کبد چرب و مضرات آن

کبد یکی از اعضای مفید در بدن است که وظایف مهمی برعهده دارد و اگر وسایل و آلات لازمه و مفید را در اختیارش قرار دهیم می‌توانیم شاهد خود التیامی آن باشیم. متاسفانه کبد آخرین عضوی است که افراد به آن توجه می‌کنند. چینی‌ها به کبد امپراتور بدن می‌گویند و لغت liver در انگلیسی به معنای زندگی‌کننده، به کبد گفته می‌شود. براساس آمار در استرالیا ۳۵ درصد مردم دچار بیماری کبد چرب هستند. آمار دقیقی در ایران وجود ندارد ولی احتمال می‌رود که ایران هم آماری نزدیک به استرالیا داشته باشد. اگرچه اغراق‌آمیز است ولی برخی از متخصصان کبد را مهم‌تر از قلب می‌دانند. به همین دلیل در اینجا به موارد مهم و مفیدی درباره این بیماری شایع می‌پردازیم.

علائم و نشانه‌های کبد چرب

بسیاری از افراد که مبتلا به کبد چرب هستند از این بیماری آگاه نیستند. آثار بیماری بسیار نامشخص و مخصوصا در ابتدا غیرقابل تشخیص است. خستگی و افزایش وزن بدون دلیل از آثار ظاهری همراه این بیماری است. شروع بیماری به آرامی می‌تواند نابسامانی فکری و تغییرات خلقی را به وجود آورد. کاهش و تغییر در حافظه و حساسیت‌ها نسبت به مسائل و بزرگ جلوه دادن آنها می‌تواند از کبد چرب سرچشمه گرفته باشد. افسردگی، بدخوابی و بی‌تفاوتی نسبت به زندگی نیز می‌تواند از آثار این بیماری محسوب شود. افراد مبتلابه وزن بالا (چاقی مفرط) که دچار کبد چرب هستند به‌طور قابل ملاحظه دچار بی‌خوابی، بد خوابی، خور خور کردن بیداری مکرر و نابسامانی می‌شوند. قطع تنفس به مدت ۱۰ ثانیه می‌تواند سبب نرسیدن اکسیژن کافی به مغز و نتیجه آن بیماری‌های مکرر توام با ترس شود. بیمار دلایل این حالات را معمولا نمی‌داند و صحبت از بختک یا دلایل دیگری می‌کند. قطع تنفس در مدت‌های کوتاه باعث نرسیدن اکسیژن به سلول‌ها شده و این باعث:

خستگی در صبح پس از بیداری

کاهش میزان تستسرون و میل جنسی در مردان

افزایش وزن

افزایش فشار خون

بالا رفتن ریسک سکته مغزی

علائم بیماری کبد چرب

خستگی

نفخ

احساس درد و ناراحتی در قسمت راست و بالای شکم

افزایش و تجمع چربی در اطراف شکم و پهلوها مانند تیوب چرخ ماشین، درد در شکم

سوء‌هاضمه و عدم تحمل غذاهای چرب

سوزش معده و رفلکس معده

بواسیر و ناراحتی‌های مقعدی

برآمدگی و نقاط زرد رنگ در روی پوست مخصوصا اطراف چشم‌ها

افزایش درجه حرارت بدن بدون دلیل

افزایش تعرق

بوی بد بدن

دهان بد بو و لایه سفید روی زبان

خارش و قرمزی در چشم‌ها یا خشکی چشم‌ها

خارش پوست

ناراحتی پوستی و لکه‌های قهوه‌ای در پوست

کک و مک

بیماری دوپترن در دست‌ها

حرارت و سوزش در کف پا

سردرد و گاه همراه با حالت استفراغ

مسائل کیسه صفراوی

عدم توانایی کنترل افزایش وزن برخلاف رژیم‌ها و کم غذایی

فشار خون

افزایش کلسترول و تری گلیسیرید

افسردگی و خلق نامانوس

نابسامانی در خواب

کاهش میل جنسی در هر دو گروه

این آثار ممکن است ناشی از «فریاد کبد شما برای کمک باشد»

