وقتی اعصاب‌ها خرد است

شاید بیشتر از همه در زمینه خودکشی دورکیم جامعه‌شناس کار کرده باشد و دسته‌بندی او در این زمینه (خودخواهانه، دگر خواهانه، تقدیر گرایانه، آنومیک) از جامع‌ترین دسته‌بندی‌ها است. وقتی خودکشی درجامعه‌ای به مساله تبدیل می‌شود باید به سراغ این موارد رفت تا بتوان به تحلیل درستی از آن دست یافت. ولی آنچه در این بین مشهود است شرایط نامساعد فعلی حاکم برجامعه است که به لحاظ اجتماعی جوّی عصبی حاکم است.

آمار دختران و پسران مجرد و نیز آمار طلاق بسیار بالاست اعصاب والدین از ترس آینده نامساعد فرزندان خرد است و اعصاب خودشان هم که جای خود دارد. وقتی دختران منتظر مرد زندگی هستند، ترس از تجرد قطعی روز به روز جدی‌تر می‌شود، وقتی نامردانی در لوای دوست اجتماعی، دختران را در این فضای نامساعد به دام عشق و وابستگی نافرجام می‌کشانند و متقابلا دخترانی که به طمع زندگی بهتر خود و نه پسرها، آنها را گرفتار خود می‌کنند، خب معلوم است که اعصاب همه خرد است. وقتی بیکاری افزایش یافت، تورم به اوج رسید، درآمدها کفاف هزینه‌ها را نکرد و رکود حاصل شد و هزینه‌ها بر پدران گران آمد معلوم است اعصاب یک خانواده خرد است، اعصاب یک ملت خرد است.

وقتی به لحاظ فرهنگی ازهم گسیختگی و چنددستگی پدید آمد و از پس این تزلزل فرهنگی اختلال هویتی رخ داد و همه چیز تفسیر به مطلوب شد و واقعیت جای خود را به مصلحت داد در این صورت معلوم است که اعصاب یک ملت خرد است.

وقتی به لحاظ سیاسی-اقتصادی شعار‌ها با اعمال عمال هماهنگی نداشت و اختلاس‌ها فراوان گشت و رئیس مبارزه با مفاسد اقتصادی به جرم فساد اقتصادی زندانی شد و اصلا به قول ابن خلدون حمیت جای خودش را به بی تفاوتی داد باید بدانیم که اعصاب همه خرد است، خرد.وقتی معلمی برای امرار معاش خود جای دیگر از به کار مشغول است و خسته و کم حوصله، معلوم است تربیت صحیح ناممکن می‌شود، اختلال تربیتی پدید می‌آید و این زمانی به اوج می‌رسد که فضای شادی کم است و فضای غم بازی بسیار و معلوم است در این فضای ناصحیح آموزشی در کنار مفاهیم آرمانی و نه واقعیت‌گرای کتب درسی، معلم اعصابش خرد است و محصل ناراضی.

و وقتی...

در آخر جمع این وقتی‌ها وقتی است که اعتراض هزینه داشته باشد و بهترین اعتراض بی‌هزینه خودکشی در ملأ عام باشد، معلوم است که اعتراض چگونه بیان می‌شود.خودکشی‌های علنی، یکی از اتفاقات تلخ و ناگواری است که این روزها دائم تکرار می‌شود. بی‌شک بزرگ‌ترین آسیب اجتماعی سال ۹۵ را می‌توان خودکشی‌های در ملاعام دانست.

در اردیبهشت ماه ۹۵، پنج‌نفر در تهران اقدام به خودکشی در ملاعام کرده‌اند که خوشبختانه از این پنج‌مورد ۲ نفر نجات یافتند. در نخستین حادثه، مردی ۶۵ ساله خود را از پل عابر پیاده میرداماد حلق‌آویز کرد، سپس مردی خود را از پله‌های بیمارستان میلاد به پایین پرتاب کرد، چند روز بعد دختری ۱۳ ساله خود را از پل‌های بزرگراه نیایش به پایین پرتاب کرد، بعد از آن هم جوانی ۲۸ ساله، خود را از پل عابر پیاده میدان رسالت به پایین پرت کرد که خوشبختانه نافرجام بود.

