زلزله‌ها در نیمه شرقی کشور بوده‌اند و 3 مورد از آنها نیز در اطراف پایتخت رخ داده است.»
در تحقیق دو سال پیش مرکز تحقیقات مشخص شد، «اگرچه در گستره کل کشور ایران تغییر خاصی در وضعیت لرزه‌خیزی نواحی مختلف و همچنین میزان انرژی آزاده شده به‌وجود نیامده است اما در حالی که متوسط بزرگی زلزله‌ها در سه سال منتهی به زمستان ۹۰، کمتر از ۴ ریشتر قدرت داشته، این شاخص در ماه‌های سال۹۰ به مرز ۶ ریشتر رسیده است».
سلسله زلزله‌های سال90 در ایران، سرانجام در 21 بهمن همان سال با زمین‌لرزه‌ای به بزرگی 2/4 ریشتر، به مقصد اصلی خود رسید و تهران را در ساعت 12 و 29 دقیقه یک روز جمعه به مدت چند ثانیه حرکت داد.
تهرانی‌ها با سابقه‌ای که از زلزله سه سال پیش و همچنین زلزله مهرماه سال ۸۸ با شدت ۴ ریشتر دارند، در روزهای اخیر نگران تکرار رخدادی مشابه هستند؛ اینکه آیا دوباره زلزله زنجیره‌ای در کشور شکل گرفته و قرار است در چند ماه آینده، حلقه آخر آن نصیب پایتخت شود؟!
آنچه در حال حاضر این گمانه و تصور ذهنی شهروندان تهرانی را تقویت می‌کند، برخی شایعات منتشر شده در شبکه‌های مجازی و سایت‌های نامعتبر است که منشا آنها درست از توفان 12خردادماه شکل گرفت. خرداد امسال چند ساعت بعد از وقوع توفان 119 کیلومتری در تهران که با چهره عجیب آغشته به شن‌وخاک، ابر بزرگ سرخ رنگی را از سمت غرب روانه آسمان پایتخت کرد، پیامکی با این مضمون به گستره وسیعی از تلفنهای همراه ارسال شد: «به گفته رئیس پژوهشکده زلزله‌نگاری تهران توفان ساعات گذشته باعث فعالیت گسل‌های تهران شده و از تمام شهروندان تهرانی خواسته تا 24ساعت آینده محل‌های امن را برای سکونت انتخاب کنند.» هر چند محتوا و اساس این پیامک چند روز بعد توسط زلزله‌شناسان و مراجع مسوول در موسسات زلزله‌نگاری تکذیب و مشخص شد اصلا محلی تحت عنوان پژوهشکده زلزله‌نگاری تهران وجود ندارد بلکه نام واقعی آن، پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی مهندسی زلزله است که روسای آن حقیقت چنین پیامکی را از اساس رد کردند.
اما با این حال در روزهای اخیر وقوع حداقل ۱۰ زمین‌لرزه خرد و ریز در ۱۰ استان کشور و تعدادی از همین نوع زلزله‌ها در اطراف تهران، مانع از آن شده که پایتخت‌نشینان بی‌دغدغه از «زلزله‌بزرگ» -که هر آن احتمال وقوعش در تهران وجود دارد- درباره هولناک‌ترین حادثه طبیعی جهان فکر و خیال نکنند. در فاصله ۲۷ مردادماه امسال تا کنون بیش‌از ۵۵ زمین‌لرزه با شدت بیش‌از ۴ ریشتر در مورموری ایلام ثبت شده و بیشتر از ۵۹۳ پس‌لرزه خفیف نیز در این منطقه اتفاق افتاده است.
در چند روز گذشته علاوه‌بر تهران و ایلام، استان‌های خراسان جنوبی، شیراز، اصفهان، کرمان، آذربایجان شرقی، زنجان، کرمانشاه، بوشهر، خراسان رضوی، قزوین نیز با شدت‌هایی بین 4/1 تا 6/3 ریشتر لرزیده‌اند.
در تهران نیز بامداد دوشنبه هفته گذشته -۲۷ مرداد- اولین زلزله از نوع کوچک با بزرگی ۳/۴ ریشتر در منطقه دماوند به وقوع پیوست، سپس در عصر جمعه ۳۱مرداد، زلزله‌ای دیگر باز در سمت شرق این بار به شدت ۲/۲ ریشتر اتفاق افتاد و سومین آن نیز در بعدازظهر روز شنبه یکم شهریور در منطقه گرمسار با بزرگی ۸/۱ ریشتر ثبت شد. چهارمین زمین‌لرزه خفیف تهران، شامگاه دوم شهریور به شدت ۹/۱ ریشتر در ساعت ۷ و ۴۴ دقیقه عصر اتفاق افتاد.
در ادبیات لرزه‌نگاری، به زلزله‌های با شدت کمتر از 2 ریشتر خرد‌لرزه، به زلزله‌های با شدت بین 2 تا 4 ریشتر ریزلرزه، به زلزله‌های مابین 4 تا 5 ریشتر زلزله‌کوچک، بین 5 تا 6 ریشتر متوسط، بین 6 تا 7 زلزله شدید، بیش از 7 را اصلی و بیش از 8 را بزرگ نامگذاری می‌کنند.