و تجمع چربی چاقی در منطقه کمر و شکم، افزایش وزن در اطراف شکم، کمر و افزایش قطر گردن و افزایش چربی در مناطق بالای کمر و شباهت بدن به سیب، می‌تواند از آثار کبد چرب محسوب شود و به چاقی شکم بالای بدن مشهور است. گروه قابل ملاحظه از افراد بعد از سن ۴۰ سالگی دچار افزایش وزن می‌شوند و معمولا دلیل آن را افزایش سن می‌دانند و این افزایش وزن سبب افسردگی و نارسایی روانی می‌شود. بر خلاف اقدام به نرمش و ورزش و رژیم غذایی بعضی از افراد بالای ۴۰ سال، وزن خود را از دست نمی‌دهند و دچار بیماری روان تنی شده و خود را در سرازیری کهولت تلقی می‌کنند و سوالات زیادی ذهن آنها را مشغول می‌دارد و علت تغییر فرم بدن و عدم توانایی درکاهش وزن را نمی‌دانند. به هر حال چاقی شکمی و سیب مانند از علل و عوارض کبد چرب است.

سندرم X

عدم تعادل متابولیکی در بدن سندرم X نامیده می‌شود. این اختلال متابولیکی ناشی از افزایش ترشح انسولین برای کنترل قند خون است که توسط غده پانکراس یا لوزالمعده تولید می‌شود و عملکرد آن همانند مجوز ورود گلوکز به سلول‌ها از جمله عضلات کبد است. افردی که از این سندرم رنج می‌برند افرادی هستند که سلول‌های بدن آنها به انسولین مقاوم شده است. پانکراس هم برای انجام و اجرای پروسه مجبور به تولید اضافی انسولین می‌شود. افزایش بیش از حد انسولین در بدن به سندرم X مشهور است. افزایش میزان انسولین در سیستم می‌تواند سبب افزایش وزن به سه دلیل شود:

انسولین یک هورمون تجمیع چربی محسوب شود.

انسولین از تولید هورمون چربی‌سوز جلوگیری می‌کند.

انسولین سبب افزایش اشتها برای غذا و شیرینی و کربوهیدرات می‌شود.

انسولین می‌تواند سبب گرسنگی، حتی وقتی انسان به حد کافی غذا خورده شود، زیادی انسولین در بدن معمولا همراه با تغییرات و نابسامانی میزان قند خون است و مبتلایان به سندرم x معمولا دچار عدم توازن و تعادل کلسترول و تری‌گلیسرید و افزایش اسید اوریک می‌شوند.

مسائل پوستی

اگر کبد انسان به‌طور غیرمتعادل یا بیماری گونه، تصفیه و از بین رفتن سموم مواد زاید خونی را به قدر کافی انجام دهد و گاهی آنها را به سطح پوست منتقل می‌کند و برخی سموم وقتی به سطح پوست می‌رسند سبب حساسیت و التهاب، خارش و لکه‌های قهوه‌ای در پوست می‌شود. اگزما یکی از این بیماری‌ها محسوب می‌شود. با مصرف کرم‌های پوستی نمی‌توان کم کاری کبدی را محو کرد. چنانچه کرم‌ها در یک دوره جواب ندادند به متخصص مراجعه کنید.

افزایش فشار خون

کم‌کاری یا عملکرد ضعیف کبد ممکن است باعث افزایش فشار خون و اختلالات چربی خون شود. این چربی‌ها سبب غلظت خون و چسبندگی به رگ‌ها شده که می‌تواند فشار خون را به وجود آورد البته فشار خون می‌تواند در نتیجه سایر عوامل نیز باشد. کبد همچنین هورمون‌های آدرنال را شکسته و سبب بالانس و تعادل سدیم و پتاسیم در بدن می‌شود. افزایش هورمون نامبرده سبب می‌شود کلیه‌های ما سدیم را حفظ کرده و پتاسیم را دفع کند که این باعث افزایش فشار خون و خستگی مفرط می‌شود.