مورد دیگر مردی بود که قصد داشت خود را از پل عابر پیاده خیابان خیام به پایین پرت کندکه خوشبختانه نجات یافت.برخی از آسیب‌شناس‌ها معتقدند میزان افسردگی و خشونت در جامعه ایرانی زیاد شده است که یکی از مهمترین عوامل در ترغیب یک فرد به خودکشی هستند.

با این حال، وزیر بهداشت در نشست بررسی پیشگیری از اقدامات پرخطر در رفتارهای اجتماعی که در ستاد وزارت بهداشت برگزار شد با اعلام افسردگی ۱۲ درصد از ایرانی‌ها، هشدار داد: «مبادا اختلالات روانی و خصوصا خودکشی در کشور اپیدمی شود و مردم تقلید کنند.» وزیر بهداشت معتقد است هر چقدر درخصوص اختلالات روانی با مردم بدون پرده صحبت شود، به زندگی بهتر آنها کمک خواهد کرد.

حداقل ۱۲ درصد از مردم افسرده هستند که نیاز به درمان دارند؛ بنابراین تفاوتی ندارد که برای ایجاد نشاط چه تعریفی داشته باشیم اما ایجاد فضای امید و نشاط در کشور بسیار ضروری است. همین یکی دو روز پیش سیدحسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران در نشست شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر در استان یزد گفت: ۲۳ درصد مردم ایران دارای حداقل یک اختلال روانی هستند و ۱۲ درصد مردم از ‏افسردگی جدی رنج می‌برند.

خودکشی به خاطر چشم هایش

کمتر کسی است که خبر پرسرو صدای خودکشی مرد ۶۵ ساله در بلوار میرداماد را نشنیده باشد.۱۱ اردیبهشت ماه تصاویری منتشر شد که نشان می‌داد، مرد ۶۵ ساله‌ای در خیابان میرداماد خود را از پل عابر پیاده حلق آویز کرده است. بلافاصله بعد از انتقال این فرد به پایین و بررسی علائم حیاتی توسط اورژانس، جسد وی به پزشکی قانونی منتقل شد و محل برای بررسی‌های بیشتر در اختیار پلیس قرار گرفت. با انتقال محتویات داخل جیب این فرد به دادسرای جنایی علاوه‌بر کارت ملی و کارت عابربانک، تکه کاغذی که علت خودکشی روی آن نوشته شده بود در اختیار بازپرس جنایی قرار گرفت. او در این کاغذ نوشته بود در یک مسافرخانه در حوالی میدان شوش کار و زندگی می‌کند، اما از چندی قبل به دلیل ابتلا به بیماری آب سیاه چشم اذیت شده و توان مالی درمان را ندارد، به همین دلیل دست به خودکشی زده است. یک هفته پس از خودکشی روی پل عابر در بلوار میرداماد، نوشته بیلبورد نصب شده روی این پل با مفاهیم مرتبط با زندگی تغییر کرد. روز بعد (۱۲ اردیبهشت‌ماه) خبری مخابره شد که مرد میانسالی که برای درمان به بیمارستان میلاد مراجعه کرده و به خاطر ۳۰۰ هزار تومان پذیرش نشده، خود را از طبقه اول اورژانس به طبقات زیر همکف پرتاب و خودکشی کرده است.