ماجرا با یک پیامک وایبری شروع شد!
در تهران طبق بررسی‌های علمی و فنی از سوی مراجع معتبر امر لرزه‌نگاری، به‌طور متوسط در هر ماه حدود 5 زلزله با بزرگی 5/2 ریشتر یا بیشتر از آن در شعاع 150 کیلومتری تهران رخ می‌دهد که گاه این تعداد تا مرز 10 زلزله نیز می‌رسد. در طول سال، اگرچه همه ریز و خرد لرزه‌ها در سایت اینترنتی مرکز لرزه‌نگاری کشوری موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران در همان لحظه وقوع زلزله در هر نقطه کشور، ثبت می‌شود و دسترسی عموم به سایت برای رویت مشخصات این زلزله‌ها آزاد است، اما معمولا مردم حساسیتی نسبت به این نوع اطلاعات ندارند، مگر اینکه تعداد و تکرار زلزله‌ها در نقطه‌ای خاص یا چند نقطه از کشور بیشتر شود.
این وضعیت الان به‌وجود آمده و حواس‌ها به فعل و انفعالات درون زمین ایران جلب شده است.
دوشنبه گذشته بعد از زلزله 3/4 ریشتری دماوند، پیامک دیگری شبیه آنچه در توفان خردادماه منتشر شد، تلفنهای همراه تهرانی‌ها را به صدا درآورد. در متن پیامک با مضمون «هشدار درباره احتمال زلزله شدید در تهران طی 64ساعت آینده» به 15 زمین‌لرزه طی 24 ساعت قبل در ایلام و همچنین زلزله فیروزکوه اشاره شده بود و به نقل از سازمان زلزله‌نگاری دانشگاه تهران -سازمانی که وجود خارجی ندارد و از روی اسم واقعی مرکز لرزه‌نگاری کشوری موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران جعل شده است- اعلام شده بود که احتمال زلزله شدید در تهران طی 64 ساعت آینده و همچنین باز شدن گسل دماوند و فعال شدن آتشفشان این کوه پیش‌بینی می‌شود!
این پیامک نیز درست چند دقیقه بعد از انتشار گسترده در شبکه‌های مجازی و گروه‌های وایبری، از سوی زلزله‌شناسان مطرح کشور تکذیب شد و زیر سوال رفت.
زلزله‌شناسان با بیان اینکه، در این پیامک‌ها مردم دسته‌جمعی مشغول نگران کردن همدیگر شدند، تاکید کردند: «احتمال وقوع زلزله اول شهریور ۹۳ در تهران با یک ماه قبل در اول مرداد ۹۳ و یکسال قبل در چنین روزی (اول شهریور ۹۲) در تهران از نظر اعداد و ارقام مربوط به سنجشگر‌های علمی تغییری نکرده است. در کشوری که در استان ایلامش زلزله‌ای با بزرگای 2/6 ریشتر در روز دوشنبه قبل آمده معلوم است که نه‌تنها در 48 ساعت آینده بلکه در 48 روز آینده احتمال وقوع زلزله- به‌دلیل پس‌لرزه‌ها- در منطقه غرب کشور حتما بالا است». زلزله‌شناسان با اشاره به اینکه زلزله قابل پیش‌بینی است، اما اکنون کسی در دنیا زمان دقیق آن را نمی‌تواند اعلام کند، معتقدند: روش‌های پیش نشانگری که در دنیا وجود دارند، هنوز در ایران عملیاتی نشده‌اند. رصد نشانگر‌های زلزله، سامانه و رفتارسنجی خاص و علمی و با ابزار دقیق نیاز دارد و این فقط یکی از روش‌های پیش‌بینی زلزله است.
مردود است
پیامک وایبری دوشنبه گذشته به نوشته‌های سایتی به نام world-earthquake.com نسبت داده شد که گفته می‌شود اسامی چند کشور را به عنوان محل‌های پرخطر برای وقوع زلزله طی 48 ساعت آینده معرفی کرده بود.
با همه این شایعه‌ها، هم‌اکنون آنچه از طرف زلزله‌شناسان مطرح است، شیوع زلزله در ایران آن هم در پی زلزله هفته پیش مورموری را مردود می‌داند.