بیماری دوپویترن

این بیماری عبارت است از قطور و کوتاه شدن تاندون‌های کف دست. این تاندون‌ها تغییر ماهیت داده و سبب می‌شوند که انگشتان به‌طور کامل راست نشوند. انگشت‌های آخر بیشتر از سایر انگشتان متاثر می‌شوند. علائم این بیماری می‌تواند نشانگر بیماری کبدی بوده و با مشاهده آثار این بیماری باید به پزشک متخصص مراجعه کرد. این بیماری می‌تواند ارثی هم باشد ولی یک تست کبدی لازم است.

عوامل به وجود آورنده کبد چرب

1- رژیم غذایی ناصحیح؛ شامل:

مصرف غذاهایی با چربی‌های ناسالم

رژیم غذاهایی که در آن میوه‌ها و سبزی‌ها کم یا مصرف نمی‌شوند.

عدم مصرف آنتی‌اکسیدان موجود در میوه و سبزیجات، عدم مصرف ویتامین C موجود در غذاهای حاوی این ویتامین و سلینیوم.

مصرف مداوم کربوهیدرات‌های ساده مانند نان سفید، برنج سفید، سیب زمینی و نوشابه‌های مخصوص دیابتی و رژیمی

رژیم‌هایی که در آن پروتئین با کیفیت بالا کم مصرف شود.

دانشمندان معتقدند یکی از مهم‌ترین عوامل ابتلا به کبد چرب، مصرف بالای شیرینی‌ها و کربوهیدرات‌های ساده هستند و نه رژیم‌هایی با کلسترول بالا. مصرف بالای کربوهیدرات سبب می‌شود بدن انسان نسبت به هورمون انسولین مقاوم شود. هورمون انسولین متعادل‌کننده متابولیسم کربوهیدرات و چربی در بدن است. زمانی که میزان هورمون انسولین زیاد می‌شود، سطح بالای این هورمون به کبد دستور می‌دهد چربی‌ها را در کبد و سایر قسمت‌های بدن انبار کند. سکون و بی‌حرکتی و ورزش نکردن مقاومت بدن نسبت به انسولین را به وجود می‌آورد و سندرم X که به سندرم متابولیک نیز مشهور است و مهم‌ترین عامل ایجاد کبد چرب محسوب می‌شود، فعال شده و کبد را چرب می‌کند.

2- مصرف داروها

داروهای ضد التهابی، داروهای پایین آورنده کلسترول، داروهای بلوکه‌کننده کانال کلسیم، داروهای دیابت، آسپرین و بسیاری از داروهای دیگر ممکن است در بلندمدت کبد سالم را به کبد چرب تبدیل کنند. کبد افراد نسبت به داروهای مختلف، عکس‌العمل متفاوت نشان می‌دهد. قبل از مصرف داروها به مدت زیاد با پزشک متخصص مشورت کنید.

3- داروهای غیرمجاز و الکل

این داروها مانند مواد افیونی و مواد محرک و الکل ضررهایی به کبد وارد می‌کند که غیرقابل ترمیم است و افراد معتاد به این مواد آگاهانه با کبد خود دشمنی می‌کنند.

4- سموم محیطی

رنگ‌ها، پلاستیک، سموم حشره‌کش، اسپری روی میوه‌ها، مواد شیمیایی و مولکول‌ها و ذرات معلق در هوا حاصل از عملکرد اتومبیل و کارخانه و لوازم گرمایشی، مواد شیمیایی سنگین برای شست‌وشو و سایر موادی که طبیعی نیستند، می‌توانند خسارت قابل ملاحظه‌ای به کبد وارد کنند. این مواد همچنین می‌توانند سبب ایجاد بیماری آلزایمر شوند. عدم آگاهی از اهمیت کبد و بی‌توجهی نسبت به حفاظت از آن می‌تواند پیامدهای غیرقابل جبرانی به‌وجود آورد. دست نکردن دستکش در موقع کار و شست وشوی منزل با مواد شیمیایی و سمی، مصرف بیش از حد حشره‌کش‌ها و اسپری میوه‌ها نمونه‌هایی از بی‌اطلاعی و بی‌توجهی محسوب می‌شود. افرادی که بیش از حد از مایکروویو استفاده می‌کنند و غذاها را در ظروف پلاستیکی در مایکروویو قرار می‌دهند بدون اطلاع به کبد خود آسیب می‌زنند.

کبد چرب و مضرات آن

کبد چرب و مضرات آن