این خبر که در شبکه‌های مجازی دست به دست می‌شد رسانه‌ها را مجبور کرد تا پیگیری را شروع کنند. بعد از انتشار خبر، مسوولان بیمارستان میلاد در این باره توضیحاتی ارائه دادند. این اتفاق تایید شد و در اولین اظهارنظرها، مدیر روابط عمومی بیمارستان میلاد اتفاق رخ داده در بیمارستان را فاجعه دانست،‌ اما مدعی بود ماجرا آنگونه نبوده که در رسانه‌ها منتشر شده است و به اجبار در اخذ هزینه‌های درمانی ارتباطی ندارد.رحمتی درباره اتفاقی که افتاده گفت: این فرد به اورژانس بیمارستان میلاد مراجعه کرد و ویزیت اولیه‌اش انجام شد، سپس برای انجام آزمایشات به سونوگرافی بیمارستان ارجاع داده شد. اما از آنجا که دفترچه‌اش فاقد اعتبار بوده، از او و همراهش می‌خواهند که به سوپروایزر بیمارستان مراجعه و پشت برگه‌اش را امضا کند تا درمانش به‌صورت رایگان ادامه پیدا کند. این فرد به سوپروایزر مراجعه نکرده و خود را از طبقه اول اورژانس به زیرهمکف پرتاب کرده است.

این در حالی است که برادرزاده این بیمار در تماسی مدعی شد: عمویم دچار درد شکمی شدید شده بود و در بوئین‌زهرا درمانش به خوبی انجام نشد و به همین خاطر به بیمارستان میلاد تهران مراجعه کرد، اما چون اعتبار دفترچه بیمه‌اش تمام شده بود از او طلب ۳۰۰ هزار تومان پول کرده بودند و به‌رغم آنکه بستگان ما در مسیر بودند تا پول برسانند بیمارستان از بستری شدن وی ممانعت شد. امارئیس اورژانس بیمارستان میلاد با تکذیب اخبار منتشر شده درخصوص خودکشی این بیمار در بیمارستان اعلام کرد: اینکه بیمار به علت نپرداختن هزینه ویزیت نشده است خلاف واقع و کذب محض است. مرتضی مردانی با بیان اینکه بیمار یاد شده عصر جمعه (۱۰ اردیبهشت) و با مشکل دل درد به اورژانس بیمارستان میلاد مراجعه کرد، گفت: او بلافاصله پذیرش شده و توسط متخصص جراحی عمومی ویزیت شده است.

در این رابطه سخنگوی وزارت بهداشت گفت: این حادثه در بیمارستان دولتی متعلق به سازمان تامین اجتماعی رخ داده است. در این بیمارستان خدمات به‌صورت رایگان انجام می‌شود و اگر یک بیمار نیازمند خدمات اورژانسی باشد، این خدمات به سرعت انجام می‌شود. همچنین در صورت نیاز خدمات مددکاری برای رایگان شدن هزینه‌ها نیز صورت می‌گیرد. بعد از آن به‌دنبال دستور معاون اول رئیس‌جمهور به رئیس سازمان تامین اجتماعی، مقرر شد این موضوع سریعا بررسی و با متخلفین برخورد و نتیجه گزارش شود.

معاون اول رئیس‌جمهور همچنین خطاب به هاشمی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی دستور پیگیری این موضوع را صادر کرد. هنوز شوک این خبر از بین نرفته بود که خبری منتشر شد پرت شدن دختری ۱۳ساله از پل ولایت اتوبان نیایش پرونده این حادثه با جزئیات کامل تشکیل و به مراجع قضایی ذی ربط برای تصمیم‌گیری درباره اتفاقات احتمالی رخ داده در این حادثه ارائه شد. چندی نگذشت که راز مرگ دختر ۱۳ ساله در اتوبان نیایش برملا شد.

بررسی‌های جنایی نشان داد دختر ۱۳ ساله که جسدش در اتوبان نیایش پیدا شد خودکشی کرده است. در این میان وزارت بهداشت جلسه آسیب‌شناسی رفتارهای اجتماعی پرخطر شهروندان از جمله خودکشی‌های علنی در تهران را برگزار کرد.