قوی‌ترین تکذیبیه‌ای که از طرف مراجع زلزله‌شناسی طی روزهای اخیر درباره زلزله‌های زنجیره‌ای اعلام شده به مرکز لرزه‌نگاری کشوری موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
تعلق دارد. مرکز لرزه‌نگاری کشوری موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران در اطلاعیه‌ای با ابراز تاسف از شایعات بی‌اساس درخصوص زلزله‌های قریب‌الوقوع که موجب تشویش اذهان عمومی می‌شود، تاکید کرد: به جز در منطقه مورموری استان ایلام که در ۲۷ مرداد زمین‌لرزه‌ای به بزرگی ۲/۶ ریشتر را تجربه کرده است در سایر مناطق کشور، بی‌هنجاری لرزهای مشاهده نمی‌شود. در این اطلاعیه آمده است: جایگاه زمین ساختی ایران زمین همزیستی با زمین لرزه را برای ایرانیان اجتناب پذیر کرده است. از زمان رخداد زمین لرزه ۱۳۶۹ رودبار- منجیل تاکنون با هر رویداد هر زمین لرزه بزرگ در کشور، متاسفانه برخی با طرح مطالب بدون پایه علمی و نشر اکاذیب موجب سلب آسایش و تشویش اذهان عمومی می‌شوند.
بر پایه داده‌های لرزهای موجود جز در منطقه مورموری استان ایلام که در تاریخ 27 مرداد 1393 زمین‌لرزه به بزرگی 2/6 ریشتر را تجربه کرده است و پس‌لرزه‌های آن کماکان ادامه دارد، در سایر مناطق کشور بی‌هنجاری لرزهای مشاهده نمی‌شود.
زلزله بزرگ تهران، چطور ؟
در تهران سال‌ها است ساکنانش خطر وقوع زلزله بزرگ بالای 7 ریشتر را انتظار می‌کشند و هر بار که در گوشه‌ای از کشور زمین‌لرزه‌ای به وقوع می‌پیوندد، فکر تاخیر به‌وجود آمده در زلزله بزرگ باعث می‌شود احتمال وقوع آن در ذهن‌ها افزایش پیدا کند.
گفته می‌شود، در تهران هر ۱۵۰ سال یکبار، زلزله‌ای بزرگ اتفاق افتاده و ویرانی‌های گسترده‌ای به همراه داشته است و چونکه الان ۱۸۰ سال از آخرین زلزله با این قد و قواره گذشته است، در نتیجه تاخیر آن زیاد شده و هر آن باید منتظر بود. اما تحقیقات و یافته‌های جدید، این فرضیه قدیمی را رد می‌کند. این تحقیقات نشان می‌دهد هر ۲۰۰ سال یکبار از مرکز شهر تهران تا شعاع ۱۰۰ کیلومتری، در یکی از ۷ گسل بزرگ تهران، زمین لرزهای حدودا هفت ریشتری اتفاق افتاده است، اما آنچه ابهام درباره دوره‌های تناوب این نوع زلزله را که به زلزله بزرگ معروف شده تقویت می‌کند، عدم اطلاعات کافی و مستند درباره گسل‌های موجود تهران است. در حال حاضر به جز یک گسل، شناخت کافی نسبت به دوره‌های فعالیت و سوابق لرزه‌خیزی گسل‌های دیگر تهران وجود ندارد و بنابراین چونکه سابقه تحرکات آنها در دسترس نیست، نمی‌توان با قاطعیت گفت هر ۲۰۰ سال یکبار زلزله‌ای بزرگ در تهران اتفاق می‌افتد؛ چه بسا ممکن است این دوره زودتر یا دیرتر باشد. با این حال بررسی‌های علمی گروه زلزله مرکز تحقیقات مسکن در سال‌های گذشته نشان داده، زلزله‌های نزدیک شهر تهران اغلب در سوی شمال شرقی آن قرار می‌گیرد.
محدوده شمال شرق تهران یکی از نقاط حساس از دیدگاه لرزه‌خیزی است. در این محدوده دو گسل عمده و کاری شمال تهران و مشاء به هم می‌رسند و تشکیل گره تکتونیکی را می‌دهند که معمولا این نقاط، مکان رویداد زلزله‌های بزرگ می‌باشد.
یافته‌های این مرکز از تحقیقاتی که در سال‌های گذشته پیرامون شرایط لرزه‌خیزی تهران انجام داده است، بیانگر آن است که زلزله‌های نزدیک شهر تهران بیشتر در سمت شمال شرقی آن (محدوده دماوند و اطراف آن) متمرکز می‌شود که محدوده خطر بالای لرزهای را تشکیل داده و پایش لرزهای این گستره بسیار حائز اهمیت است.
به‌طور کلی برای گستره‌ای به ابعاد 300×300 کیلومترمربع به مرکزیت شهر تهران، تغییرات فعالیت لرزهای از نظر تعداد زمین لرزه‌های رخ داده و انرژی رها شده، قابل ملاحظه نبوده و می‌توان گفت بر پایه این مشاهدات، گستره تهران در سطح زمینه فعالیت لرزهای خود قرار دارد.گروه تحقیق در این پژوهش، پیشنهاد داده است تا سامانه پایش لرزهای برای استان‌های کشور راه‌اندازی شود. این سامانه به‌طور مستمر مدیران کشوری و استانی و کارشناسان را که دارای سطح دسترسی باشند در معرض تغییرات رژیم لرزه‌خیزی محدوده خود قرار می‌دهد.
ارسال نظر