وزارت بهداشت تاکید کرد که ایجاد مراکز مشاوره حضوری و غیر حضوری می‌تواند در کاهش رفتارهای غلط و پر خطر اجتماعی نقش موثری داشته باشد. انتشار این خبر آن هم بلافاصله بعد از مخابره شدن خبر حلق‌آویز شدن یک مرد از پل میرداماد و همچنین بیماری که خود را از پله‌های بیمارستان میلاد به پایین پرت کرد، (در طول یک هفته) مورد توجه قرار گرفت و واکنش‌های زیادی را به‌دنبال داشت. اما در واکنش به این اتفاق‌ها، اولین و زیادترین اظهارنظرها
مربوط به مسائل مالی بود. برخی زیاد شدن خودکشی‌ها را به مسائل اقتصادی ربط دادند. وزارت بهداشت به این قضیه وارد شد و در رابطه با اپیدمی شدن خودکشی هشدار داد. سیدحسن هاشمی در نشست بررسی پیشگیری از اقدامات پرخطر در رفتارهای اجتماعی که در ستاد وزارت بهداشت برگزار شد گفت: اطلاع‌رسانی و خبر به‌ویژه در مورد رخدادهایی مانند خودکشی و اختلالات روانی کار دشواری است؛ زیرا از یک سو قصد دارید که اخبار را مخابره کنید و از سوی دیگر این خبر همانند شمشیری دو لبه است. از یک طرف می‌خواهید به جامعه امید دهید و از طرف دیگر نباید واقعیت‌ها را کتمان کرد که کار سختی است و نیازمند هنرمندی، علم، تجربه و خویشتن‌داری است. هاشمی به ذکر علل خودکشی پرداخت و گفت: افسردگی، مصرف مواد مخدر و خشونت‌های خانوادگی بخشی از عوامل خودکشی است اما اینکه زمینه‌های اجتماعی آن چیست، مربوط به رانت و گرفتاری‌های موجود کشور نیست زیرا در کشورهای اسکاندیناوی باوجود داشتن نظام اداری پاک و بدون فساد، آمار خودکشی در بین آنها بسیار بالا است. بنابراین ضروری است تا یک کالبدشکافی روانی انجام شود و از انجمن تقاضا دارم تا عوامل خودکشی را به دقت بررسی کند.

در این میان انوشیروان محسنی‌بندپی، رئیس سازمان بهزیستی گفت: خودکشی پدیده‌ای جهانی است که در طول تاریخ وجود داشته و اکنون نیز روند رو به رشدی در دنیا دارد و نوع آن نیز تغییر کرده است. هرچند میزان خودکشی در کشور ما کم است، اما همین میزان هم برای کشوری با این آموزه‌های مذهبی زیاد است؛ بنابراین باید برنامه‌ای جهت اقدام و عمل و مداخله در این موضوع با تلفیق مسائلی که منجر به خودکشی می‌شوند ایجاد کنیم.

با این حال رئیس انجمن علمی پیشگیری از خودکشی گفت: براساس تحقیقات میزان افسردگی در کشور طی ۱۰ سال گذشته افزایش داشته است و مطالعات نیز نشان داده که افسردگی میزان اقدام به خودکشی را ۶ برابر افزایش می‌دهد. سیدکاظم ملکوتی درباره خودکشی‌هایی که در ملاءعام و اماکن پرتردد اتفاق افتاده است، گفت: خودکشی موضوعی نیست که بگوییم صرفا ریشه سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی یا روانی دارد. توجه به این نکته لازم است که باید تمام این عوامل خطر در فردی جمع شود تا اقدام به خودکشی کند.او با تاکید بر اینکه نقش عوامل خطر بر اقدام به خودکشی به یک اندازه نیست، ادامه داد: بیماری‌های اعصاب و روان همچون افسردگی احتمال اقدام به خودکشی را ۶ برابر افزایش می‌دهد و از آنجا که در این شرایط روش‌ها بسیار خطرناکند و منجر به فوت می‌شوند؛ در نتیجه پارامترهایی همچون افسردگی که وزن بیشتری دارند؛ اهمیت بیشتری می‌یابند.یک آسیب‌شناس هم معتقد است؛ افسردگی و خشونت‌ها، بخش بزرگی از دلایل تمایل افراد به خودکشی است و جامعه امروز، به سمت هیجان مداری پیش رفته است. کوروش محمدی، رئیس انجمن آسیب‌شناسی اجتماعی ایران به خبرآنلاین گفت: میزان افسردگی در جامعه خیلی بالاست و خشونت در اوج قرار دارد.

این موارد در مسائل روانی افراد تاثیرات منفی گذاشته و باعث می‌شود زمینه‌‌ها برای فرآیند خودکشی فراهم شود؛همچنین رئیس انجمن جامعه‌شناسی ایران، این حوادث را خودکشی شهری نامید و گفت: زمانی که فردی در روز روشن به این شکل خود را از یک پل عابرپیاده در نقطه‌ای پرتردد حلق‌آویز می‌کند، این امر به نوعی در صدد بازنمایی مشکلات شهری است.

سید محمدامین قانعی‌راد ادامه داد: اغلب افرادی که شدیدا توسط اعضای جامعه خود آزرده و به تبع آن نوعی خشمگینی علیه دیگری نیز دررفتار آنان نمایان می‌شود، اقدام به این نوع خودکشی‌ها می‌کنند. او گفت: این افراد آنقدر نجابت دارند که به جای آنکه خشم و غضب خود را علیه همان دیگری آزاردهنده که در اینجا مردم و جامعه هستند، معطوف کنند، از طریق نابودی خودشان خشمشان را منتقل می‌کنند.

چهارمین موردی که از خودکشی در ملاعام طی چند روز، رسانه‌ای شد، مربوط به خودکشی نافرجام جوان ۲۸ ساله در میدان رسالت بود. مرد جوانی که عصر پنج‌شنبه (۲۳ اردیبهشت) با سقوط از بالای پل عابر پیاده در میدان رسالت قصد خودکشی داشت، با اقدام به موقع عوامل اورژانس تهران جان سالم به‌در برد. چند روز بعد هم خبری مخابره شد که مردی که قصد داشت خود را از پل عابر پیاده خیابان خیام، حوالی دادگاه تجدیدنظر به پایین پرت کند،‌ اما توسط عوامل آتش نشانی نجات داده شد. در واقع خودکشی نافرجام این مرد، پنجمین مورد از خودکشی‌های علنی در ۲ هفته گذشته در تهران است. اما با وجود این اتفاقات تلخ و ناگوار؛ آمارها نشان می‌دهد میزان خودکشی کاهش داشته است، سرپرست دادسرای جنایی، میزان خودکشی در سال ۹۴ در شهر تهران را ۳۸۶ فقره اعلام کرد که نسبت به آمار ۴۴۷ نفری مربوط به سال ۹۳، کاهش داشته است. این در حالی است که آمارها نشان می‌دهد، در سال گذشته آمار تلفات خودکشی در کشور 8/ 1 درصد کاهش یافته است.

در سال ۹۴بالغ بر، ۴ هزار و ۲۰ نفر بر اثر خودکشی در کشور جان خود را از دست دادند؛ درحالی‌که این رقم در سال قبل از آن ۴ هزار و ۹۵ نفر بود. در سال گذشته از کل تلفات خودکشی در کشور ۲ هزار و ۸۸۷ نفر مرد و یک‌ هزار و ۱۳۳ نفر زن بودند.بر اساس آخرین آماری که سازمان جهانی بهداشت منتشر کرده است، هر ۴۰ ثانیه یک نفر به علت خودکشی از بین می رود.

این یعنی سالی حدود ۸۰۰ هزار نفر ! از این آمار ۴۰۶۹ نفر را ایرانی‌ها تشکیل می‌دهند، طبق این آمار که ایران را صد و بیستم جهان می‌کند، روزانه به طور متوسط حدود ۱۱ نفر در ایران خودکشی می‌کنند. اما در خودکشی، ایران با وجود میزان روزانه حدود ۱۰ خودکشی رتبه مناسبی دارد، هر هفته حدود ۷۷ نفر در ایران خودکشی می‌کنند که شاید نشان دهد خودکشی ۴ نفر در هفته‌های اخیر آمار نگران‌کننده‌ای نیست. البته آخرین آماری که پزشکی قانونی درباره خودکشی در ایران ارائه کرده، کاهش 8/ 1 درصدی را نشان می‌دهد که بر اساس آن، مرگ ۴۰۲۰ نفر در سال ۹۴ با عنوان خودکشی ثبت شده است.